Σαν σήμερα, στις 17 Μαΐου 1510, πεθαίνει σε ηλικία 65 ετών στη Φλωρεντία, ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους της Αναγέννησης
“Η Άνοιξη” ή “Primavera”, επίσης γνωστή ως “Η Αλληγορία της Άνοιξης” είναι ένα έργο τέμπερας μεγάλων διαστάσεων (203×314 cm) του διακεκριμένου καλλιτέχνη της Ιταλικής Αναγέννησης, Σάντρο Μποτιτσέλλι και χρονολογείται περίπου το 1478 μ.Χ.
Ο Μποτιτσέλλι την άνοιξη του 1482 (στην Φλωρεντία) και τα επόμενα χρόνια ολοκληρώνει αρκετά αλληγορικά έργα, με θέματα δανεισμένα από τη μυθολογία, χωρίς ωστόσο να εγκαταλείψει τις θρησκευτικές συνθέσεις. Σε αυτή την περίοδο ανήκει και ένα από τα σημαντικότερα έργα του, η Αλληγορία της Άνοιξης (La Primavera), πίνακας που συμβολίζει τον ερχομό της ομώνυμης εποχής και αποτελεί ένα από τα πλέον δυσερμήνευτα έργα του Μποτιτσέλι. Οι γνώμεις διχάζονται σχετικά με την έμπνευση και την προέλευση αυτού του έργου. Θεωρείται ότι πρόκειται για παραγγελία στον καλλιτέχνη περίπου το 1478 μ.Χ του Λορέντσο ντι Πιερφραντσέσκο των Μεδίκων (Lorenzo di Pierfrancesco de `Medici), εξάδελφο του Λορέντζο του Μεγαλοπρεπούς(Lorenzo de` Medici). Λέγεται ότι το θέμα του πίνακα το εμπνεύστηκε τόσο από την περιγραφή της άνοιξης από το βιβλίο του Ρωμαίου ποιητή Οβίδιου “Ημερολόγιο” (Fasti), καθώς και από το De rerum natura του Λουκρήτιου, όσο και από τους στίχους του Angelo Ambrogini ποιητή και φίλου του- γνωστός με το παρατσούκλι Πολιτσιάνο (Poliziano). Επίσης, λέγεται ότι αρχικά ο πίνακας δεν είχε όνομα. Όταν ο ιστορικός τέχνης της εποχής Τζόρτζο Βαζάρι τον είδε στην επίσημη κατοικία των Medici- στο Villa di Castello – του έδωσε το όνομα “La Primavera”.
Ο πίνακας φέρει αρκετά στιλιστικά χαρακτηριστικά που χαρακτηρίζουν την τέχνη του Μποτιτσέλι. Είναι σύνθεση που τονίζει τις ελικοειδείς γραμμές, έχει πολύ χρώμα και προσεγμένη λεπτομέρεια.
Κάτω από τον γαλάζιο ουρανό εμφανίζονται εννέα φιγούρες συμμετρικά τοποθετημένες μέσα σε έναν κήπο, ενώ το έδαφος είναι λιβάδι με πλούσια συλλογή από λουλούδια( Έχουν αναγνωριστεί πάνω από 90 διαφορετικά είδη λουλουδιών απο βοτανολόγους, κυρίως από είδη που ανθίζουν στην περιοχή της Φλωρεντίας). Στο κέντρο της σύνθεσης, μπροστά από το ιερό της φυτό τη μυρτιά, δεσπόζει η μορφή της θεάς Αφροδίτης με τον Έρωτα να πετά πάνω από το κεφάλι της και να ρίχνει τα βέλη του με τα μάτια δεμένα, ενώ την πλαισιώνουν από την αριστερή πλευρά οι τρεις Χάριτες (η Αγλαΐα, η Ευφροσύνη και η Θάλεια που συμβολίζουν τη χάρη, την ομορφιά και την ανεμελιά) χορεύοντας κυκλικά δίπλα στον Ερμή που με το κηρύκειο του διαλύει τα σύννεφα. Στην δεξιά πλευρά της θεάς βρίσκεται η Φλώρα, η ρωμαϊκή θεότητα των δημητριακών και άλλων βρώσιμων φυτών που στη συνέχεια λατρεύτηκε και ως θεότητα της Άνοιξης και η οποία, αν και δεν είναι η βασική φιγούρα, έδωσε το όνομά της στον πίνακα. Δίπλα της ο Ζέφυρος, τυπικός ανοιξιάτικος άνεμος (που φυσάει, ενώ συγχρόνως τα δέντρα στο σημείο αυτό του πίνακα λυγίζουν) που κυνηγά τη νύμφη Χλωρίδα από το στόμα της οποίας βγαίνουν ανθισμένοι βλαστοί που μπλέκονται με αυτούς που φυτρώνουν από το έδαφος (σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία πρόκειται για τη θεότητα της βλάστησης). Στον πίνακα, για τον οποίο μέχρι σήμερα εξακολουθούν να προτείνονται ερμηνείες, όλες οι γυναίκες εγκυμονούν συμβολίζοντας τη γονιμότητα.
Εκείνο που χαρακτηρίζει τον πίνακα πάνω απ’ όλα είναι η κίνηση. Μια κίνηση που συναρπάζει με την αρμονία της και τις χορευτικές σχεδόν φιγούρες των σωμάτων. Κίνηση είχαν και τα έργα του Μιχαήλ Άγγελου, κίνηση όμως επική, σχεδόν τιτανική, ενώ εδώ επικρατεί ασυγκράτητος λυρισμός.
Όλη η περιγραφή σε ένα πρώτο επίπεδο παραπέμπει στην άφιξη της Άνοιξης, στην αναγέννηση της φύσης (από το σμίξιμο του Ζέφυρου με τη Χλωρίδα-Άνοιξη) στον έρωτα (Αφροδίτη, φτερωτός Έρως, τρεις Χάριτες), στην απομάκρυνση των νεφών (Ερμής). Σε δεύτερο επίπεδο παραπέμπει στις δυο μορφές του έρωτα της νεοπλατωνικής κουλτούρας: στον κοινό έρωτα που αναπαρίσταται από τον σαρκικό έρωτα του Ζέφυρου και της Χλωρίδας – Άνοιξης και στον θεϊκό έρωτα που αναπαρίσταται από την παρουσία της Αφροδίτης.
Ωστόσο για το συγκεκριμένο έργο έχουν γραφτεί διάφορες ενδιαφέρουσες ερμηνείες μεταξύ των οποίων μια του γερμανού Aby Warburg που θεωρεί ότι το έργο αναπαριστά το «Βασίλειο της Αφροδίτης, αφού οι μυθολογικές φιγούρες που αναπαρίστανται στον πίνακα συνδέονται με τη θεά η οποία είναι και θεά της Άνοιξης.Μια επίσης ενδιαφέρουσα ερμηνεία είναι αυτή του άγγλου Charles Dempsey, σύμφωνα με την οποία το έργο απεικονίζει την Άνοιξη και τους τρεις μήνες της: το σύμπλεγμα Ζέφυρος-Χλωρίδα-Άνοιξη συμβολίζει τον Μάρτιο, τον μήνα των ανέμων, το σύμπλεγμα Αφροδίτη-Έρως-τρεις Χάριτες υποδηλώνει τον μήνα του έρωτα, τον Απρίλη και τέλος ο Ερμής υποδηλώνει τον Μάιο εφόσον το όνομα του μήνα αυτού προέρχεται από το Μαία, το όνομα της μητέρας του Ερμή, στον οποίο ήταν αφιερωμένος ο μήνας αυτός.
Επισης, ο συγκεκριμένος πίνακας θεωρείται ότι είναι μία μυθολογική αλληγορία της άνθησης και της γονιμότητας του κόσμου. Λαμβάνοντας υπόψιν μας την εποχή την οποία παραγγέλθηκε ο πίνακας, συμπεραίνουμε ότι είναι αλληγορία της χρυσής εποχής της ανάπτυξης Φλωρεντίας υπό τον Οίκο των Μεδίκων. Διάφοροι ειδικοί έχουν αναγνωρίσει σημαντικά πρόσωπα της εποχής, ανάμεσά τους την Caterina Sforza- μία από τις τρεις Χάριτες -και την Simonetta Vespucci σαν θεά Αφροδίτη. Κάτι ακόμα που αξίζει να αναφερθεί είναι ότι οι κριτικοί της “Άνοιξης” διακρίνουν μια χριστιανική αλληγορία με κύρια πρόσωπα τις τρεις Χάριτες που ερμηνεύονται σαν Πίστη, Ελπίδα, Αγάπη. Εικόνα που βγαίνει από την Θεία Κωμωδία του Δάντη.
Ο πίνακας το 1853 μεταφέρθηκε από την πινακοθήκη των Μεδίκων στην τότε Ακαδημία των Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας σαν θέμα μελέτης των νέων σπουδαστών. Από το 1919 βρίσκεται στην Πινακοθήκη Ουφίτσι (Uffizzi) στη Φλωρεντία, στην αίθουσα που είναι αφιερωμένη στο μεγάλο δημιουργό.
Πηγές:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CE%B9%CE%BE%CE%B7_(%CE%9C%CF%80%CE%BF%CF%84%CE%B9%CF%84%CF%83%CE%AD%CE%BB%CE%B9)
http://hpsyche.blogspot.com/2013/05/botticelli.html
https://www.lifo.gr/articles/arts_articles/145022/santro-mpotitseli-o-zografos-tis-anoiksis
Ο Σάντρο Μποτιτσέλι και η “Αλληγορία της άνοιξης”
https://www.klik.gr/gr/el/24-hours/i-anoixi-la-primavera-o-istoria-tou-aristourgimatikou-pinaka-tou-botticelli/
