Ένας από τους πιο σημαντικούς τομείς κοινωνικής παρέμβασης είναι ο πολιτισμός. Κάθε λογής κοινωνικά μηνύματα, κάθε είδους κοινωνική εξέλιξη, πριν φτάσουν να αποτελέσουν σημείο παρέμβασης του κράτους μέσα από τη νομοθεσία, ή πριν ακόμα αναγνωριστούν από επίσημους φορείς, αναπτύσσονται και διαδίδονται μέσα από έργα τέχνης. Ακριβώς αυτό προσπαθεί να κάνει και η Queer art, να διαδώσει την διαφορετικότητα, την ανεκτικότητα, την ισότητα και την ελευθερία της έκφρασης.
Τι είναι όμως η Queer Art και γιατί υπάρχει;
Από τον Tennessee Williams στον David Hockney, και από τον Rainer Werner Fassbinder στον Andy Warhol, για δεκαετίες οι LGBT ιστορίες που είχαν μια κάποια αντιπροσώπευση στην τέχνη ήταν κυρίως αυτές των γκέι αντρών. Ιστορίες, οπτικές και εκφράσεις εκείνων που είχαν πρόσβαση στα μέσα, αυτών που είχαν ήδη κάποιο επίπεδο ορατότητας. Στις δεκαετίες του 80 και του 90, μεσούσης της κρίσης του ΑIDS, μιλούσαμε κυρίως για ‘γκέι τέχνη’. Είχαμε ομάδες ακτιβιστών/καλλιτεχνών όπως οι Gran Fury, είχαμε τον Derek Jarman στο σινεμά, τον Tony Kushner στο θέατρο, τον Keith Haring στις εικαστικές τέχνες. Και πάλι, οι LGBT εμπειρίες που κατείχαν περίοπτη θέση στην τέχνη ήταν σχετικά περιορισμένες.
Κάτι όμως αρχίζει να αλλάζει την τελευταία δεκαετία – ο τρόπος που βλέπουμε, κατανοούμε και αναγνωρίζουμε την αντιπροσώπευση της LGBT κοινότητας στις τέχνες. Αλλάζει και ο τρόπος που μελετάμε την ιστορία της τέχνης. Σήμερα, ακόμα και όταν μιλάμε για τις δεκαετίες του 80 και του 90, αναγνωρίζουμε καλλιτέχνες και έργα, όχι μόνο βάσει μίας συγκεκριμένης ταυτότητας (γκέι τέχνη), αλλά με μία πολύ περισσότερο ευρεία έννοια. Μιλάμε για queer τέχνη, για την καλλιτεχνική έκφραση όλων εκείνων που ήρθαν σε σύγκρουση και προκάλεσαν το στάτους κβο της ετεροκανονικότητας. Όταν μιλάμε για queer τέχνη, εννοούμε όλους εκείνους τους καλλιτέχνες και τα έργα, με ξεκάθαρη LGBT θεματολογία ή και όχι, που κατάφεραν να ταράξουν τα νερά και να αμφισβητήσουν ταμπέλες, στεγανά και πολιτικές ατζέντες. Και κυρίως, τέχνη που έφερε στο προσκήνιο μια περισσότερο διαθεματική προσέγγιση, μιλώντας όχι μόνο για τη σεξουαλικότητα, αλλά και για το φύλο εν γένει, για τις φυλετικές και εθνικές ταυτότητες, για το ταξικό σύστημα, για την εκπαίδευση. Σήμερα, η ορατότητα, η αναγνώριση και η λογοκρισία ίσως να είναι λιγότερο πιεστικά ζητήματα σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες. Ωστόσο, για πολλούς συγχρόνους καλλιτέχνες, queer είναι μια έννοια που συνδέεται λιγότερο με την προσωπική ταυτότητα, και περισσότερο με τη συστηματική αποδόμηση της καταπιεστικής κανονικότητας. Η queer τέχνη έχει να κάνει με τον τρόπο που βλέπουμε, δημιουργούμε και εκφραζόμαστε με το ίδιο μας το σώμα. Έχει να κάνει με το πλαίσιο με το οποίο εξερευνούμε τις κοινωνικές δομές γύρω μας, όπως είναι το φύλο, η σεξουαλικότητα και η φυλή.
Continue reading “Η Queer Art και η Ελευθερία της Καλλιτεχνικής Έκφρασης” →
