Ο ερωτικός, αλλά και ιντριγκαδόρικος πίνακας «Οι Εραστές ΙΙ», του σουρεαλιστή ζωγράφου Ρενέ Μαγκρίτ, κρύβει από πίσω ένα μακάβριο παιδικό τραύμα, που στοίχειωνε τον ζωγράφο για όλη του τη ζωή.
Οι πίνακες του μοιάζουν σαν ποιητικές αναλύσεις της θεωρίας ονείρων του Φρόιντ. Ο φιλήσυχος, αλλά ταυτόχρονα αινιγματικός Βέλγος ζωγράφος Ρενέ Μαγκρίτ είχε άλλωστε δηλώσει για τα έργα του: «Οι πίνακές μου δεν σημαίνουν κάτι, επειδή και το μυστήριο δεν σημαίνει κάτι – είναι απλά άγνωστο», ενώ προσέθετε: «Το να είσαι σουρεαλιστής σημαίνει ότι απαγορεύεις στον εγκέφαλό σου να θυμάται όσα έχεις δει και ότι είσαι πάντα σε επιφυλακή για αυτό που ποτέ δεν υπήρξε». Ένα από αυτά τα έργα, αποτελεί και ο πίνακας «Οι Εραστές ΙΙ», που ζωγράφισε το 1928.
Οι Εραστές ΙΙ
Το έργο του Βέλγου σουρεαλιστή Ρενέ Μαγκρίτ «Οι εραστές» είναι το πρώτο από μια σειρά τεσσάρων έργων με το ίδιο θέμα. Απεικονίζει ένα ζευγάρι, έναν άνδρα και μια γυναίκα, που ανταλλάσσουν ένα φιλί. Τα κεφάλια τους καλύπτονται εντελώς από ένα λευκό ύφασμα, τα πρόσωπά τους κρύβονται κάτω από αυτό το ύφασμα, πέπλο, κουκούλα, μάσκα. Δεν μπορούν να δουν ο ένας τον άλλον, δεν μπορούν να αγγίξουν ο ένας τον άλλον, παρά μόνο μετ’ εμποδίων. Το φιλί τους διακόπτεται από τη μάσκα που τους καλύπτει, το δέρμα μονώνεται, ο χαρακτήρας και η αίσθηση της ερωτικής επικοινωνίας μεταλλάσσονται.
Ο πίνακας έχει δεχθεί στο πέρασμα του χρόνου διαφορετικές ερμηνείες και προσεγγίσεις. Για κάποιους αναπαριστά, τον πλατωνικό, δίχως ανταπόκριση έρωτα, όπου κάθε προσπάθεια για επαφή μένει ανεκπλήρωτη. Άλλοι θεωρούν πως αντιπροσωπεύει τον παράφορο έρωτα, που είναι τυφλός και ακολουθεί τους ανθρώπους μέχρι το τέλος της ζωής τους, ενώ μερικοί είναι της άποψης πως ο έρωτας είναι ικανός να αντιμετωπίσει ακόμη και τον θάνατο, χωρίς φόβο και με πάθος.
Πώς όμως εμπνεύστηκε αυτό το έργο ο ζωγράφος στην πραγματικότητα;
Και όμως, μία τόσο ερωτική και ιντριγκαδόρικη εικόνα κρύβει από πίσω της μία μακάβρια ιστορία. Η μητέρα του Μαγκρίτ, Ρεγκίνα, ήταν μία γυναίκα που έπασχε από κατάθλιψη. Είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει ήδη μία φορά, οδηγώντας τον πατέρα του ζωγράφου να την κλειδώνει συχνά στο δωμάτιο της. Μία μοιραία μέρα, το 1912, κατάφερε να δραπετεύσει. Αυτοκτόνησε, πέφτοντας στο ποταμό Σαμπρ, στο Βέλγιο. Ο Ρενέ ήταν τότε μόλις δεκατεσσάρων ετών. Λέγεται πως ήταν παρών όταν το σώμα της ανασύρθηκε από το ποτάμι. Καθώς, οι αρχές την ανέσυραν από το νερό, η λευκή νυχτικιά της είχε καλύψει ολόκληρο το πρόσωπο της, αφήνοντας το υπόλοιπο σώμα της γυμνό. Αυτή η εικόνα σημάδεψε τον Ρενέ, ο οποίος την αναπαρήγαγε ως μοτίβο σε πολλούς πίνακες του.
Σύγχρονοι ιστορικοί αμφισβητούν αυτή την εκδοχή, θεωρώντας πως η ιστορία αποτελεί δημιούργημα της νοσοκόμας του. Ωστόσο, το συγκεκριμένο μοτίβο -ανθρώπινα πρόσωπα να καλύπτονται με πανί- έχει αναπαραχθεί σε δεκάδες έργα του, εγείροντας την περιέργεια πολλών μελετητών. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η Ρεγκίνα είχε εργαστεί και ως καπελού, πριν παντρευτεί τον πατέρα του καλλιτέχνη, μία λεπτομέρεια που είναι δύσκολο να μην συνδεθεί με τη μανία του Μαγκρίτ για τα καπέλα. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο η αύρα της μητέρας του είναι διάχυτη σε πολλά έργα του.
Ο πίνακας αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA), στην Νέα Υόρκη.
Πηγές:
https://www.kathimerini.gr/1072242/article/politismos/eikastika/to-apomonwmeno-fili-twn-erastwn
https://www.culturenow.gr/h-istoria-piso-apo-ton-pinaka-oi-erastes-ii-toy-rene-magkrit/
