Αντί προλόγου
Σίγουρα γνωρίζουμε την σημαντικότατη υποκριτική και σκηνοθετική παρουσία του Δημήτρη Καταλειφού. Τον έχουμε, ουκ ολίγες φορές, θαυμάσει στην θεατρική σκηνή με το ένδυμα του ηθοποιού. Αυτό που αργήσαμε πολύ να μάθουμε είναι πως ενδύεται και άλλα προσωπεία, αυτό του ζωγράφου εδώ και κάποιο διάστημα και μόλις πρόσφατα αυτό του ποιητή. Το πρώτο του έργο κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο της χρονιάς που μας πέρασε, μιας δύσκολης χρονιάς, ενώ γράφτηκε σε μια άνοιξη εγκλεισμού. Μέσα από 65 σύντομα κείμενα ποιητικής πρόζας είχαμε την ευκαιρία να περιηγηθούμε σε ένα θεατρικό ποιητικό σύμπαν που μας εξέπλησσε και μας συγκίνησε βαθύτατα. Ο λόγος για την συλλογή “Συμπληγάδες γενεθλίων” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Λίγα λόγια για την ουσία του έργου
Η συλλογή αυτή των ποιημάτων μοιάζει ένας προσωπικός λαβύρινθος. Ο αναγνώστης τοποθετείται στην αρχή του και ξεκινά ποίημα με το ποίημα να χάνεται μαγικά στις διακλαδώσεις του. Κάθε νέος διάδρομος, κάθε νέος στίχος, κάθε νέα μέρα αποκαλύπτει μια άλλη πτυχή του γράφοντος. Πρόκειται θα λέγαμε για μια έμμεση βιογραφία που αποτυπώνεται σελίδα τη σελίδα. Παρακολουθεί κανείς την καθημερινότητα του συγγραφέα, τους ανθρώπους που έπαιξαν ρόλο στη ζωή του, τον απολογισμό του. Το υλικό αντλείται από τα βιώματα, χωρίς να εξαντλείται σε αυτά. Σε κάθε διακλάδωση συναντά το φανταστικό. Έτσι, η εμπειρία δεν καταλήγει μια στεγνή προσωπική εξιστόρηση, αλλά με πυξίδα το ονειρικό καταφέρνει να κατευθύνει τον αναγνώστη στο κέντρο του λαβυρίνθου, στο κέντρο της ψυχής του ποιητή ή μάλλον στο κέντρο της δικής του ψυχής.
Ο χρόνος είναι παρών σε κάθε στροφή για να μας υπενθυμίζει πως τον υπηρετούμε και πως όλος αυτό ο λαβύρινθος έχει στηθεί πάνω του. Η παιδικότητα, μνήμη και η απουσία είναι οι τρεις άλλοι πυλώνες αυτού του ταξιδιού (αυτο)ανακάλυψης, σε σημείο που οι απόντες να είναι πιο παρόντες και από τους ζώντες. Το αποτέλεσμα του αθροίσματος προσωπικών αναζητήσεων και στιγμών είναι ένα έργο οικουμενικό. Αυτό θα συναντήσει κανείς στο κέντρο του βιβλίου παρέα με τους ανθρώπους και τα μέρη που ο συγγραφέας αγάπησε · τους γονείς, τους έρωτες, την Ιπποκράτους, την Πανεπιστημίου, την Σέριφο και το Αγκίστρι. Η συλλογή “Συμπληγάδες γενεθλίων” είναι μια τρανή απόδειξη πως η λογοτεχνία μπορεί, όπως και το θέατρο, να πετύχει την κάθαρση.
Λίγα λόγια για την ποιητική του έργου
Ο Δημήτρης Καταλειφός είναι ένας πρωτοεμφανιζόμενος ποιητής που, όμως, εξαρχής καθιερώνει ένα προσωπικό ύφος. Από μόνα τους ο τρόπος γραφής και η κατανομή της ποιητικής ύλης χαρακτηρίζονται, το δίχως άλλο, από μια πρωτοτυπία. Ο λόγος του είναι απλός, ο στίχος ανεπιτήδευτος και ελεύθερος. Η δομή δεν είναι καθόλου αυστηρή, ωστόσο οι λέξεις είναι πολύ σωστά επιλεγμένες. Από μακριά το κάθε ποίημα φαντάζει ένα παζλ που το κάθε κομμάτι ταιριάζει απόλυτα αλλά και αποκλειστικά στο σημείο που έχει τοποθετηθεί. Ο τόνος, διαρκώς εξομολογητικός, τρυφερός, ενίοτε απολογητικός, αλλά πάντα επιφορτισμένος με γενναιόδωρα συναισθήματα.
Ο πρωταγωνιστής άλλοτε μιλά σε πρώτο πρόσωπο και άλλοτε αποτελεί το αντικείμενο παρατήρησης ενός παντογνώστη αφηγητή. Ίσως αυτό να μην είναι τυχαίο, αλλά να είναι μια επιλογή δηλωτική του χρονικού άξονα στον οποίο κινείται ο αναγνώστης, του παρόντος και του παρελθόντος. Η αισιοδοξία για την νίκη της ζωής συμβαδίζει αρμονικά την απαισιοδοξία, την επίγνωση της τραγικότητας και του τέλους. Εξάλλου, με αυτόν τον τρόπο δεν αλληλεπιδρούν τα στοιχεία αυτά σε κάθε ανθρώπινη ψυχή; Ο γράφων φαίνεται άλλες φορές συμφιλιωμένος με τον χρόνο και την επίδρασή του, με την προοπτική του πέρατος και άλλες καβαφικά τα οικτίρει. Αυτό που απομένει είναι η αίσθηση ενός αγώνα ενάντια στην φθορά και στην λήθη, μια μάχη με τις λέξεις που αναδεικνύεται σε μάχη ψυχική και διανοητική και περνά στον αναγνώστη.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Πέρα από την ουσία που είναι αδιαμφισβήτητα διάχυτη σε όλη την συλλογή, αξίζει να σημειώσει κανείς την προσεγμένη της παρουσίαση που έχει εξίσου προσωπικό τόνο. Το ίδιο το εξώφυλλο έχει ζωγραφίσει ο ίδιος ο ποιητής, όχι βέβαια ενόψει του βιβλίου, αλλά παλαιότερα. Ωστόσο, ταιριάζει απόλυτα με το περιεχόμενο και την αισθητική του έργου του. Τα ποιήματα 65 στον αριθμό τους είναι σύντομα, χωρίς αυτό, βέβαια, να σημαίνει πως δεν βρίθουν νοημάτων. Οι εκδόσεις Πατάκη για άλλη μια φορά με την προσεκτική επιλογή χαρτιού και γραμματοσειρά μας παραδίδουν ένα έργο καλαίσθητο από έξω και από μέσα.
Αντί επιλόγου
Κάποιες φορές, όταν συναντά κανείς στον αναγνωστικό του διάβα τέτοια έργα τα λόγια δεν είναι αρκετά για να τα περιγράψει. Θα αρκεστώ, λοιπόν, καταλήγοντας να μιλήσω για την βαθύτατη συγκίνηση που μου προκάλεσε αυτό το ανάγνωσμα. Πίσω από εικόνες και λέξεις που χόρευαν στο μυαλό μου διαβάζοντάς το, μπόρεσα να δω τον εαυτό μου του σήμερα και το χθες αλλά και να ατενίζει το πέλαγος αύριο. Αυτό είναι κάτι που δεν πετυχαίνουν πολλά βιβλία, ακόμα και καταξιωμένων συγγραφέων και αποδεικνύει πως κοινωνός της ποιητικής μαγείας μπορεί να γίνει κάθε άνθρωπος που αγαπά τα γράμματα και υπηρετεί πιστά την τέχνη. Αναμένουμε να παρακολουθήσουμε τα επόμενα λογοτεχνικά εγχειρήματα του Δημήτρη Καταλειφού που θα είναι σίγουρα αξιόλογα.
Μπορείτε να διαβάσετε ένα ποίημα από την συλλογή εδώ και να το ακούσετε εδώ.
