Ετικέτα: Έντβαρτ Μουνκ

Μαντόνα είναι ο τίτλος που δόθηκε σε μία ζωγραφική σύνθεση του εξπρεσιονιστή Νορβηγού καλλιτέχνη Έντβαρτ Μουνκ, η οποία απεικονίζει το άνω μέρος μίας γυμνής, νεαρής γυναικείας μορφής. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές του εν λόγω έργου, που δημιουργήθηκαν μεταξύ των ετών 1893 και 1895. Η μέθοδος που χρησιμοποίησε ήταν λάδι σε καμβά, ενώ το 1895 παρήγαγε περαιτέρω εκδοχές του θέματος αυτού, υιοθετώντας την τεχνική της λιθογραφίας.

Στα έργα αποδόθηκαν περισσότεροι από ένας τίτλοι, όπως και αντιφατικές ερμηνείες από διάφορους μελετητές. Η φαινομενικά δυσιπόστατη γυναικεία φιγούρα εγείρει ερωτήματα για τις προθέσεις του καλλιτέχνη. Μερικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις εστιάζουν στην αμιγώς σεξουαλική υπόσταση της μορφής, άλλες στο μυστήριο της γέννησης ενώ άλλες θέτουν το ζήτημα του θανάτου.

Οι τίτλοι του έργου

Το 1893, ο Μουνκ εξέθεσε έναν πίνακα από αυτή τη σειρά, τον οποίο δημιούργησε το 1893, στην Εθνική Πινακοθήκη του Όσλο. Κάποιοι από τους τίτλους, που πιθανόν ο Μουνκ του είχε δώσει, ήταν Γυναίκα κατά τη Διάρκεια της Ερωτικής Πράξης (Woman in the Act of Love), Σύλληψη (Conception), Γυναίκα που κάνει Έρωτα (Loving Woman). Σύμφωνα με τη Mara-Helen Wood, οι τίτλοι αυτοί υποδηλώνουν ένα συνδυασμό του ερωτικού και του θρησκευτικού στοιχείου. Η Reidar Dittman υποστηρίζει πως ο Μουνκ δίσταζε να δώσει ένα συγκεκριμένο τίτλο στα έργα του, καθώς επιθυμούσε να προσφέρεται η δυνατότητα στο θεατή να ερμηνεύσει ο ίδιος το έργο, χωρίς να καθοδηγείται από τον τίτλο. Υπήρχαν φήμες πως το μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε ήταν η Dagny Juel, ερωμένη του Μουνκ και σύζυγος του συγγραφέα και φίλου του Stanisław Przybyszewski. Ωστόσο, ο Μουνκ δήλωνε πως το μοντέλο απλά είχε ομοιότητες με τη Dagny, διαψεύδοντας τις παραπάνω φήμες.

Το έργο

Η Μαντόνα απεικονίζεται ως μία νέα, γυμνή γυναίκα με τα χέρια ακινητοποιημένα πίσω της. Συγκεκριμένα, το δεξί της χέρι είναι τοποθετημένο πίσω από το κεφάλι της, ενώ το αριστερό είναι πίσω από την πλάτη της. Δεν είναι εμφανές αν κοιμάται ή αν είναι είναι ξύπνια. Τα μάτια της μπορούν να θεωρηθούν είτε σχεδόν κλειστά, σαν η γυναίκα να βρίσκεται σε έκσταση, είτε μισάνοιχτα, σαν να βρίσκεται σε κατάσταση δαιμονισμού.

Το φως στη σύνθεση μοιάζει σαν να έρχεται από ψηλά και οι σκιές τονίζουν τα χαρακτηριστικά και τη δομή του προσώπου, αποκαλύπτοντας το κρανίο. Υπάρχει μία εμφανής γαλήνη και αρμονία στα χαρακτηριστικά και στην έκφραση του προσώπου. Το ιερό συνδυάζεται με το αισθησιακό στοιχείο. Το κόκκινο φωτοστέφανο που κοσμεί το κεφάλι της γυναίκας, το φως που προέρχεται από ψηλά, όπως και ο τίτλος κατατάσσονται στα στοιχεία που προσδίδουν μία ιερή ταυτότητα στη σύνθεση, ενώ η στάση του σώματός της που την κάνει να φαίνεται σαν να προσφέρεται στο θεατή,[Σημ 1] το κεφάλι της που γέρνει προς τα πίσω σε συνδυασμό με την χαλαρή, αλλά και η εκστατική έκφραση του προσώπου της γυναίκας προσδίδουν αισθησιασμό. H Μαντόνα παραδίδεται στην υπερβατική στιγμή του έρωτα. Η Patricia G. Berman γράφει πως η “σεξουαλική οικειότητα” ανυψώνεται στη θρησκευτική σφαίρα.

Το διακοσμητικό διάζωμα, που περιβάλλει την κυρίως σύνθεση, απεικονίζει σπερματοζωάρια κι ένα ζαρωμένο έμβρυο. Τα δύο αυτά στοιχεία υποδηλώνουν πως πρόκειται για την αποτύπωση της στιγμής της σύλληψης. Οι κυματιστές γραμμές που περιβάλλουν τα μακριά, μαύρα μαλλιά και το σώμα της χαρακτηρίζονται από την Berman ως σπερματικό υγρό. Η απεικόνιση του υγρού αυτού σε συνδυασμό με το έμβρυο συμβάλλουν στην ερμηνεία του γυναικείου σώματος ως σημείο έναρξης για τη ζωή και τη φυσική πράξη του έρωτα ως την κοσμική αρχή.

Η Shelley Wood Cordulack αποπειράται να προσδιορίσει την ανάπτυξη του εμβρύου και την αποσαφήνιση του ρόλου του στη σύνθεση. Υπάρχουν ποικίλοι υπολογισμοί όσον αφορά το αναπτυξιακό στάδιο του εμβρύου· μεταξύ του τρίτου και του έκτου μήνα. Με αυτόν τον τρόπο, υποστηρίζει πως ο Μουνκ δημιούργησε το έμβρυο για να λειτουργήσει ως φυσιολογική διαδικασία, παράλληλη με αυτή του έρωτα και όχι ως προιόν αυτής. Η Μαντόνα συμβολίζει τον έρωτα, ο οποίος αναπτύσσεται σε διάφορα στάδια, όπως και το έμβρυο. Ο έρωτας αποτελείται από τα εξής διαδοχικά στάδια: την αποπλάνηση, τη μάχη, την υποταγή και τον πόνο της γέννας. Επιπροσθέτως, η Wood Cordulack υποστηρίζει πως το γεγονός ότι ο Μουνκ επέλεξε να αποτυπώσει το έμβρυο ως μέρος του διακοσμητικού διαζώματος κι όχι της κύριας σύνθεσης υποδηλώνει πως η Μαντόνα θα γεννήσει ένα παιδί, το οποίο θα γίνει ο θάνατος. Ο Bade ερμηνεύει επίσης το έμβρυο σαν το συμβολισμό του θανάτου, καταδεικνύοντας την απαισιοδοξία του Μουνκ για τη διαδικασία του έρωτα.

Ερμηνεία

Ο Patrick Bade υποστηρίζει πως η Μαντόνα αντιπροσωπεύει ένα είδος δαρβινικής αγάπης για το θάνατο (Darwinian Liebestod), σύμφωνα με την οποία, η γυναίκα βιώνει έναν θριαμβικό θάνατο έχοντας διεκπεραιώσει το ρόλο της σαν μητέρα, συμβάλλοντας στη συνέχιση του ανθρώπινου είδους.

Σύμφωνα με τον Bade, ο Μουνκ πίστευε πως ο φυσικός θάνατος της γυναίκας είναι μία καλύτερη μοίρα σε σχέση με τον πνευματικό θάνατο του άνδρα, που επερχόταν κατά τη διαδικασία του ζευγαρώματος. Η γυναίκα έφτανε σε ένα είδος αθανασίας κατά τη διαδικασία της σύλληψης ενός παιδιού. O Άουγκουστ Στρίντμπεργκ (August Strindberg), Σουηδός θεατρικός συγγραφέας και φίλος του Μουνκ, εξέφραζε την άποψη ότι η ικανότητα της γυναίκας να γεννά σε συνδυασμό με την έλλειψη ηθικών αναστολών, της προσδίδουν υπεροχή σε σχέση με τον άνδρα, στη “μάχη των φύλων”. Εντούτοις, ο Μουνκ αντιμετωπίζει το ρόλο της μητέρας πιο θετικά. Η αποφασιστικότητα της μητέρας να διασφαλίσει την συνέχιση των ειδών και να υποστεί τον πόνο, όπως και το ρίσκο της θνησιμότητας κατά τη γέννα, την προικίζει με ηρωική δύναμη και μεγαλύτερη ηθική σε σχέση με τον άντρα. Ο Μουνκ θα περιγράψει τη Μαντόνα αργότερα ως μία “ομορφιά γεμάτη πόνο”, όπως και ο Νορβηγός ποιητής και φίλος του, Sigbjørn Obstfelder, ο οποίος θα δει στο πρόσωπό της μία γυναίκα που βρίσκεται στην επώδυνη διαδικασία της γέννας.

Η Sharon L. Hirsh υποστηρίζει πως για τον Μουνκ, ο πρωταρχικός ρόλος της γυναίκας είναι η αναπαραγωγή με αφορμή την απεικόνιση του εμβρύου και του σπέρματος στο διακοσμητικό διάζωμα. Παρόλα αυτά, η Μαντόνα δεν μπορεί να θεωρηθεί ιδανικό πρότυπο μητέρας, διότι είναι ακόλαστη και το παιδί της βρίσκεται ανάμεσα σε σπερματοζωάρια, υποδηλώνοντας την έντονη σεξουαλική δραστηριότητά της. Επιπροσθέτως, η Ghislaine wood χαρακτηρίζει τη Μαντόνα ως μία εκφυλισμένη γυναίκα, μητέρα της διαστροφής και του θανάτου. Ο Oscar A. H. Schmitz έγραψε στο περιοδικό Pan τέσσερα χρόνια μετά τη δημιουργία του πρώτου πίνακα, πως ο τίτλος που έφερε ήταν βλασφημία, καθώς μόνο ένας μη θρησκευόμενος άνθρωπος θα μπορούσε να απεικονίσει μία γυναίκα κατά τη διάρκεια της σύλληψης με τα χέρια δεμένα πίσω. Πρότεινε μάλιστα να τοποθετηθεί μία επιγραφή κάτω από το έργο που να γράφει “Diabolus est Deus Inversus” (“Ο Διάβολος είναι ο Θεός αντιστρόφως”) αποδίδοντας το σατανιστικό νόημα της σύνθεσης. Ο Przybyszewski, από την άλλη πλευρά, αντιλαμβάνεται με ένα διαφορετικό τρόπο τον τίτλο του έργου. Πίστευε πως όταν μία γυναίκα φτάνει στη στιγμή της ολοκλήρωσης, αποκτά μία μεγαλειώδη ομορφιά, που την κάνει να φαίνεται στα μάτια του εραστή της σαν μία Μαντόνα. “Είναι η στιγμή που ένας πολιτισμένος άνθρωπος μπορεί να μετατραπεί σε άγριο θηρίο με το καταστροφικό μένος του”.

Η γυναικεία φιγούρα φαίνεται να επιπλέει στο κέντρο μίας δίνης από από περιστρεφόμενες γραμμές, συγχωνεύεται εντός του περιβάλλοντα χώρου της. Με αυτό τον τρόπο μοιάζει πιο απειλητική σαν να συμμετέχει στη ζωοποιό δύναμη της φύσης. Το φωτοστέφανο από τοξόπλασμα που κοσμεί το κεφάλι της είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό της τέχνης στην εποχή της “fin de siècle” (τέλη του 19ου αιώνα), που υποδηλώνει την πρωτόγονη δύναμη της γυναίκας και την ένωσή της με τη φύση, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να προσελκύσει και να αφομοιώσει τα πάντα γύρω της. Το κόκκινο φωτοστέφανο θα μπορούσε να συσχετιστεί, σύμφωνα με τον Eggum, με το μισοφέγγαρο, σύμβολο της θεάς των Φοινίκων, Αστάρτης.

Η Lois Drawmer προσφέρει μία διττή ανάγνωση του θέματος· αφενός χαρακτηρίζει τη Μαντόνα ως βαμπίρ, αφετέρου υποστηρίζει ότι τα κλειστά μάτια της, τη διαχωρίζουν από το θεατή, γεγονός που την καθιστά λιγότερο βίαιη και περισσότερο απόμακρη. Η σεξουαλικότητά της αντικατοπτρίζει το θάνατο και τη διαφθορά. Η γυναικεία σεξουαλικότητα υποδηλώνεται από τις δίνες που σχηματίζουν οι πινελιές γύρω από τη γυναικεία μορφή στην κύρια σύνθεση, ενώ η αντρική επιθυμία υποδηλώνεται από τα σπερματοζωάρια στο διακοσμητικό διάζωμα. Αντιθέτως, η Carol Duncan υποστηρίζει πως η Μαντόνα είναι η απόλυτη “femme fatale”, η οποία μοιάζει με θύμα με τα χέρια πίσω από την πλάτη της, υποδηλώνοντας μία αίσθηση παράδοσης κι αιχμαλωσίας.

Η κλοπή του έργου

Τον Αύγουστο του 2004 δύο ένοπλοι άντρες με στρατιωτική εκπαίδευση εισέβαλαν στο Μουσείο Μουνκ εν ώρα λειτουργίας, ξεκρέμασαν από τα σύρματα στον τοίχο τη Μαντόνα και την Κραυγή και διέφυγαν με ένα μαύρο Audi A6 estate, το οποίο βρέθηκε αργότερα εγκαταλελειμμένο. Ο εκπρόσωπος του μουσείου, Jorunn Christoffersen, δήλωσε πως “οι δράστες γνώριζαν σε ποιο χώρο βρίσκονταν τα έργα…, τα οποία είναι διάσημα και ανεκτίμητης αξίας…, γεγονός που τα καθιστά αδύνατο να πωληθούν”.

Τα έργα ανακτήθηκαν δύο χρόνια μετά την κλοπή. Ο ιδιοκτήτης δήλωσε πως η Κραυγή ήταν άθικτη, ενώ η Μαντόνα είχε μία τρύπα 2,5 εκατοστών στο κέντρο, η οποία θα μπορούσε να αποκατασταθεί. Τρεις άνδρες καταδικάστηκαν σε φυλάκιση για την κλοπή και οι δύο εξ αυτών υποχρεώθηκαν να καταβάλλουν το ποσό των 750 εκατομμυρίων κορώνων Νορβηγίας (81.2 εκατομμυρίων ευρώ) ως αποζημίωση στην πόλη του Όσλο για την αξία των χαμένων έργων της.

Οι περισσότεροι κάποια στιγμή έχουμε δει έναν πίνακα ζωγραφικής τόσο εντυπωσιακό που θα θέλαμε να μπορούμε να μπούμε μέσα σε αυτόν και να γίνουμε κομμάτι του. Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ, ο Πωλ Σεζάν, ο Κλωντ Μονέ, ο Πιερ-Ωγκύστ Ρενουάρ, ο Έντβαρτ Μουνκ και ο Γκραντ Γουντ φρόντισαν ώστε αυτή η επιθυμία να είναι πραγματοποιήσιμη με κάποια από τα έργα τους, όπου απεικονίζουν τοποθεσίες που μπορούμε να επισκεφτούμε και σήμερα.

Το Καφέ Η Νύχτα (Εξώστης καφενείου τη νύχτα του Βίνσεντ βαν Γκογκ)

Το 1888 ο Ολλανδός ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ επισκέφτηκε τη γαλλική πόλη Αρλ, όπου ολοκλήρωσε κάποια από τα πιο διάσημα έργα του, αλλά και έκοψε το αυτί του με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της πόλης να ζητήσουν τη νοσηλεία του σε άσυλο. Ένα από τα πιο γνωστά του έργα που δημιουργήθηκαν και εμπνεύστηκαν στην πόλη της νότιας Γαλλίας είναι το «Εξώστης καφενείου τη νύχτα» (Café Terrace at Night), το οποίο ζωγράφισε από μία γωνία της Πλατείας ντυ Φορούμ με θέα την διάσημη πλέον βεράντα του καφέ με την κίτρινη τέντα. Το έργο, αν και ανυπόγραφο, επιβεβαιώνεται ως δημιούργημα του Ολλανδού καλλιτέχνη από τρεις επιστολές –εκ των οποίων η μία ήταν προς την αδερφή του– που το περιγράφουν λεπτομερώς, αλλά και από την ύπαρξη του, χαρακτηριστικού του βαν Γκογκ, έναστρου ουρανού.

Το καφέ υπάρχει ακόμα στην Πλατεία ντυ Φορούμ και μπορούν να το επισκεφτούν όλοι όσοι το «ζήλεψαν» από τον πίνακα του βαν Γκογκ. Μάλιστα πλέον φέρει και το όνομα «Το Καφέ Η Νύχτα» (Le Café La Nuit) προς τιμήν του πίνακα που το έκανε γνωστό, ενώ πολλοί το γνωρίζουν και με την δεύτερη ονομασία του, «Καφέ Βαν Γκογκ».

Το ατελιέ του Σεζάν (Νεκρή φύση του Πωλ Σεζάν)  

Ο Πωλ Σεζάν υπήρξε ιμπρεσιονιστής ζωγράφος που γεννήθηκε στη νότια Γαλλία στην Αιξ-αν–Προβάνς, όπου και έστησε το ατελιέ του και διέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο Σεζάν μεταξύ άλλων έργων του δημιούργησε και μία σειρά από πίνακες ζωγραφικής που αναπαριστούσαν την νεκρή φύση, για την οποία έμπνευση αποτέλεσαν πολλά από τα αντικείμενα και τα έπιπλα που υπήρχαν μέσα στο ατελιέ του, από κανάτες και κουρτίνες έως γύψινα αντικείμενα.

Πολλά από αυτά μπορούμε να τα συναντήσουμε μέχρι και σήμερα, αφού το ατελιέ του Σεζάν –που άλλοτε ήταν μία απλή αγροικία– βρίσκεται ακόμα στην Αιξ–αν–Προβάνς και είναι ανοιχτό στους επισκέπτες, οι οποίοι δύνανται να δουν αρκετά από τα αντικείμενα που κάποτε ήταν πηγή έμπνευσης του Γάλλου καλλιτέχνη, ανάμεσα τους και το γύψινο αγαλματίδιο του θεού Έρωτα, που συναντάμε στο έργο «Νεκρή Φύση με Γύψο».

Η θέα από το Πάρκο των Ζωγράφων στην Αιξ–Αν–Προβάνς (Βουνό Σαιντ – Βικτουάρ του Πωλ Σεζάν) 

Το 1878 ο Πωλ Σεζάν έστειλε ένα γράμμα στον Εμίλ Ζολά, όπου εξέφραζε τον θαυμασμό του για την ομορφιά του βουνού Σαιντ–Βικτουάρ, το οποίο είχε δει μέσα από το τρένο, καθώς περνούσε την κοιλάδα του ποταμού Αρκ. Λίγο αργότερα, ο καλλιτέχνης άρχισε να ζωγραφίζει το τοπίο που του είχε κάνει τόση εντύπωση, ώστε μέχρι το 1906 να γνωρίζουμε ότι είχε ολοκληρώσει τουλάχιστον 30 πίνακες που το απεικόνιζαν.

Η πλειοψηφία αυτών των έργων δημιουργήθηκαν από ένα σημείο, που σήμερα είναι γνωστό ως Πάρκο των Ζωγράφων, και βρισκόταν κοντά στο ατελιέ του Σεζάν. Μάλιστα η πρόσβαση σε αυτό είναι σήμερα δυνατή μέσω του «Μονοπατιού του Σεζάν», το οποίο δίνει την αίσθηση ότι πραγματικά ακολουθούμε τα βήματα του ζωγράφου από το ατελιέ του έως και την περιοχή που του έδινε πλήρη θέαση του Σαιντ – Βικτουάρ.

Ο Κήπος του Μονέ στο Ζιβερνύ (Ιαπωνική γέφυρα πάνω από λίμνη με νούφαρα του Κλωντ Μονέ)

Ο ιμπρεσιονιστής Κλωντ Μονέ μετακόμισε στο Ζιβερνύ της Γαλλίας το 1882, λίγα χρόνια μετά τον θάνατο της γυναίκας του. Εκεί ο ζωγράφος δημιούργησε αυτό που από πολλούς θεωρείται το μεγαλύτερο αριστούργημα του, έναν κήπο ιαπωνικού στιλ. Την αγάπη του για τον κήπο αυτό ο Μονέ δήλωνε τόσο με τα λόγια, όσο και με μία σειρά έργων που απεικόνιζαν τα νούφαρα του, αλλά και την πράσινη πεζογέφυρα που είχε τοποθετήσει σε αυτόν.

Το σκηνικό των έργων αυτών, μεταξύ των οποίων και το πιο γνωστό του «Ιαπωνική γέφυρα πάνω από λίμνη με νούφαρα», θαυμάζουν περισσότεροι από 500.000 τουρίστες ετησίως, αφού τόσο ο κήπος, όσο και το σπίτι του Γάλλου ζωγράφου λειτουργούν ως ιστορικά αξιοθέατα.

Ανάκτορα του Ουεστμίνστερ (Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου του Κλωντ Μονέ)

Κατά την διάρκεια των ταξιδιών του στο Λονδίνο ο Κλωντ Μονέ ξεκίνησε ένα «χόμπυ», το οποίο όπως ο ίδιος είχε πει χαρακτηριστικά κατέληξε να είναι για αυτόν «ολοήμερη εμμονή, διασκέδαση και βασανιστήριο». Ο λόγος για τα 25 έργα του που απεικόνιζαν το Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου ή αλλιώς τα Ανάκτορα του Ουεστμίνιστερ, καθώς και τις διάφορες αποχρώσεις του ουρανού και τους αντικατοπτρισμούς του στα νερά του ποταμού Τάμεση.

Θεωρείται ότι ο Μονέ έβλεπε και ζωγράφιζε το Κοινοβούλιο από τον δεύτερο όροφο του Νοσοκομείου Σαιντ Τόμας και γι’ αυτό η πρόσβαση σε μία απόλυτα ταυτόσημη θέα είναι δύσκολη σε αυτή την περίπτωση. Ωστόσο, το τοπίο φαίνεται σχεδόν ίδιο από πολλά σημεία του ποταμού Τάμεση.

Το Σπίτι του Φουρναίζ (Το πρόγευμα των βαρκάρηδων του Πιερ – Ωγκύστ Ρενουάρ)

Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα το «Σπίτι του Φουρναίζ», ένα εστιατόριο στο Σατού, που βρίσκεται δυτικά του Παρισιού, αποτελούσε πόλο έλξης για πολλούς Γάλλους ζωγράφους, ανάμεσα τους και ο Ρενουάρ. Στον πίνακα του τελευταίου, «Το Πρόγευμα των Βαρκάρηδων», βλέπουμε την παρέα του Ρενουάρ -στην οποία συναντάμε και την σύζυγο του, Αλίν Σαριγκό– να χαλαρώνει στο μπαλκόνι ακριβώς αυτού του εστιατορίου πλάι στον Σηκουάνα.

Το «Σπίτι του Φουρναίζ» έκλεισε το 1906, αλλά μετά από πρωτοβουλία της πόλης του Σατού και με την οικονομική βοήθεια των «Φίλων της Γαλλικής Τέχνης» (Friends of French Art) επαναλειτουργεί από το 1990 και μας καλεί «να ξαναζήσουμε τις χαρές του ιμπρεσιονιστή».

Δρόμος Valhallvegen (Η Κραυγή του Έντβαρτ Μουνκ)

Από το 1893 έως το 1910 ο Νορβηγός εξπρεσιονιστής ζωγράφος Έντβαρτ Μουνκ ξεκίνησε να ζωγραφίζει την σειρά έργων «Η Κραυγή». Σε αυτήν ο Μουνκ απεικονίζει σε όλους τους πίνακες την ίδια σκηνή με μερικές παραλλαγές, ενώ τα στοιχεία που μένουν σταθερά είναι η έκταση της γέφυρας, το σώμα νερού και ο ουρανός κατά το σούρουπο. Όπως ο ίδιος ο καλλιτέχνης περιγράφει στο ημερολόγιο του, την έμπνευση για την σειρά «Η Κραυγή» είχε κατά τη διάρκεια μίας βόλτας του στο ηλιοβασίλεμα: «Μία βραδιά περπάταγα κατά μήκος ενός μονοπατιού, η πόλη βρισκόταν από την μία πλευρά και το φιόρδ από κάτω. Αισθάνθηκα κουρασμένος και άρρωστος. Σταμάτησα και κοίταξα προς το φιόρδ–ο ήλιος έδυε και τα σύννεφα έπαιρναν ένα ματωμένο κόκκινο χρώμα. Διαισθάνθηκα μία κραυγή να διαπερνά την φύση: μου φαινόταν σαν να άκουσα αυτή την κραυγή. Ζωγράφισα αυτή την εικόνα, ζωγράφισα τα σύννεφα σαν να ήταν πραγματικό αίμα. Το χρώμα στρίγκλισε. Αυτό έγινε “Η Κραυγή”».

Το τοπίο, όπως περιγράφηκε από τον Μουνκ, θεωρείται ότι μπορεί να βρεθεί στον λόφο Έκεμπεργκ στο Όσλο της Νορβηγίας που βλέπει στο Οσλοφγιόρντ, ενώ ο δρόμος συγκεκριμένα εικάζεται ότι είναι ο Valhallvegen.

Οικεία Ντίμπλ (Αμερικανικό Γκόθικ του Γκραντ Γουντ)

Το «Αμερικανικό Γκόθικ» αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του κινήματος του μοντερνισμού και δημιουργήθηκε από τον Γκραντ Γουντ το 1930. Σε αυτόν τον πίνακα βλέπουμε έναν άντρα και μία γυναίκα να στέκονται μπροστά από ένα μικρό, λευκό σπίτι, όπου παρατηρούμε ένα παράθυρο νεογοτθικού ρυθμού. Το σκυθρωπό αυτό ζευγάρι ήταν η αδερφή του Γουντ και ο οδοντίατρος του, παρά την εσφαλμένη πεποίθηση πολλών ότι πρόκειται για έναν τυχαίο αγρότη και την σύζυγο του.

ΠΗΓΗ: https://www.athensvoice.gr/life/travel/abroad/469815_8-alithina-meri-apo-diasimoys-pinakes-poy-mporeis-na-episkefteis

Ο Έντβαρντ Μούνκ είναι ο καλλιτέχνης που έδωσε στο συμβολισμό και στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό άλλη υπόσταση.Αν και δεν παντρεύτηκε ποτέ, αποκαλούσε τους πίνακές του “παιδιά του” και δεν άντεχε να τους αποχωριστεί. Μετά το θάνατό του το 1944, στην ηλικία των 80, οι αρχές ανακάλυψαν στον δεύτερο όροφο του σπιτιού του, μια συλλογή του από περισσότερα από χίλια έργα ζωγραφικής, ξυλογραφίες, λιθογραφίες, ξυλόγλυπτα, χαλκογραφίες και φωτογραφίες.

Η “Κραυγή” δημιουργήθηκε το 1893 και έχει χαρακτηριστεί ως η “Μόνα Λίζα” της σύγχρονης τέχνης. Ο Μουνκ δημιούργησε διάφορες εκδοχές της “Κραυγής”. Το Μουσείο Μουνκ στο Όσλο έχει μια από τις δύο ζωγραφικές εκδοχές, αυτήν του 1910, και ένα παστέλ. Η Εθνική Πινακοθήκη της Νορβηγίας έχει την πρώτη ζωγραφική εκδοχή του 1893. Μια τέταρτη εκδοχή, σε παστέλ, ανήκει στον αμερικάνο Λέον Μπλάκ, καθώς ο ίδιος το αγόρασε για 120 εκατομμύρια δολάρια το 2012.

Ποιό περιστατικό οδήγησε τον Μούνκ στη δημιουργία της “Κραυγής”; Στο ημερολόγιό του, στις 22 Ιανουαρίου 1892, ο Έντβαρντ Μούνκ παραδέχεται ότι κατά τη διάρκεια της ζωής του πάλευε με την παράνοια.
Λίγα χρόνια αργότερα μάλιστα , το φθινόπωρο του 1908 ο Μούνκ εισήχθη στην κλινική του Dr. Daniel Jacobson, εξαιτίας του προβλήματος με τον αλκοολισμό,της μανίας καταδίωξης και των παραισθήσεων που τον βασάνιζαν. Την εποχή που ο καλλιτέχνης φιλοτεχνούσε την κραυγή, η αδελφή του βρισκόταν στο νοσοκομείο λόγω μιας ψυχικής νόσου. Αυτό προκαλεί τον Μούνκ να δείχνει μια ειλικρινή, ακόμη και άσχημη πλευρά των αγχωτικών συναισθημάτων του μέσα από τη ζωγραφική του.

Σύμφωνα με τα προσωπικά ημερολόγια του Μουνκ, η ιδέα για την “Κραυγή” δημιουργήθηκε την ώρα που κοίταζε προς τα κάτω, πέρα από το νορβηγικό τοπίο, ενώ βρισκόταν σε ένα ύψωμα:

“Περπατούσα σε έναν δρόμο με δύο φίλους.Ο ήλιος έδυε. Ξαφνικά ο ουρανός πήρε το κόκκινο του αίματος. Σταμάτησα, αισθάνθηκα εξαντλημένος και έγειρα στον φράχτη. Υπήρχε αίμα και γλώσσες φωτιάς πάνω από το μπλε-μαύρο φιόρδ και την πόλη. Οι φίλοι μου συνέχισαν και εγώ στάθηκα εκεί, τρέμοντας από ανησυχία και αισθάνθηκα μια απέραντη κραυγή να διασχίζει τη φύση”

Σύμφωνα με μελετητές της ιστορίας της τέχνης, ο Μούνκ περιγράφει την ώρα που κάνει μια βόλτα στο ηλιοβασίλεμα με μερικούς φίλους σε ένα νορβηγικό «φιόρδ». Και ενώ μια τέτοια βόλτα θα μπορούσε να είναι ειδυλλιακή, ο Μούνκ στην πραγματικότητα βιώνει μια στιγμή υπαρξιακής προσωπικής κρίσης. Στο φόντο του πίνακα, υπάρχουν δύο άνθρωποι που απομακρύνονται και πιθανότατα είναι οι «δύο φίλοι» που περιγράφει ο Μούνκ, δημιουργώντας ένα αίσθημα απομόνωσης και φόβου.

Ορισμένες πηγές των Ιστορικών Τέχνης αναφέρουν ότι σε μικρή απόσταση από το τοπίο που απεικονίζεται στον πίνακα, βρισκόταν ένα σφαγείο, γεγονός που δικαιολογεί τις επανειλημμένες αναφορές του Μούνκ στο αίμα.

Εκτός από το σφαγείο, πολύ κοντά στο τοπίο του πίνακα, βρισκόταν και το ψυχιατρικό άσυλο όπου νοσηλευόταν η αδελφή του Μούνκ, Ίντζερ Μαίρη Μούνκ. Είναι προφανές ότι ο πίνακας είναι μια αυτοπροσωπογραφία του ίδιου του καλλιτέχνη, λόγω της ασάφειας του φύλου του ατόμου, το πρόσωπο που απεικονίζεται στην κραυγή, θα μπορούσε να είναι ο συνδυασμός του Έντβαρντ Μούνκ και της άρρωστης αδελφής του.

Ο Μούνκ έχασε σε νεαρή ηλικία τα αδέλφια του και τον πατέρα. Εκτός από την αδελφή του που έπασχε από διανοητική διαταραχή, έχασε την αγαπημένη και μεγαλύτερη αδελφή του, Ιωάννα Σοφία καθώς και τη Λόρα Κάθριν από φυματίωση , αλλά και τον αδελφό του Πίτερ Ανδρέα, που πέθανε λίγους μήνες αφότου παντρεύτηκε. Ο Μούνκ γράφει αργότερα:

” Kληρονόμησα δύο από τους πιο φοβερούς εχθρούς της ανθρωπότητας – την κληρονομιά της φυματίωσης και της παραφροσύνης – η ασθένεια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν οι μαύροι άγγελοι που στάθηκαν στο λίκνο μου. “

Στη δεκαετία του ’30 και τη δεκαετία του ’40, οι Ναζί θεώρησαν τα έργα του “εκφυλισμένη τέχνη” και αφαίρεσαν τα έργα του από τα γερμανικά μουσεία. Ο Μούνκ πληγώθηκε βαθιά, καθώς είχε αρχίσει να αισθάνεται τη Γερμανία, σαν την δεύτερη πατρίδα του. Έχτισε ένα στούντιο και ένα σπίτι στο κτήμα στο Όσλο, όπου και πέρασε τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του. Λίγο πριν πεθάνει γράφει:

” Από το σάπιο σώμα μου θα ανθίσουν λουλούδια και θα είμαι μέσα τους και αυτή είναι η αιωνιότητα. “