Δύο γυναίκες κρατούν έναν άνδρα με τη βία στο κρεβάτι. Η μία του πιέζει με το ένα χέρι το κεφάλι ώστε να μην μπορεί να το σηκώσει από το στρώμα, ενώ η δεύτερη προσπαθεί να κρατήσει τα χέρια και τον κορμό του ακινητοποιημένα. Είναι γυναίκες με δυνατά χέρια, αλλά ακόμα και έτσι χρειάζονται και οι δύο για να κρατήσουν το θύμα τους καθώς η μία από αυτές θα του κόβει το λαιμό με ένα λαμπερό σπαθί. Το αίμα πετάγεται σαν πίδακας. Στα ορθάνοιχτα μάτια του καθρεφτίζεται η απόγνωση. Ξέρει ακριβώς τι του συμβαίνει.
Ο νεκρός είναι ο Ολοφέρνης, εχθρός των Ισραηλιτών στην Παλαιά Διαθήκη, και η νεαρή γυναίκα που τον κατακρεουργεί, είναι η Ιουδήθ. Η δολοφόνος του. Η Ιουδήθ από τη Βαιτυλούα, ήταν χήρα του Μανασσή και σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη έσωσε τους συμπατριώτες της, τους Ιουδαίους, από την επιδρομή των Ασσυρίων. Τον 4ο αι.πΧ, ο Ολοφέρνης, που ήταν στρατηγός του Ναβουχοδονόσορα, πολιορκούσε τη Βαιτυλούα και είχε δώσει διαταγή να κόψουν την ύδρευση της πόλης, ελέγχοντας τις πηγές. Οι πολιορκημένοι βρίσκονταν σε απελπιστική κατάσταση.
Η Ιουδήθ, η γοητευτική χήρα αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Σκοπός της να γοητεύσει τον Ολοφέρνη αλλά και τον οποιοδήποτε θα συναντούσε στην προσπάθειά της να πετύχει το σκοπό της. Έτσι παρουσιάστηκε στο στρατόπεδο. Εντυπωσίασε τους πάντες στο πέρασμά της και ζήτησε να δει το στρατηγό. Οι φύλακες την οδήγησαν στον Ολοφέρνη.
Χρησιμοποίησε τη γοητεία, τη διάνοια της και με κολακείες τον έπεισε ότι θα τον οδηγούσε όχι μόνο στην κατάληψη της Βαιτυλούας αλλά και ολόκληρης της Ιουδαίας μέχρι και την Ιερουσαλήμ. Ο Ολοφέρνης παραδόθηκε εύκολα στην μοιραία γοητεία και στην μαγική προσωπικότητα αυτής της όμορφης και έξυπνης γυναίκας. Όλη αυτή η κατάσταση με τη γοητευτική ιέρεια είχε παγιδεύσει όχι μόνο τον Ολοφέρνη, αλλά όλους τους άντρες του στρατοπέδου.
Ο Ολοφέρνης μη μπορώντας να κρατήσει άλλο τον πόθο του γι’ αυτή τη λάγνα γυναίκα, την προσκάλεσε σε δείπνο. Το δείπνο είχε άφθονο κρασί, που ο Ολοφέρνης το τίμησε. Όταν ήρθε η ώρα, στρατιώτες και δούλοι απομακρύνθηκαν για να μείνουν οι δυο τους. Το κρασί είχε κάνει τη δουλειά του. Ο στρατηγός με τα μεγάλα σχέδια και το μεγάλο στρατό, βυθίστηκε σε λήθαργο με ένα χαμόγελο απόλυτης ευτυχίας. Εκείνη χωρίς κανέναν ενδοιασμό του έπιασε το κεφάλι από τα μαλλιά και με δύο χτυπήματα με το σπαθί του, έκοψε το κεφάλι του.
Το επόμενο πρωί είπε στους φύλακες ότι ο στρατηγός κοιμόταν βαριά και είχε δώσει εντολή να μην τον ξυπνήσει κανείς. Με την εντολή που είχε δώσει ο στρατηγός προηγουμένως, βγήκε ελέυθερα από το στρατόπεδο και επέστρεψε στην πόλη της με το κεφάλι του στρατηγού. Μόλις μαθεύτηκε το γεγονός και το κεφάλι του κρεμάστηκε στα τείχη της Βετιλούας, η ψυχολογία των επιτιθεμένων άλλαξε. Οι πολιορκητές τράπηκαν σε φυγή και οι Εβραίοι γλύτωσαν τη σφαγή. Οι Ιουδαίοι τίμησαν την Ιουδήθ και δόξασαν το Θεό για τη σωτηρία τους.
Αυτή είναι η διάσημη ιστορία της Ιούδηθ. Η προσωπικότητά της υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλές μορφές τέχνης. Ένα από τα πιο διάσημα είναι αυτό της Αρτεμίσιας. Στην πραγματιοκότητα, σε αυτό το έργο, το θύμα είναι ο Ιταλός ζωγράφος Αγκοστίνο Τάσσι, ενώ η γυναίκα με το σπαθί είναι η Αρτεμισία Τζεντιλέσκι, η οποία ζωγράφισε τον πίνακα. Πρόκειται ουσιαστικά, για μία αυτοπροσωπογραφία.
Η Αρτεμίζια Τζεντιλέσκι (Artemisia Gentileschi, 8 Ιουλίου 1593 – 1653) ήταν Ιταλίδα ζωγράφος του μπαρόκ, μεγάλη οπαδός του ζωγράφου Καραβάτζιο, θεωρούμενη ως μία από τους καλύτερους καλλιτέχνες της εποχής της.
Επί αιώνες τα έργα της αποδίδονταν σε άλλους ζωγράφους, ανάμεσά τους και στον πατέρα της Οράτιο. Γεννήθηκε στη Ρώμη το 1593 και έμαθε να ζωγραφίζει μαζί με τα αδέρφια της στο εργαστήριο του πατέρα της. Η μητέρα της πέθανε όταν ήταν 12 ετών, και η ίδια μεγάλωσε μέσα σε ένα σκληρό, πολλές φορές βίαιο οικογενειακό περιβάλλον. Δίπλα στον πατέρα της έκανε τα πρώτα της βήματα στη ζωγραφική και το 1610, μόλις 17 ετών, ζωγράφισε το πρώτο και πολύ γνωστό έργο της «Η Σωσσάννα και οι πρεσβύτεροι», όπου δύο ηλικιωμένοι ηδονοβλεψίες κατασκοπεύουν μία νεαρή γυναίκα που κάνει μπάνιο. Σχεδόν όλο το ύστερο έργο της, όπως και της Φρίντα Κάλο, είναι αυτοβιογραφικό. Ήταν 19 ετών όταν τη βίασε ο βοηθός του πατέρα της και δάσκαλος της στην προοπτική, Αγκοστίνο Τάσι. Ο 30χρονος ζωγράφος, της υποσχέθηκε ότι θα την παντρευτεί, ωστόσο αυτό δεν έγινε, και εννέα μήνες μετά, ο πατέρας της Αρτεμισίας, πήγε στα δικαστήρια τον συνεργάτη του για αθέτηση της υπόσχεσης. Ο Τάσι ύστερα από επτά μήνες που διήρκεσε η δίκη, αφέθηκε ελεύθερος. Τον προστάτευε όπως θα γίνει γνωστό αργότερα ο Πάπας Ιννοκέντιος. Σε 400 ετών έγγραφο που διασώζεται μέχρι σήμερα, έχουν αποτυπωθεί τα πρακτικά της δίκης εκείνης. Η Αρτεμισία μιλά με θάρρος. Με λέξεις που ραπίζουν το ιταλικό πατριαρχικό σύστημα. Με λέξεις που και σήμερα θα μπορούσαν να σταθούν επάξια σε μία δίκη.
Ζωγράφισε τον πίνακα «Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη» από το 1614 μέχρι το 1620. Θα χρειαστούν δύο γυναίκες για να σκοτώσουν αυτό το κτήνος, έλεγε για το έργο της, που κατά πολλούς μαρτυρά την τραυματική εμπειρία του βιασμού της. Το γεγονός αυτό συμβάλει ως ένα βαθμό στην ερμηνεία της αναπαριστώμενης βιαιότητας που δεσπόζει στη σύνθεση. Ο ρεαλισμός του Καραβάτζιο ωθείται από την Αρτεμισία στα άκρα, απεικονίζοντας έναν χώρο ο οποίος κατακλύζεται από αίμα. Ο Καραβάτζιο δίνει έμφαση στην αφηγηματική διάσταση εστιάζοντας στα δραματικά και όχι επικά χαρακτηριστικά του θέματος. Αντιθέτως, στο έργο της Αρτεμίσιας, δίνεται έμφαση στην γυναικεία μορφή.
Στη συγκεκριμένη σύνθεση τόσο η Ιουδίθ όσο και η υπηρέτριά της, προβάλλονται ως δύο ηρωίδες προσηλωμένες στον σκοπό τους και έχοντας πλήρη γνώση των κινδύνων που διατρέχουν. Εμφανίζονται δυναμικές και αποφασισμένες, χωρίς κανένα ίχνος δισταγμού ή ενοχής στο πρόσωπο τους. Ειδικά η Ιούδηθ είναι απόλυτα σίγουρη για την πράξη της αυτή. Το έργο Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη είναι ένας πίνακας αιματηρής αγωνίας και φρίκης αλλά συγχρόνως φανερώνει και μεγάλη γυναικεία δύναμη και αποφασιστικότητα. Είναι ουσιαστικά η “εκδίκηση” της Αρτεμίσιας στον Τάσι.
Μόνο δύο -γεμάτοι αίμα- πίνακες της Ιουδήθ και του Ολοφέρνη, ζωγραφισμένοι από την Αρτεμισία Τζεντιλέσκι έχουν σωθεί. Ο ένας βρίσκεται στο Καποντιμόντε στη Νάπολη και ο άλλος στο Ουφίτσι της Φλωρεντίας. Είναι σχεδόν πανομοιότυποι, εκτός από τις μικρές λεπτομέρειες -στη Νάπολη το φόρεμα της Ιουδήθ είναι μπλε, στην Φλωρεντία κίτρινο- σαν να ήταν αυτή η εικόνα ένας εφιάλτης, η τελική πράξη μιας τραγωδίας που αναπαρήγαγε μέσα στο μυαλό της.
Η Ιούδηθ και η Υπηρέτρια της, 1625 
Judith and her Maidservant, 1613–14
Μετά του βιασμού και της δίκης, η Αρτεμισία παντρεύτηκε κατ’επιλογήν του πατέρα της έναν άλλο μέτριο ζωγράφο, τον Πιεραντόνιο Στιαττέζι, και εγκαταστάθηκε στη Φλωρεντία και είχε εξαιρετική σταδιοδρομία. Έγινε αυλική ζωγράφος, ευνοούμενη των Μεδίκων και ήταν η πρώτη γυναίκα που έγινε μέλος της Accademia delle Arti del Disegno (Ακαδημίας των Τεχνών της Σχεδίασης).
Η επιτυχία της ήταν πρωτόγνωρη για γυναίκα.΄Ηταν η πρώτη γυναίκα που είχε δικό της ατελιέ και βοηθούς, αλλά δημιούργησε πολλά χρέη, ο γάμος της διαλύθηκε και το 1621 επέστρεψε στην Ρώμη. Το 1630 εγκαταστάθηκε στη Νάπολι, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής της.όπου και πέθανε το 1653 από το μεγάλο λοιμό που σκότωσε μια ολόκληρη γενιά σπουδαίων Ναπολιτάνων καλλιτεχνών.
Η Τζεντιλέσκι ζωγραφίζει με δύναμη και τόλμη. Όλα σχεδόν τα έργα της έχουν γυναίκες πρωταγωνίστριες -με προτίμηση στις βιβλικές μορφές- που τις διακρίνει το θάρρος, η αποφασιστικότητα και η ισχυρή προσωπικότητα και όχι οι γυναικείες ιδιότητες της ευαισθησίας και της αδυναμίας. Γι’αυτό το όνομά της έχει γίνει, τα τελευταία χρόνια, λάβαρο του διεθνούς φεμινισμού.
Ενός φεμινισμού που δεν στηρίζεται πλέον σε διακηρύξεις, διαδηλώσεις και συνθήματα αλλά σε αποδείξεις της ικανότητας των γυναικών όχι μόνο να δημιουργήσουν αλλά και να κυβερνήσουν. Γυναίκες ζωγράφοι ανασύρθηκαν από το καθαρτήριο της λήθης για να ανασκευάσουν με το έργο τους την κυρίαρχη προκατάληψη ότι η δημιουργία υπήρξε αποκλειστικό προνόμιο του άλλοτε θεωρούμενου ισχυρού φύλου.
Η Αρτεμισία Τζεντιλέσκι, ήταν η διασημότερη ζωγράφος του μπαρόκ ήταν μία από τις πιο ευφυείς καλλιτέχνες της «σχολής» Καραβάτζιο.Υπήρξε μία θαρραλέα γυναίκα που αγωνίστηκε με τον λόγο και τα έργα της ενάντια στην ανδρική βία -κυρίαρχη πρακτική στον κόσμο που έζησε- μία καλλιτέχνις που, όπως έδειξε ο χρόνος, άφησε ανεξίτηλο στίγμα σε μία εποχή κατά την οποία οι συντεχνίες και οι ακαδημίες ήταν για τις γυναίκες κλειστές. Η Αρτεμισία Τζεντιλέσκι κατάφερε κάτι που καμία άλλη δεν μπόρεσε να διαχειριστεί την εποχή της Αναγέννησης και του Μπαρόκ: Όπως αιώνες αργότερα, έκαναν η Φρίντα Κάλο, η Λουίζ Μπουρζουά ή, η Τρέισι Έμιν, έβαλε τη ζωή της στην τέχνη της.
Η Αρτεμισία Τζεντιλέσκι κατάφερε, τελικά, να αντιστρέψει τις ατυχίες του φύλου της: ελεύθερη και ανεξάρτητη, η «famosissima pittrice» θα αναδειχθεί ικανότατη στη διαχείριση του ταλέντου της, θα γνωρίσει ημέρες δόξας, θα κατακτήσει την υψηλότερη και πιο απαιτητική πελατεία στις μεγαλύτερες σκηνές της Ιταλίας και της Ευρώπης (Ρώμη, Λονδίνο, Νάπολη, κλπ), θα επηρεάσει και αυτή με τη σειρά της τη νέα ζωγραφική του Μπαρόκ. Ωστόσο, λίγο πριν πεθάνει έγραφε ακόμη με πίκρα σ΄ έναν υψηλό πελάτη της: «το όνομα και μόνο μιας γυναίκας γεννά την αμφιβολία, πριν ακόμη δουν και κρίνουν το έργο της». Πόσο, άραγε, έχουν αλλάξει τα πράγματα από τότε;
«Να τι μπορεί να κατορθώσει μια γυναίκα που κρύβει στο στήθος της την ψυχή του Καίσαρα»
ΑΡΤΕΜΙΣΙΑ ΤΖΕΝΤΙΛΕΣΚΙ
Πηγές:
https://m.tvxs.gr/mo/i/211853/f/news/portreta/pio-agria-kai-apo-ton-karabatzio-i-zografos-poy-ekdikithike-ton-biasmo-tis-ston-kamba.html
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%AF%CE%B6%CE%B9%CE%B1_%CE%A4%CE%B6%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BB%CE%AD%CF%83%CE%BA%CE%B9
https://www.bovary.gr/oramatistes/17300/pio-agria-ki-apo-ton-karavatzio-i-artemisia-poy-ekdikithike-ton-viasmo-tis-me-enan
https://www.aixmi.gr/index.php/artemisia-gentileschi/
