Ιδιοφυΐα ή υπερεκτιμημένος; Ο Άντι Γουόρχολ έχει κατακριθεί και εκθειαστεί ίσως περισσότερο από κάθε άλλον καλλιτέχνη. Εάν χρειαζόταν να συντάξουμε μια λίστα με τους πιο εμβληματικούς καλλιτέχνες του 20ου αιώνα, σίγουρα θα συμπεριλαμβανόταν στις υψηλότερες θέσεις της κατάταξης.
Υπήρξε ένας πολυποίκιλος καλλιτέχνης, με το έργο του να αποτελεί κράμα διαφορετικών τεχνών. Ήταν ζωγράφος, γλύπτης, σκηνοθέτης, κινηματογραφιστής, συγγραφέας και συλλέκτης. Δημιούργησε έργα πρωτότυπα και ενίοτε προκλητικά, ενώ ήταν αυτός που εισήγαγε την Pop Art στην δεκαετία του 1960. Συνένωσε την εμπορική και την υψηλή τέχνη, δύο έννοιες μέχρι πρότινος διαμετρικά αντίθετες. Ήταν ιδιαίτερα εκκεντρικός στη ζωή του, μια ζωή που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί γεμάτη φρενίτιδα, αλλά και μανία για δημιουργία.
Γεννήθηκε στις 6 Αυγούστου 1928 από φτωχούς Σλοβάκους μετανάστες στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβανίας. Μικρός ήταν πολύ ασθενικό παιδί. Στα 13 του χρόνια ο πατέρας του, εργάτης στις οικοδομές, πέθανε σε δυστύχημα. Αναγνωρίζοντας όμως τις ικανότητες του γιου του είχε βάλει στην άκρη κεφάλαιο για τις σπουδές του στο κολέγιο. Από το 1945 έως το 1949 ο Γουόρχολ σπούδασε εικονογραφικό σχέδιο στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Κάρνεγκι στο Πίτσμπουργκ και ακολούθως μετακόμισε στη Νέα Υόρκη. Εκεί δούλεψε ως εικονογράφος σε περιοδικά μόδας όπως το Βογκ και Χάρπερς Μπαζάρ, παρήγαγε διαφημίσεις καθώς και διακοσμήσεις βιτρινών. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 έγινε ένας από τους πιο επιτυχημένους εμπορικούς εικονογράφους της Νέας Υόρκης. Στο μεταξύ, είχε αρχίσει να ζωγραφίζει και το 1952 πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στη Γκαλερί Χιούγκο της Νέας Υόρκης. Έφυγε από τη ζωή αιφνιδίως σαν σήμερα, στις 22 Φεβρουαρίου, το 1987, μετά από εισαγωγή του στο νοσοκομείο για μια εγχείριση ρουτίνας για αφαίρεσης χολής.
Ο Άντι Γουόρχολ σχετικά με το θάνατο
Όταν πεθάνω δεν θέλω να μείνει κανένα ίχνος μου. Δεν θέλω να αφήσω τίποτα πίσω. Θέλω ο «μηχανισμός» μου να σβήσει.
Ο Άντι Γουόρχολ εργάστηκε σκληρά για να καθιερωθεί ως σοβαρός ζωγράφος. Στους πρώτους Ποπ Αρτ πίνακες του, από το 1960, χρησιμοποίησε εικόνες κινουμένων σχεδίων και διαφημίσεων ως παρωδία των ενσυνείδητων πινελιών των Αφηρημένων Εξπρεσιονιστών. Σύντομα όμως, μεταπήδησε σε μια ανέκφραστη μέθοδο εκτέλεσης. Καθιέρωσε θέματα από τη μαζική κουλτούρα, τις εφημερίδες και τα καταναλωτικά προϊόντα, υιοθετώντας ένα μη εκφραστικό, απλό στυλ το οποίο προκάλεσε αμφισβήτηση για το τι είναι τέχνη. Το 1962, εκθέτοντας πίνακες που απεικόνιζαν σειρές από κονσέρβες σούπας Κάμπελ και μπουκάλια αναψυκτικών Κόκα-Κόλα ο Γουόρχολ πέτυχε τη φήμη που επιδίωκε. Σχετικά με το έργο του “Campbell’s Soup Cans” λέγεται πως την πρώτη φορά που ζωγράφισε τα τενεκεδένια κουτάκια, είχε προηγηθεί επίσκεψή του σε ένα μικρό μπακάλικο, απ’ όπου προμηθεύτηκε 31 συσκευασίες με όλες τις γεύσεις της σούπας. Τις λάτρευε, ειδικά μάλιστα τη ντοματόσουπα, διότι του την έφτιαχνε και η μητέρα του. Όπως τόνιζε, αυτές οι κονσέρβες αποτελούσαν το φαγητό της ζωής, ένα τετράγωνο φαγητό στο οποίο μπορείς να βασιστείς .
«Το υπέροχο με αυτή τη χώρα, είναι ότι η Αμερική ξεκίνησε την παράδοση όπου οι πλούσιοι καταναλωτές αγοράζουν ουσιαστικά τα ίδια προϊόντα όπως και οι φτωχότεροι. Παρακολουθείτε τηλεόραση και βλέπετε την Κόκα-Κόλα και γνωρίζετε ότι ο Πρόεδρος πίνει Κόκα-Κόλα, η Λιζ Τέιλορ πίνει Κόκα-Κόλα και απλά σκέφτεστε ότι και εσείς επίσης, μπορείτε να πιείτε Κόκα-Κόλα.»
Το 1963, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της μεταξοτυπίας, έφτιαξε 23 πορτρέτα της Μέριλιν Μονρό σε 200 επαναλήψεις, πάνω σε τέσσερα μέτρα μουσαμά. Εκείνη τη χρονιά πέθανε η ίδια, οπότε το έργο του αυτό ήταν φόρος τιμής. Παράλληλα, θεωρήθηκε και κριτική απέναντι στη λαμπερή κοινωνία και στη διασημότητα. Η γυναίκα παρουσιάζονταν όμορφη και γοητευτική, συνάμα δε τετριμμένη ως εμπορικό προϊόν. Τότε ξεκίνησε να αποκτά και ο ίδιος μεγάλη φήμη, μολονότι στην αρχή της καριέρας του η ενασχόληση με τη διαφήμιση οδηγούσε τους εκπροσώπους της τέχνης να έχουν σκεπτικιστική στάση απέναντί του.
Το 1962 ο Γουόρχολ δημιούργησε το Φάκτορι, όπου εκεί θα μπορούσε να απεικονίζει μαζικά σειρές προϊόντων χρησιμοποιώντας μαζικής παραγωγής μεταξοτυπίες. Σ΄αυτό το στούντιο τέχνης, βοηθοί πραγματοποιούσαν το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς κάτω από την εποπτεία του, απομακρύνοντας τον περισσότερο από τον παραδοσιακό ρόλο του καλλιτέχνη. Από το 1963 ο Γουόρχολ άρχισε να πειραματίζεται με τον κινηματογράφο και μέχρι το 1968 είχε δημιουργήσει περισσότερες από 60 ταινίες και ακόμα 500 ή και περισσότερες μαυρόασπρες λήψεις μικρού μήκους, πορτρέτων επισκεπτών στο Φάκτορι. Τέτοιες ‘ανατρεπτικές’ δουλειές όπως το “Empire” (1964) παρουσιάζουν την πλήξη ως μια ακραία αισθητική εμπειρία (διαρκεί οκτώ ώρες). Η απρόσωπη προσέγγιση του Γουόρχολ εκτείνεται και στις ταινίες, οι οποίες στερούνται γενικά πλοκής και χρησιμοποιούν ποικιλοτρόπως αυτοσχέδιο διάλογο, προβάλλουν πολλαπλές εικόνες και καταγράφουν ερωτικές πράξεις.
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1960 και 1970, ο Γουόρχολ δημιούργησε εκτυπώσεις προσωπογραφιών Χολιγουντιανών διασημοτήτων, ροκ σταρ, σχεδιαστών μόδας, καλλιτεχνών και πολιτικών αρχηγών, μεταξύ των οποίων ο Μικ Τζάγκερ, η Μπριζίτ Μπαρντό, ο Μαν Ρέι και ο Μάο Τσε Τουνγκ.
Ανάμεσα στα πιο πειραματικά του τολμήματα είναι δύο από τα τελευταία του έργα εικονικής αφαίρεσης. Οι “Σκιές” (1979) είναι μια ακολουθία 102 μεταξοτυπιών μιας εξαιρετικά μεγεθυμένης φωτογραφίας διαγώνιας σκιάς από ένα πίνακα στο στούντιο του Γουόρχολ. Τοποθετημένες δίπλα η μια στην άλλη στον εκθεσιακό χώρο, με μαύρους τομείς κόντρα σε φλογερά χρώματα, δίνουν την αίσθηση των καρέ των φιλμς. Περισσότερο ριζική στην εκτέλεση της ήταν η συλλογή “Οξείδωση” (1978). Ο Γουόρχολ και οι βοηθοί του προετοίμασαν τους καμβάδες καλύπτοντας την επιφάνεια με χάλκινη μπογιά και ακολούθως ούρησαν πάνω τους σχηματίζοντας καλαίσθητα ιριδίζοντα σχήματα σε κίτρινους, πορτοκαλί και πράσινους χρωματισμούς. Ίσως να ήταν μια παρωδία της τεχνικής του σταξίματος (ντρίπινγκ) που χρησιμοποιούσαν οι Αφηρημένοι Εξπρεσιονιστές, όπως ο Τζάκσον Πόλοκ.
Ο Γουόρχολ διεύθυνε δύο τηλεοπτικά προγράμματα τη δεκαετία του 1980 και συνεργάστηκε με διάφορους νέους Αμερικανούς και Ευρωπαίους καλλιτέχνες. Ξαναρχίζοντας τη ζωγραφική με το χέρι, μια διαδικασία που δεν είχε χρησιμοποιήσει από τη δεκαετία του 1960, ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση να δημιουργήσει το “Μυστικό Δείπνο”. Ξεκίνησε τη συλλογή με το θέμα, το 1984 και δημιούργησε πάνω από 100 εντυπωσιακά ισχυρά έργα και πολλαπλές προσωπογραφίες του Χριστού σε φιμέ εκδόσεις του ροζ, κίτρινου και μπλε, μέχρι μεγάλους καμβάδες όπου ο Χριστός και οι μαθητές του παρουσιάζονται πίσω από εμπορικές επωνυμίες, περιστέρια και μοτοσυκλέτες. Ως αφοσιωμένος Βυζαντινός Καθολικός, ο Γουόρχολ ήταν διαποτισμένος με τις εικόνες της εκκλησίας. Είναι διφορούμενο κατά πόσον οι καμβάδες του ήταν ιερόσυλοι, ειρωνικά αποσπασμένοι ή εάν προσπαθούσε να αφομοιώσει την πίστη του σε ένα υλικό κόσμο.
Υπήρξε μια μοναδική προσωπικότητα που άσκησε έντονη κριτική στην κοινωνία του θεάματος, της οποίας φυσικά ήταν μέλος. Καυτηρίασε το lifestyle και ας το έζησε εκ των έσω. Είχε πει πως στο μέλλον όλοι θα είναι διάσημοι για 15 λεπτά και πως μόδα θα είναι να είσαι ίδιος με όλους τους άλλους. Στον 21ο αιώνα της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης και της παγκοσμιοποίησης, τα λόγια αυτά μοιάζουν πιο ταιριαστά από ποτέ. Όταν ερωτήθη σε μια συνέντευξή του, το 1963, τι είναι η Pop Art, αυτός απάντησε αβίαστα: Το να μοιάζουν όλα. Ο Άντι Γουόρχολ τελικά παραμένει σήμερα τραγικά επίκαιρος.
ΠΗΓΕΣ: http://www.kathimerini.gr/843616/article/politismos/eikastika/ti-kryvetai-pisw-apo-ton-goyorxol , https://www.lifo.gr/articles/san_simera/155012/zoyme-akomi-stin-epoxi-toy-anti-goyorxol , https://www.maxmag.gr/afieromata/anti-goyorchol-o-nochelikos-epanastatis-tis-pop-art/ , https://frapress.gr/2017/08/o-konservopiimenos-polychromos-kosmos-tou-anti-gouorchol/ , https://kikitriantafylli.wordpress.com/2012/08/06/%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9-%CE%B3%CE%BF%CF%85%CF%8C%CF%81%CF%87%CE%BF%CE%BB-%CE%B7-%CF%80%CE%BF%CF%80-%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%AC/
