“Η Ανασκαφή” (“The Dig”) είναι η άρτι αφιχθείσα προσθήκη του Netflix που έρχεται, όπως φαίνεται, να ταράξει τα νερά και να… σηκώσει σκόνη στον αέρα όχι μόνο στην επιτυχημένη πλατφόρμα, αλλά ίσως και στην διεκδίκηση των χρυσών αγαλματιδίων του θείου Oscar που πρόκειται να ξεκινήσει σύντομα.
Αγγλία, 1938.
Με τον κίνδυνο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου να ελλοχεύει, μια ευκατάστατη νεαρή γυναίκα θα καλέσει μια ομάδα από σκαφείς για να ανακαλύψουν τι βρίσκεται θαμμένο κάτω από τη γη που της ανήκει. Η ανακάλυψη τους θα είναι τεράστια, αφού στα ταφικά – όπως αποδεικνύεται – εδάφη βρίσκεται θαμμένο ένα ολόκληρο ξύλινο πλοίο.
Η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του 2007 από τον Τζον Πρέστον αφηγείται την ιστορία της Edith Pretty, η οποία το 1938 – 1939 “παρήγγειλε” μία ανασκαφή σε κάτι “παράξενους μικρούς λόφους” που βρίσκονταν στο κτήμα της, καθώς πίστευε ότι έκρυβαν κάτι σημαντικό. Προσλαμβάνει, λοιπόν, τον Basil Brown, έναν έμπειρο, αλλά αυτοδίδακτο σκαφέα που θα αναλάβει να φέρει στην επιφάνεια ό,τι βρίσκεται θαμμένο στη γη της. Στο μεταξύ, αυτό που ξεκινά σαν μία μικρή έρευνα, “απέφερε” τα πιο ξεχωριστά αρχαιολογικά ευρήματα του 20ου αιώνα για τη Βρετανία.
Η αληθινή ιστορία του Sutton Hoo
Η ταινία είναι βασισμένη στα αληθινά γεγονότα της ιστορικής σημασίας αρχαιολογικής ανακάλυψης που έγινε στο Sutton Hoo της Αγγλίας, όπου βρίσκονται δύο πρώιμα μεσαιωνικά νεκροταφεία. Οι αρχαιολόγοι γνωρίζουν καλά την ιστορία μίας από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις όλων των εποχών.
H πραγματική ανασκαφή ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1938 και μέσα σε δύο μήνες ο Brown και η ομάδα του ανακάλυψαν μερικά ενδιαφέροντα κομμάτια: Έναν πέλεκυ και κάποια αντικείμενα που έμοιαζαν με σιδερένια πριτσίνια. Έβαλε το πρότζεκτ στον πάγο και επέστρεψε ένα χρόνο μετά για την ανασκαφή του μεγαλύτερου λόφου. Με τη βοήθεια του Jacobs χρησιμοποίησε φτυάρι ανθρακωρύχων, πινέλα ζαχαροπλαστικής (!) και ένα μικρό σουγιά – λίγο αργότερα, μαζί, βρέθηκαν μπροστά στο ξύλινο πλοίο που ήταν θαμμένο εκεί.
Στις 21 Ιουλίου της ίδιας χρονιάς η Peggy Piggott βρήκε τα πρώτα κομμάτια χρυσού και όσο συνεχιζόταν η ανασκαφή, τόσο περισσότεροι θησαυροί έρχονταν στο φως. Ο χρυσός στο μεταξύ, βγήκε από το έδαφος ακριβώς όπως παρουσιάζεται στην ταινία. Για την ακρίβεια, ο Brown έγραψε στο ημερολόγιό του ότι “όλα τα αντικείμενα έλαμπαν στη λιακάδα όπως έλαμπαν την ημέρα που θάφτηκαν”.
Το δρύινο καράβι από την άλλη, δεν ήταν τόσο “συμπαγές” όσο φαίνεται στην “Ανασκαφή”, είχε αποσυντεθεί σε μεγάλο βαθμό.
Πόση αλήθεια όμως εμπεριέχει η “Ανασκαφή”;
Αρκετά πιστή στο πρωτότυπο είναι η απόδοση του βρετανικού τοπίου με τα γυρίσματα να έχουν πραγματοποιηθεί κοντά στο σημείο της πραγματικής ανασκαφής. Η αγγλική εξοχή είναι κυρίαρχη σε όλη την διάρκεια της ταινίας και χαρίζει μαγικές στιγμές φυσικής ομορφιάς, τις οποίες εκμεταλλεύονται με μεγάλη επιτυχία ο σκηνοθέτης Simon Stone, αλλά και ο διευθυντής φωτογραφίας, Mike Eley. Οι επιλογές τους προσφέρουν στον θεατή ειδυλλιακά τοπία και ηλιοβασιλέματα, αλλά και σκηνές που άλλοτε εμπνέουν γαλήνη και περισυλλογή, άλλοτε αναταραχή και άλλοτε συναρπάζουν μέσα από την μαγεία της ανακάλυψης καλά θαμμένων θησαυρών. Πιστή, επίσης, είναι και η προφορά του Ralph Fiennes ως Basil Brown από το επαρχιακό Suffolk. Παρόλα αυτά, δε λείπουν και οι αποκλίσεις: “Το μυθιστόρημα του John Preston απέχει από την αλήθεια από πολλές απόψεις και δεν ισχυρίζεται ότι είναι εντελώς ακριβείς, οπότε η σκοπιά της απόκλισης από την ιστορική ακρίβεια προϋπήρχε ήδη”, δήλωσε σχετικά ο Simon Stone στο BBC.
Στην ερώτηση αν όλοι οι χαρακτήρες είναι αληθινοί, η απάντηση είναι όχι ή έστω σχεδόν. Για παράδειγμα, δύο γυναίκες φωτογράφοι που εργάστηκαν στο αληθινό project, οι Mercie Lack και Barbara Wagstaff κόπηκαν εντελώς από την πλοκή για να αντικατασταθούν από το “φανταστικό” αντικείμενο του πόθου του Johnny Flynn, Rory Lomax.
Παράλληλα, οι ηλικίες των προσώπων είναι αρκετά διαφορετικές: Η 35αχρονη Carey Mulligan υποδύεται την 56χρονη Edith Pretty (γεγονός που έχει προκαλέσει πληθώρα αρνητικών κριτικών όχι για την επιλογή της εξαιρετικής Mulligan, αλλά για τον αποκλεισμό των γυναικών ηθοποιών άνω των 40 ετών σε ρόλους όπως αυτός), οι ρόλοι του 38χρονου αρχαιολόγου Charles Phillips και του 29χρονου Stuart Piggot ανατέθηκαν στον 66χρονο Ken Stott και τον 51χρονο Ben Chaplin αντίστοιχα. Προφανώς, αυτή η λεπτομέρεια έχει αντίκτυπο στη δυναμική των χαρακτήρων.
Η “ανασκαφή” του πραγματικού μας εαυτού
Αυτό που θα ανακαλύψουν θα φέρει στο χωράφι της Edith τους κορυφαίους αρχαιολόγους της χώρας και με την ηχώ του επικείμενου πολέμου να ακούγεται όλο και πιο δυνατά, η ανάγκη να εξερευνηθεί η ανασκαφή όσο το δυνατόν γρηγορότερα και πιο αποτελεσματικά, θα γεννήσει εντάσεις και τριγμούς στην σχέση όσων εμπλέκονται. Καθώς η ανασκαφή προχωρά κι όλο και περισσότερα εντυπωσιακά ευρήματα έρχονται στο φως, το φιλμ ανασκάπτει την ίδια στιγμή τις ιστορίες και την ψυχολογία των ανθρώπων που κινούνται γύρω της, και παρατηρεί με την λεπτότητα και την προσοχή αρχαιολόγου τα όσα τους ορίζουν.
Όσο η ανασκαφή συνεχίζεται, οι πρωταγωνιστές έρχονται πιο κοντά τόσο μεταξύ τους όσο και στην ανακάλυψη του πραγματικού τους εαυτού. Ο Basil και η Edith κουβαλούν και οι δύο ψυχολογικά τραύματα που δεν τους επιτρέπουν να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους. Καθώς η φιλία τους αναπτύσσεται, βασικά μέρη της ζωής τους παραμένουν ανείπωτα και θαμμένα.
Η Edith δεν αποκαλύπτει σε κανέναν για την αδύναμη καρδιά της, που σημαίνει ότι μπορεί να μην έχει τόσο χρόνο για να ζήσει, και ότι ανησυχεί για το τι θα συμβεί στον ζωηρό νεαρό γιο της, Robert. Στη συνέχεια, εισβάλλουν και άλλοι δευτερεύοντες χαρακτήρες, θέματα ταξικά, θέματα που απασχολούν την ζωή πριν από ένα μεγάλο πόλεμο. Τι σε κρατάει δυνατό; Το μέλλον. Τι σου δίνει δύναμη όμως; Οι άνθρωποι σου στο παρελθόν, οι πρόγονοί σου που άφησαν το σημάδι τους και συνιστούν την ταυτότητά σου. Καθώς οι χαρακτήρες μας μαθαίνουν περισσότερα για το παρελθόν και τους ανθρώπους που ήρθαν πριν από αυτούς, οι μικρές χειρονομίες της ζωής τους αρχίζουν να φαίνονται τόσο ασήμαντες όσο και σεισμικές. Οι συζητήσεις συμβαίνουν χωρίς κανείς να κουνάει το στόμα του, Ελλειπτικά. Η ίδια η ανασκαφή φέρνει στο φως μια νέα κατανόηση της ύπαρξης.
Άλλη μια κλασική ταινία εποχής;
Το cast της ταινίας “Η Ανασκαφή” είναι, αν μη τι άλλο, πολλά υποσχόμενο. Οι Carey Mulligan, Ralph Fiennes, Lily James και Johnny Flynn και πολλοί άλλοι στελεχώνουν την ταινία, με τους δύο πρώτους ειδικά να δίνουν δύο υπέροχες και δυνατές ερμηνείες στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Καλοφτιαγμένη και φροντισμένη (παρά τα μικρά σεναριακά κενά) με τον αέρα μιας κομψής μελαγχολικής βρετανικής παραγωγής με υπέροχη φωτογραφία, “Η Ανασκαφή” είναι μια από εκείνες τις ταινίες που σε γοητεύουν με το επίπεδο της παραγωγής και την κομψότητα των εικόνων τους. Ωστόσο, τα αρχαιολογικά ευρήματα γίνονται η αφορμή για βαθύτερες αναζητήσεις και καθολικά ερωτήματα (όπως ο θάνατος, η σημασία της ύπαρξης και αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης), που αιωνίως θα απασχολούν τους ανθρώπους. Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δίνονται μέσα από τις εμπειρίες και τους στοχασμούς των πρωταγωνιστών που εκφράζουν απλές αλλά ανθρώπινες και παντοτινές αλήθειες.
“Η Ανασκαφή”, μια μελαγχολική σπουδή στον χρόνο και στην σημασία του, έρχεται να μας θυμίσει ότι τίποτα δεν μένει θαμμένο για πάντα, ότι πρέπει να ακολουθείς το ένστικτό σου και με επιμονή να συνεχίζεις να βαδίζεις τον δρόμο σου, ανακαλύπτοντας συνεχώς άγνωστες χαμένες πτυχές του εαυτού σου. Και ενδεχομένως να είναι αυτή μία από τις ταινίες που θα μας απασχολήσουν περισσότερο κατά το κινηματογραφικό έτος του 2021.
ΠΗΓΕΣ: «Ανασκαφή»: Πόση αλήθεια κρύβει η νέα ταινία του Netflix, Η “Ανασκαφή” του Netflix είναι μια ωδή στην… – Provocateur, Netflix: The Dig (Η Ανασκαφή) Review, Η Ανασκαφή
