Σήμερα, 9 Μαΐου, όπως και κάθε δεύτερη Κυριακή του Μάη, γιορτάζουμε και τιμούμε τον άνθρωπο που μας φέρνει στον κόσμο και με την αγάπη της διαπλάθει τον χαρακτήρα μας και χαράσσεται παντοτινά στην ψυχή μας· τη μητέρα. Η μορφή της υμνήθηκε ευρέως από τους ανθρώπους της τέχνης και του πνεύματος. Η μητέρα, η μάνα, η μαμά είναι συνώνυμο της ασφάλειας, της ανιδιοτελούς αγάπης, της φροντίδας, της αυτοθυσίας. Μητέρα, είναι η κάθε γυναίκα, φύλακας άγγελος ενός παιδιού όσα χρόνια κι αν περάσουν και όχι η γυναίκα που θα φέρει απλά ένα παιδί στον κόσμο. Μητέρα είναι εκείνη που περιβάλλει με όλη της την αγάπη την παιδική ψυχή. Είναι η παντοτινή ηρωίδα του καθενός μας που είναι πάντα δίπλα μας, έστω και με έναν πιο αθέατο τρόπο.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ
Για πρώτη φορά αναφέρεται η «Γιορτή της Μητέρας» στην αρχαία Ελλάδα, και ήταν η γιορτή της άνοιξης, όπου λατρευόταν η Γαία, η μητέρα Γη, μητέρα όλων των θεών και των ανθρώπων. Αργότερα τη λατρευτική της θέση πήρε η κόρη της, η Ρέα, σύζυγος του Κρόνου, μητέρα του Δία και θεά της γονιμότητας. Η δεύτερη Κυριακή του Μάη έχει πλέον καθιερωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο ως εθνική γιορτή της Μητέρας και ξεκίνησε στις ΗΠΑ, έμπνευση μιας γυναίκας από τη Φιλαδέλφεια της Anna Marie Jarvis. Η Anna Jarvis θέλοντας να τιμήσει τη μνήμη της μητέρας της ξεκίνησε το 1907 μια εκστρατεία για να καθιερωθεί μια επίσημη γιορτή της μητέρας. Η προσπάθειά της είχε απήχηση και η Γιορτή της Μητέρας έγινε επίσημα εθνική γιορτή των ΗΠΑ το 1914 με προεδρικό διάταγμα που όριζε τη δεύτερη Κυριακή του Μάη ως Ημέρα της Μητέρας.
Με αφορμή λοιπόν την φετινή Γιορτή της Μητέρας, προτείνουμε πέντε βιβλία τρυφερά και συγκινητικά, με κεντρικό πρόσωπο τη μητέρα, τη μαμά που θίγουν διαφορετικές όψεις της μητρότητας και της σχέσης μητέρας – παιδιού. Είναι βιβλία που ξεχωρίζουμε και αγαπάμε πολύ και σας προτρέπουμε να τα διαβάσετε, καθώς σίγουρα θα κερδίσουν μια θέση και στην δική σας καρδιά!
«Αγαπημένη» της Τόνι Μόρρισον
Το εμβληματικό και βραβευμένο με Πούλιτζερ (1988) μυθιστόρημα της αφρο-αμερικάνικης λογοτεχνίας, η «Αγαπημένη» είναι το αριστούργημα της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας (1933) Τόνι Μόρρισον. Πέρα από την δριμύτατη καταγγελία της δουλείας, η «Αγαπημένη» παρέχει, εκτός των άλλων, μια εκτενή και συγκλονιστική χαρτογράφηση του πιο βαθύ και ακατάλυτου ανθρώπινου δεσμού, εκείνου που αναπτύσσεται ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί. Η κεντρική ηρωίδα και δεσπόζουσα μορφή είναι μια τραγική μαύρη μητέρα, η Σιθ, που αντιπροσωπεύει ανάγλυφα τις πολλές και διαφορετικές όψεις της μητρότητας, άλλοτε αγαθές και φωτεινές, άλλοτε αμφιλεγόμενες και σκοτεινές.
Ένα μυθιστόρημα που κόβει την ανάσα με την άμεση αλλά και γεμάτη λυρισμό γλώσσα του. Ο πόνος της απώλειας, της ματαίωσης και της διάψευσης γίνεται τραγούδι που αναβλύζει κατευθείαν από την ψυχή, με τους ειδικούς όρους που επιβάλλει η βασανισμένη ψυχή του κατατρεγμένου. Η ιστορία εκτυλίσσεται στα μέσα του περασμένου αιώνα στο Κεντάκι και είναι ένα γοητευτικό παραμύθι με ήρωες, εξεγερμένους μαύρους, απελπισμένους ερωτευμένους, παντοδύναμα πνεύματα. Μια σκλάβα, η Σιθ, μη θέλοντας η μικρή κόρη της να ζήσει στα δεσμά της σκλαβιάς όπως η ίδια, αποφασίζει να τη σκοτώσει. Χρόνια αργότερα, όταν η Σιθ είναι πια ελεύθερη, μια μυστηριώδης νεαρή γυναίκα εμφανίζεται στην κοινότητα των σκλάβων και αναστατώνει τους πάντες με την παρουσία της. Όλοι πιστεύουν πως είναι το φάντασμα της δολοφονημένης κόρης της Σιθ.
«Η Αγάπη άργησε μια μέρα» της Λιλής Ζωγράφου
«Από τα 23 βιβλία μου είναι εκείνο που με πόνεσε περισσότερο, θα το έλεγα ερωτικό αν δεν κυριαρχούσε σ’ αυτό η απάνθρωπη σκληρότητα της πατριαρχικής οικογένειας. Οι βασικοί χαρακτήρες είναι καθωσπρέπει γυναίκες που σπαταλούν τη ζωή τους στις κοινωνικές συμβάσεις και την ερωτική στέρηση».
Αγωνίστρια η ίδια και στην προσωπική της ζωή η Λιλή Ζωγράφου πάλεψε μια ζωή για τα γυναικεία θέματα και μέσα από τα έργα της αλλά και στην προσωπική της ζωή. Το έργο της «Η αγάπη άργησε μια μέρα» απευθύνεται σε κάθε ανθρώπινο ον που αγωνίζεται να κατακτήσει την ανεξαρτησία και την ελευθερία, συνιστώντας έναν διαχρονικό ύμνο της ελληνικής λογοτεχνίας στη μητρότητα. Δεν είναι μόνο η σχέση ανάμεσα στη μητέρα Εριφύλη και τις κόρες της, ιδιαίτερα την Ερατώ και την Πηνελόπη – το «τέρας» που κρατά μακριά από τα βλέμματα του κόσμου – αλλά και οι δυναμικές της οικογένειας Φτενούδου και οι γυναίκες που την απαρτίζουν, γυναίκες καταπιεσμένες και στερημένες από πραγματική ζωή που προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια βαθιά πατριαρχική κοινωνία, ενώ ταυτόχρονα παλεύουν να προστατέψουν η μία την άλλη με τους μόνους τρόπους που ξέρουν.
Η Ερατώ, ένας πραγματικός άγγελος, μία έφηβη με όρεξη για ζωή και πολλή αθωότητα, ερωτεύεται έναν Ιταλό νεαρό που κρύβεται από τους Γερμανούς στο υπόγειο του σπιτιού τους. Ο έρωτας αυτός καταδικάζεται σύντομα αφού η Ερατώ μένει έγκυος και διώκεται ως άλλη πόρνη από την οικογένεια, με μέγιστη τιμωρία την απομάκρυνση από το μωρό που μόλις γέννησε. Η οικογένεια αποφασίζει να μεγαλώσει το παιδί η πρωτότοκη και φυσικά ανύπαντρη, συντηρητική αδερφή της, ως φιλάνθρωπη στα μάτια της κοινωνίας. Χάρη σε αυτό το βιβλίο της Ζωγράφου, ο Κώστας Κουτσομύτης δημιούργησε τη δεκαετία του ’90 μία από τις καλύτερες σειρές που έχουν παιχτεί στην ελληνική τηλεόραση.
«Γέρμα» του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα
Γέρμα.
Η στέρφα. Η άκαρπη. Η στείρα. Η έρημη.
«Η ηρωίδα του Λόρκα εκπροσωπεί κατά μια έννοια τον κάθε άνθρωπο που διψά και δεν μπορεί να πιει, τον άνθρωπο που θέλει ελευθερία και ζει μια φυλακή, τον καθένα μας που επιθυμεί ζωή, έρωτα».
Η «Γέρμα», ένα από τα σπουδαιότερα θεατρικά έργα του Ισπανού δραματουργού Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα συνιστά έναν λυρικό ύμνο για τη γονιμότητα, τη μητρότητα και την κοινωνική καταπίεση της γυναίκας. Ο Λόρκα ανιχνεύει τις ουσιαστικές ανάγκες των ηρώων του, καταγγέλλοντας το μαρτύριο της στέρησης και της μη επαφής, που οδηγεί στο θάνατο, απευθυνόμενος σε κάθε κοινωνία ανεξαρτήτως εποχής.
Σ’ ένα αγροτικό χωριό της Ισπανίας των αρχών της δεκαετίας του 1930, η Γέρμα, μια νέα, παντρεμένη γυναίκα, γίνεται στόχος και αντικείμενο κουτσομπολιού επειδή δεν μπορεί να κάνει παιδιά. Ο διακαής πόθος της για τη μητρότητα τής γίνεται εμμονή και την οδηγεί τελικά σε ένα αποτρόπαιο έγκλημα, στο οποίο την ωθούν τα ήθη και τα πιστεύω της κοινωνίας της. Ακολουθώντας το πρωτόγονο ένστικτό της με τραγικές συνέπειες για εκείνη, αλλά και για τους πάντες γύρω της, η ηρωίδα οδηγείται σε ένα ταξίδι αυτογνωσίας με ιλιγγιώδη ταχύτητα και συγκλονιστική κορύφωση. Ένα θεατρικό έργο που θίγει μια αθέατη όψη της μητρότητας· τον πόνο και την συντριβή που προκαλεί η αδυναμία απόκτησης του δικού σου παιδιού.
«Πάουλα» της Ιζαμπέλ Αλιέντε
«Γράψε για να ξαλαφρώσεις, γιατί αλλιώς θα πεθάνεις από την αγωνία, καημενούλα μου». Η παραίνεση προέρχεται από την ατζέντισσα της Ιζαμπέλ Αλιέντε. Την προτρέπει να γράψει για να γεμίσει τις ώρες δίπλα στην κόρη της, που έχει πέσει σε κώμα. «Γράψε ένα γράμμα στην Πάουλα… Θα τη βοηθήσει να μάθει ό,τι έγινε όσο καιρό κοιμόταν». Το γράμμα ξέφυγε από την έκταση μιας απλής επιστολής, και έγινε βιβλίο· η «Πάουλα» της Ιζαμπέλ Αλιέντε. Πόσα μπορεί να πει μια μάνα σε μια κόρη που δεν την ακούει; Πόση λύπη μπορεί να αναβλύσει από την αναπόληση των ωραίων στιγμών, όταν παρατηρούσε το βλαστάρι της να ανθίζει;
Όταν η σπουδαία Χιλιανή συγγραφέας βρισκόταν στην Ισπανία για την παρουσίαση του βιβλίου της “Το επουράνιο σχέδιο”, η Πάουλα, η κόρη της, έπεσε σε κώμα. Πλάι στο κρεβάτι της, κι ενώ παρακολουθούσε με αγωνία την εξέλιξη της αρρώστιας της, η Ιζαμπέλ Αλιέντε άρχισε να γράφει σ’ ένα τετράδιο την ιστορία της οικογένειάς της και τη δική της, με σκοπό να τη χαρίσει στην κόρη της, όταν θα έβγαινε από αυτή τη δραματική περιπέτεια. Αυτή όμως η κατάσταση κράτησε ατελείωτους μήνες και οι σημειώσεις της συγγραφέως έγιναν τελικά αυτό το αποκαλυπτικό και συγκλονιστικό βιβλίο γραμμένο με πόνο ψυχής, με απίθανη ευαισθησία και αμεσότητα. Κάθε βιβλίο της Ιζαμπέλ Αλιέντε αποτελεί σημαντικό γεγονός, όμως αυτό εδώ είναι ακόμη πιο σημαντικό, γιατί είναι το πιο συγκινητικό, το πιο προσωπικό και το πιο οικείο από όσα έχει γράψει μέχρι τώρα. Είναι η αγωνιώδης και στοργική φωνή της μητέρας προς το παιδί της που ενώνεται με τις ψυχές όλων των μαμάδων του κόσμου.
«Μητέρες – Μια αντισυμβατική ιστορία» της Σάρα Νοτ
Τι κοινό έχουν η Eλα Κλάντον Τόμας στην Τζόρτζια του 19ου αιώνα, η Σου Μπάξτερ στις αρχές του 20ού αιώνα, η Αλίσια Oστρικερ στα τέλη του 20ού αιώνα με εκατομμύρια άλλες γυναίκες της Β. Αμερικής και της Αγγλίας κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο, τριών ή και περισσότερων αιώνων; Είναι όλες πρωταγωνίστριες με τον τρόπο τους στο βιβλίο της Σάρα Νοτ. Είναι όλες τους μητέρες. Είναι μερικές από αυτές που κράτησαν ημερολόγια, έγραψαν ποιήματα, κατέγραψαν σκέψεις, άφησαν πίσω τους σημειώσεις γύρω από τη ζωή τους και κυρίως γύρω από τη μητρική τους λειτουργία. Είναι οι γυναίκες που αθόρυβα, σιωπηρά και αγόγγυστα δομούσαν τις κοινωνίες και έγραφαν Ιστορία γεννώντας ή μεγαλώνοντας παιδιά. Ανήκουν στην κατηγορία των ηρωίδων που ποτέ δεν στήθηκαν για αυτές αγάλματα, ποτέ δεν περιλαμβάνονται στα βιβλία τα κατορθώματά τους, ποτέ δεν υμνήθηκε ως κατόρθωμα η μητρότητα. Κι όμως, η ιστορικός Σάρα Νοτ τούς έδωσε φωνή.
Από μια αποβολή, στη γέννηση του πρώτου παιδιού της, τα ξενύχτια, ο θηλασμός, οι αγωνίες, το μεγάλωμα, οι φροντιστές, η επιστροφή στην εργασία, ο ρόλος του άνδρα, μέχρι τη σύλληψη του δεύτερου παιδιού, η Νοτ καταγράφει το προσωπικό της ημερολόγιο και παράλληλα ανοίγει την εικόνα στις μητέρες του παρελθόντος. Η ιστορία που γράφει ανήκει στο ανεκδοτολογικό είδος, διότι αφορά τα «μικρά και καθημερινά».
Διαβάζοντας το αριστουργηματικό βιβλίο της, ακούμε μια φωνή που ομολογεί μια μεγάλη αλήθεια· η μητρότητα είναι μια δύσκολη υπόθεση, σχεδόν ηρωική. Είναι μια γυναικεία υπόθεση, για την οποία για χρόνια δεν μπορούσαμε ποτέ να μιλήσουμε ανοιχτά. Για τα παιδιά τα ξένα, για τα παιδιά τα δικά μας. Για τα παιδιά που δεν μπόρεσαν να γεννηθούν. Για τα παιδιά που δόθηκαν ή αρρώστησαν. Για τα χρήματα που υπήρχαν ή δεν υπήρχαν. Για τα χέρια που αφθονούσαν ή για την απουσία παντελούς βοήθειας. Για τους άνδρες που απλώς έστεκαν, έβλεπαν, απουσίαζαν, αρρώσταιναν, πήγαιναν στον πόλεμο ή μεθούσαν. Για τους άνδρες που έγιναν πατέρες. Σε μια καθημερινή μάχη, οι μητέρες στα βάθη των αιώνων προσπαθούν. Άλλοτε νικάνε, άλλοτε ηττώνται. Αλλά παραμένουν όρθιες και το επόμενο πρωί, στο πρώτο άκουσμα του βρεφικού κλάματος.
ΠΗΓΕΣ: Μητέρες, οι αδικημένες της Ιστορίας | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 7 βιβλία για την πιο σημαντική σχέση στη ζωή μιας γυναίκας, αυτή με τη μητέρα της | HuffPost Greece, Η Αγάπη άργησε μια μέρα… – Artigo, Πώς γράφτηκε η «Πάουλα» – Ειδήσεις – νέα – Το Βήμα Online, ΠΑΟΥΛΑ / ALLENDE ISABEL,
