Το 1894 ο 32χρονος Γκούσταφ Κλιμτ ήταν ήδη διεθνώς αναγνωρισμένος, έχοντας κερδίσει το χρυσό μετάλλιο του Τάγματος της Τιμής από τον Φραγκίσκο Ιωσήφ, το Αυτοκρατορικό Βραβείο για τις τοιχογραφίες του στο Burgtheater, ενώ του είχαν ανατεθεί και σημαντικές τοιχογραφίες στην Αυστρία.
Η ανάληψη του έργου
Εκείνη την χρονιά του ζητήθηκε να αναλάβει και την εικονογράφηση της οροφής της μεγάλης αίθουσας του Πανεπιστημίου της Βιέννης, του παλαιότερου (από το 1365) πανεπιστημίου ολόκληρου του γερμανόφωνου κόσμου, και ο Αυστριακός ζωγράφος δούλεψε πάνω σε αυτό το εγχείρημα μεταξύ του 1900 και του 1907. Το έργο αυτό περιελάμβανε τρεις επιμέρους ζωγραφιές, την Φιλοσοφία, την Ιατρική και την Νομική.
Η Φιλοσοφία
Η “Φιλοσοφία” ήταν η πρώτη που παρουσίασε ο καλλιτέχνης στην αυστριακή κυβέρνηση. Και παρόλο που η αρχική πρόταση ήταν “Η νίκη του φωτός πάνω στο σκοτάδι”, Ο Klimt παρουσίασε μια πολύ διαφορετική εικόνα. Ένα πρόσωπο φωτεινό, αλλά ελαφρώς αλλοιωμένο, βρίσκεται στο κέντρο του έργου, ενώ άλλες φιγούρες βρίσκονται γύρω από αυτό, εμφανώς προβληματισμένες.
Η Ιατρική
Η “Ιατρική” ήταν η δεύτερη στην σειρά οροφογραφία που ζωγραφίστηκε από τον Κλιμτ στην οροφή του Πανεπιστημίου της Βιέννης και η παράσταση αυτή παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 1901 στην 10η Έκθεση των Σεσιονιστών. Η αλληγορική αυτή παράσταση περιείχε μια στήλη από γυμνές φιγούρες στα δεξιά της ζωγραφιάς που απεικόνιζε την Πηγή της Ζωής. Δίπλα της βρισκόταν μια γυμνή γυναίκα η οποία φαινόταν να επιπλέει στο κενό, με ένα νεογέννητο βρέφος στα πόδια της που παρίσταινε την ζωή. Ο μόνος σύνδεσμος μεταξύ της πλέουσας γυναίκας και του ποταμού των γυμνών ήταν δύο χέρια, της γυναίκας και του άνδρα όπως φαινόταν από πίσω, ενώ ένας σκελετός αναπαριστούσε τον θάνατο στον Ποταμό της Ζωής.
Η σύνθεση ήταν ακόμη πιο πολύπλοκη, καθώς στην βάση της ζωγραφιάς απεικονιζόταν η Υγεία, η μυθική κόρη του θεού της ιατρικής Ασκληπιού. Η Υγεία στεκόταν με το φίδι του Ασκληπιού γύρω από το δεξί μπράτσο της και με την κούπα της Λήθης στο αριστερό της χέρι, στρέφοντας την πλάτη της στην ανθρωπότητα.
Ο Κλίμτ περισσότερο ζωγράφισε την ενότητα ζωής και θανάτου και λιγότερο τον ρόλο της ιατρικής στην τέχνη της θεραπευτικής. Παρότι ο ζωγράφος απέδωσε παραδοσιακά τις παραστάσεις της θεάς, δέχθηκε αυστηρή κριτική για τα γυμνά της σύνθεσης και κυρίως για τον σκελετό που συμβολίζει τον Θάνατο. Άρθρο δε του εντύπου “Medizinische Wochenschrift” επέκρινε τον ζωγράφο ότι αμέλησε να απεικονίσει την Πρόληψη και την Θεραπεία.
Η καταστροφή του έργου
Η “Ιατρική” βρέθηκε το 1911 στην κατοχή μιας εβραϊκής οικογένειας και το 1938 κατασχέθηκε από την ναζιστική Γερμανία. Το 1943, μετά από μια τελευταία έκθεσή του, το έργο μετακινήθηκε στο Schloss Immendorf, ένα κάστρο στην Κάτω Αυστρία. Τον Μάιο του 1945 η «Ιατρική» καταστράφηκε όταν κατά την υποχώρηση των SS το κάστρο πυρπολήθηκε για να μην πέσει στα χέρια των Συμμάχων. Ό,τι έχει απομείνει δεν είναι τίποτε άλλο από τα προπαρασκευαστικά σχέδια και μερικές φωτογραφίες. Μόνο μία φωτογραφία περιέχει τον πλήρη πίνακα της “Ιατρικής” η οποία τραβήχθηκε λίγο πριν καταστραφεί.
Η Νομική
Στο τελευταίο έργο η “Νομική” παρουσιάζεται ένας καταδικασμένος άνδρας και περιβάλλεται από τρεις γυναίκες και ένα θαλασσινό τέρας. Οι τρεις θεότητες της Αλήθειας, της Δικαιοσύνης και του Νόμου, οι οποίες απεικονίζονται στον πίνακα, θεωρήθηκαν ψυχεδελικές, γι’ αυτό κι αυτό το έργο καραστράφηκε από τους Ναζί.
Πηγές
Η απωλεσθείσα «Ιατρική» του Κλιμτ
Οι Χαμένοι Πίνακες του Gustav Klimt που καταστράφηκαν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο
