Όταν η τεχνητή νοημοσύνη ζωγράφισε Ρέμπραντ

Αντί Προλόγου

Η τεχνολογία έχει, το δίχως άλλο, μετατραπεί σε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, της εργασίας, της επικοινωνίας, κατά κάποιον τρόπο της ζωής μας. Η τέχνη δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τον κανόνα. Η ψηφιακή τέχνη μας έχει αποδείξει πως η αναλογική δημιουργικότητα ήρθε για να μείνει. Ωστόσο, η αλγοριθμική τέχνη είναι μια ιδιαίτερα πρόσφατη κατάκτηση. Χαρακτηριστικό δείγμα της ήταν το πρόγραμμα “Next Rembrandt” που επανέφερε στην ζωή έναν μεγάλο δημιουργό και οδήγησε σε παραγωγή ενός έργου ζωγραφικής που προσιδιάζει όχι οποιουδήποτε ανθρώπινο δημιούργημα, αλλά του Ολλανδού μάστερ, κυρίου εκπροσώπου της Χρυσής Εποχής που γνώρισαν στις τέχνες οι Κάτω Χώρες.

Continue reading “Όταν η τεχνητή νοημοσύνη ζωγράφισε Ρέμπραντ”

ΡΕΜΠΡΑΝΤ: Η ΛΑΜΨΗ ΚΑΙ Η ΔΙΕΙΣΔΥΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΨΥΧΗ

Η ζωή

Σαν σήμερα, στις 15 Ιουλίου 1606, γεννιέται στο Λέιντεν της Ολλανδίας, ο μεγαλύτερος ζωγράφος της χώρας, που σηματοδότησε την λεγόμενη «χρυσή εποχή» της ολλανδικής ζωγραφικής. Πρόκειται για τον Ρέμπραντ, Ρέμπραντ Χάρμενσοον φαν Ράιν, ο οποίος έμεινε στην ιστορία για το όχι μόνο πλούσιο, αλλά και αντισυμβατικό ζωγραφικό και χαρακτικό του έργο.

Continue reading “ΡΕΜΠΡΑΝΤ: Η ΛΑΜΨΗ ΚΑΙ Η ΔΙΕΙΣΔΥΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΨΥΧΗ”

Η “Επιστροφή του ασώτου υιού” του Ρέμπραντ

Η “Επιστροφή του ασώτου υιού” είναι μια ιστορική ελαιογραφία, ένας από τους τελευταίους πίνακες στη δημιουργική πορεία του Ρέμπραντ που έχει ως θεματολογία τη Παραβολή του Ασώτου του Ιησού, όπως αναφέρεται στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον και είναι ένα από τα διασημότερα έργα του Ερμιτάζ. Το έργο είναι ελαιογραφία 262 επί 205 εκ. και χρονολογείται περί το 1668.

Στο Ευαγγέλιο Σύμφωνα με τον Λουκά (15: 11-32), Ο Χριστός αναφέρει την παραβολή του τον άσωτο Υιό. Ένας γιος ρωτά τον πατέρα του για την κληρονομιά του και φεύγει από το γονικό σπίτι, μόνο για να απολέσει τον πλούτο του. Φτάνοντας επιτέλους σε ασθένεια και φτώχεια, επιστρέφει στο σπίτι του πατέρα του. Ο γέρος τυφλώνεται από δάκρυα καθώς συγχωρεί τον γιο του, όπως ο Θεός συγχωρεί όλους εκείνους που μετανοούν. Όλο αυτό το έργο κυριαρχείται από την ιδέα της νίκης της αγάπης, της καλοσύνης και της φιλανθρωπίας. Το γεγονός αντιμετωπίζεται ως η ανώτατη πράξη της ανθρώπινης σοφίας και της πνευματικής ευγένειας, και λαμβάνει χώρα σε απόλυτη σιωπή και ακινησία.

Την παραβολή του ασώτου, με την οποία ασχολείται στην τελευταία περίοδο τη καριέρας του, την αντιμετωπίζει ως ένα παράδειγμα της ανθρώπινης εμπειρίας που αντιστοιχεί σε μια πανανθρώπινη κατάσταση και σε καθολικές αξίες. Ο Ρέμπραντ αποφεύγει κάθε διακοσμητικό στοιχείο και συγκεντρώνεται σε μια αφήγηση που βασίζεται αποκλειστικά στα ζωγραφικά μέσα: το χρώμα και το φως αποκαλύπτουν την ιστορία του ακόλαστου νέου ο οποίος επιστρέφει για να ζητήσει συγχώρεση από τον πατέρα του. Σε αυτήν τη συμφωνία λαμπερών και σκοτεινών τόνων, έντονου φωτός και σκιάς, που γαληνεύει μυστηριωδώς, η ενέργεια του ηλικιωμένου πλέον ζωγράφου διατηρείται απαράλλαχτη. Το πρόσωπο του τυφλού πατέρα ακτινοβολεί από το εσωτερικό φως και το φως που συγκεντρώνεται στα πέλματα του ασώτου αποκαλύπτει μια ιδιαίτερα εκφραστική λεπτομέρεια: τα φθαρμένα υποδήματα και τα γδαρμένα πόδια, μαζί με τα κουρελιασμένα ρούχα διηγούνται την ιστορία του νέου ότι ο δρόμος της επιστροφής ήταν μακρύς και δύσβατος. Στο αδιαμόρφωτο δωμάτιο, που σχεδόν στερείται τις συντεταγμένες του χώρου, η εντύπωση του βάθους δημιουργείται από τα πρόσωπα, τα οποία αναδύονται από το σκοτάδι και σημαδεύονται από επιφάνειες φωτός που σταδιακά εξασθενούν.

Înţelesurile „Întoarcerii fiului risipitor“, în tabloul lui Rembrandt şi în  Săptămâna Patimilor

Το δράμα και το βάθος της αίσθησης εκφράζονται στις μορφές του πατέρα και του γιου, με όλη τη συναισθηματική ακρίβεια με την οποία ο Ρέμπραντ ήταν προικισμένος. Οι ευρείες, σκιαγραφούμενες πινελιές του ύστερου ύφους του καλλιτέχνη επιτείνουν τη συγκίνηση και την ένταση αυτού του αριστοτεχνικού πίνακα. Αυτή η παραβολή στη θεραπεία του Ρέμπραντ απευθύνεται στην καρδιά όλων.

Πρόκειται για ένα έργο που ήταν ανέκαθεν αντικείμενο θαυμασμού για τη στοχαστική του συμβολή στο θέμα της συγχώρησης, το οποίο είναι και ένα διαρκές μέλημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Επιπλέον, αντιπροσωπεύει επάξια την ίδια την αναστοχαστική στάση του Ρέμπραντ στην ζωγραφική και στην ζωή, η οποία μεταφέρει το πνεύμα του Χριστιανισμού στην πλέον πεφωτισμένη του εκδοχή και θεωρείται επίσης ότι συνδέεται στενά με την προσωπική του βιογραφία και τα χρόνια της ασωτίας του, τα οποία συνέπεσαν με τα πρώτα χρόνια του γάμου του με την σύζυγό του, Saskia. Παρά την δημοτικότητα του θέματος στο θέατρο και την τέχνη της Ολλανδίας του 16ου και 17ου αιώνα, ο Ρέμπραντ εικονογραφεί με τον δικό του μοναδικό τρόπο την πασίγνωστη βιβλική παραβολή του ασώτου υιού από το Ευαγγέλιο του Αγίου Λουκά, εκμεταλλευόμενος το χρώμα και την φωτοσκίαση, chiaroscuro, προκειμένου να αυξήσει την δραματική ένταση στην απεικόνιση του βιβλικού συμβάντος.

Parabola fiului risipitor, nesecat izvor de inspiraţie

ΠΗΓΕΣ: https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/PPP668/%CE%97%20%CF%83%CF%85%CE%B3%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%B7/Proimos%2C%20K.%2C%20Signomi%20kai%20sinchoresi%20ston%20Asoto%20Yio%20tou%20Rembrand%20%28Axiologika%202012%29.pdf , https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AE_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B1%CF%83%CF%8E%CF%84%CE%BF%CF%85_(%CE%A1%CE%AD%CE%BC%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%BD%CF%84), https://el.newmediator.org/1360-rembrandt-return-of-prodigal-son-1668-art-in-detail.html

Το αριστούργημα του Ρέμπραντ: “Η νυχτερινή περίπολος”

Η Νυχτερινή περίπολος [ πλήρης τίτλος: Ο λόχος της πολιτοφυλακής υπό τη διοίκηση του λοχαγού Φρανς Μπάννινκ Κοκ ] είναι πίνακας ζωγραφικής του 1642 του Ολλανδού ζωγράφου Ρέμπραντ φαν Ράιν.

Σήμερα αποτελεί τμήμα της συλλογής του Μουσείου του Άμστερνταμ αλλά εκτίθεται στο Ρέικσμουζεουμ του Άμστερνταμ υπό μορφή διαρκούς δανείου. Πρόκειται για έναν από τους πλέον γνωστούς πίνακες της χρυσής ολλανδικής εποχής στη ζωγραφική και είναι το “παράθυρο 16” στον “Κανόνα του Άμστερνταμ”

Ο πίνακας είναι διάσημος χάρη σε τρία βασικά του χαρακτηριστικά: Το πολύ μεγάλο του μέγεθος (363 εκ. × 437 εκ.), την υποβλητική χρήση φωτός και σκιάσεων (τενεμπρισμός) και τη σύλληψη της κίνησης σε ένα θέμα που παραδοσιακά θα ήταν ένα στατικό πορτρέτο στρατιωτικών.

Ο πίνακας ολοκληρώθηκε το 1642, στο απόγειο της Ζωγραφικής της ολλανδικής Χρυσής Εποχής. Απεικονίζει τον επώνυμο λόχο που μετακινείται, υπό τη διοίκηση του λοχαγού Φρανς Μπάννινκ Κοκ, ο οποίος είναι ντυμένος στα μαύρα και φέρει κόκκινο σειρήτι, και τον υπολοχαγό του Βίλλεμ φαν Ρόιτενμπουρχ (Willem van Ruytenburch), ο οποίος είναι ντυμένος στα κίτρινα και φέρει λευκό σειρήτι.

Ο Ρέμπραντ έχει αναπαραστήσει το παραδοσιακό έμβλημα των τυφεκιοφόρων της εποχής με φυσικό τρόπο, με το κορίτσι στο περιθώριο να φέρει τα κύρια σύμβολα.

Το ίδιο το κορίτσι είναι ένα είδος μασκότ: Τα άκρα των ποδιών του νεκρού κοτόπουλου (claws) στη ζώνη του αντιπροσωπεύουν τους clauweniers (τυφεκιοφόρους – άνδρες που εκείνη την εποχή έφεραν αρκεβούζια), το πιστόλι πίσω από το κοτόπουλο αντιπροσωπεύει το τριφύλλι και η ίδια κρατά τον κύλικα της πολιτοφυλακής.

Ο άνδρας μπροστά από το κορίτσι φορά κράνος με ένα φύλλο βαλανιδιάς, παραδοσιακό μοτίβο των τυφεκιοφόρων. Το νεκρό κοτόπουλο αναπαριστά, επίσης, τον νικημένο αντίπαλο. Το κίτρινο χρώμα συχνά σχετίζεται με τη νίκη.

Μια διαφορετική ερμηνεία προτείνει ότι ο Ρέμπραντ ζωγράφισε αυτόν τον πίνακα, ενσωματώνοντας πολλά διαφορετικά εννοιολογικά επίπεδα, όπως συνηθίζεται στους πλέον ταλαντούχους καλλιτέχνες. Έτσι, η νυχτερινή περίπολος έχει συμμετρικά υποδιαιρεθεί, πρώτον για να τονίσει την ενότητα μεταξύ των Ολλανδών προτεσταντών και καθολικών και δεύτερον για να τονίσει την πολεμική προσπάθειά τους εναντίον των Ισπανών των Κάτω Χωρών.

Σύμφωνα με την πολυεπίπεδη σχεδίαση του Ρέμπραντ, ο ψηλότερος λοχαγός (με τα μαύρα) συμβολίζει την προτεσταντική ηγεμονία, η οποία υποστηρίζεται πιστά από τους Ολλανδούς καθολικούς, τους οποίους αντιπροσωπεύει ο (κοντύτερος) υπολοχαγός, ντυμένος στα κίτρινα. Επιπλέον, όλοι οι χαρακτήρες του πίνακα είναι έτσι σχεδιασμένοι ώστε να τους αποδίδονται διπλές αναγνώσεις.

Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του πίνακα είναι ότι οι μορφές έχουν πραγματικές ανθρώπινες διαστάσεις. Ο Ρέμπραντ καταφέρνει να προσδώσει την ψευδαίσθηση ότι οι μορφές είναι έτοιμες να πηδήσουν από τον καμβά στον πραγματικό χώρο. 

Οι δέκα πιο γνωστοί χαμένοι πίνακες της ιστορίας

1. Το πορτρέτο του Λούσιαν Φρόυντ (Φράνσις Μπέικον)

01 Lucian Freuds Francis Bacon 2291d01cc56feb49ce6ed51222965690 από Pinterest Hope Chella

Χάθηκε από προσώπου γης το 1988 και για 25 χρόνια δεν υπήρχε καμία πληροφορία ή υπόνοια για το που θα μπορούσε να βρίσκεται· κι αυτό με δεδομένο ότι οι εγκληματικές συμμορίες συνήθως έκαναν προτάσεις για να πάρουν τα λύτρα. Ο Φρόυντ σχεδίασε δική του ανακοίνωση για τον κλεμμένο πίνακα, αλλά ακόμα και ως προς αυτό δεν υπήρξε κάποια ανταπόκριση. Φημολογείται ότι έχει κλαπεί΄από κάποιον μαθητή στη γκαλερί Neue Nationalgalerie του Βερολίνου. Η τιμή του εκτιμάται στις 132.000 αγγλικές λίρες

2. Η τρικυμία της θάλασσας από τον Γαλιλαίο (Ρέμπραντ)

02 Rembrandt Galilee απο gardenermuseum.org

Ο πίνακας εξαφανίστηκε το 1990 –μαζί με άλλα δώδεκα έργα τέχνης– από το αμερικανικό μουσείο Isabella Steward Gardner της Βοστώνης. Για πάνω από είκοσι χρόνια, το FBI ερευνούσε την κλοπή μέχρι και τις μέρες μας. Δίνεται ανταμοιβή 5 εκατ. δολαρίων για οποιαδήποτε πληροφορία. Ένα ζευγάρι εγκληματιών φαίνεται να έκλεψαν το έργο αυτό, όταν τους επετράπη η είσοδος από τους φύλακες του μουσείου. Έδεσαν τους φύλακες και τους κλείδωσαν στο υπόγειο. Η αξία του συγκεκριμένου έργου εκτιμάται στα 3,2 εκατ. δολάρια.

3. Το περιστέρι με τα πράσινα μπιζέλια (Πάμπλο Πικάσο)

03 Picasso Le Pigeon aux petis pois

Χάθηκε το 2010. Δυστυχώς, είναι σχεδόν απίθανο το έργο αυτό του Πικάσο να επανεμφανιστεί κάποτε. Είχε κλαπεί από το γαλλικό μουσείο Musée d’ Art Moderne de la Ville de Paris και εικάζεται ότι ο κλέφτης το είχε πετάξει σε έναν κάδο σκουπιδιών. Οι αρχές αντιλήφθηκαν τίποτα με αποτέλεσμα ο πίνακας να έχει πιθανότατα καταστραφεί. Αν δημοπρατούνταν σήμερα, το έργο τούτο εκτιμάται ότι θα έπιανε περισσότερα από 20 εκατ. δολάρια.

4. Κεφάλι Αρλεκίνου (Πάμπλο Πικάσο)

04 harlequin head 1971 pablo picasso από greynotgrey art blog

Το 1971, άλλο ένα έργο του Πικάσο κλάπηκε, αυτή τη φορά από τη γερμανική γκαλερί Kunsthal. Δεν έχει γνωστοποιηθεί κάτι άλλο έκτοτε από τις αρχές και δεν έχει εκτιμηθεί η τιμή του έργου.

5. Οι δίκαιοι δικαστές των αδερφών (Γιαν ή Χούμπερτ Βαν Άικ)

05 Jan Van Eyck Από Web Gallery of Art

Ο πίνακας αυτός υπήρξε μέρος της συλλογής του καθεδρικού ναού Saint Bravo στη βελγική πόλη Γάνδη (Ghent). Ένα βράδυ του Απριλίου το 1934, κάποιος αφαίρεσε προσεκτικά τον πίνακα και τον αντικατέστησε με ένα σημείωμα που έγραφε «Κλάπηκε από Γερμανούς, εξαιτίας της Συνθήκης των Βερσαλλιών». Απαιτήθηκαν λύτρα για την επιστροφή του, αλλά ο επίσκοπος αρνήθηκε να πληρώσει, αν και είχαν γίνει διαπραγματεύσεις μέσω επιστολών. Από το νεκροκρέβατό του, ο κλέφτης επέμενε να κρατά κρυφή την τοποθεσία του πίνακα, παίρνοντας το μυστικό στον τάφο του. Το ποσό που ζητήθηκε για λύτρα ήταν 21.300 δολάρια.

6. Η θέα του Auvers-sur-Oise (Σεζάν)

06 View of Auvers sur Oise Paul Cezanne από commons wikimedia

Ο πίνακας εξαφανίστηκε το 2000 από το παλαιότερο πανεπιστημιακό μουσείο τέχνης, το Ασμόλειο Μουσείο στην Οξφόρδη της Αγγλίας. Οι ληστές δεν έγινε ποτέ γνωστό πως μπήκαν στο μουσείο, όπως άγνωστη παραμένει και το πού βρίσκεται σήμερα το έργο και το πόσο κοστίζει.

7. Το πορτρέτο ενός νεαρού άντρα (Ραφαέλ)

07 Raphael missing wiki copy

Το έργο αυτό του 16ου αιώνα κλάπηκε το 1945 στο τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και ο πίνακας είχε διασωθεί από το μουσείο της Κρακοβίας, το 1939 άντρες της Γκεστάπο τον πήραν στο Βερολίνο για να διακοσμήσει το εκεί διαμέρισμα του Χίτλερ. Το 1945, ο ο Χανς Φρανκ (Hans Frank) υψηλόβαθμος αξιωματούχος των Ναζί, μετέφερε τον πίνακα από τη συλλογή του δικτάτορα στο βασιλικό κάστρο Wawel της Κρακοβίας. Έκτοτε έχουν χαθεί τα ίχνη του.

8. Η Γέννησις (Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζιο)

08 caravaggio από Web Gallery of Art

Ο πίνακας εξαφανίστηκε το 1969 από το Σαν Λορέντζο της Σικελίας. Κύριοι ύποπτοι θεωρούνται μέχρι και σήμερα η τοπική Μαφία, αν και τα έργα παραμένουν χαμένα. Υπήρξαν πολλές θεωρίες για το τι μπορεί να συνέβη. Μια από αυτές είναι ότι το πολύτιμο έργο μπορεί να φαγώθηκε από τρωκτικά ή ζώα στη φάρμα όπου πιθανολογείται ότι ήταν κρυμμένα. Πρόσφατα, ένα μέλος της μαφίας που έγινε πληροφοριοδότης των αρχών αποκάλυψε ότι μαζί με άλλους είχε κάψει το έργο τη δεκαετία του ’80.

9. Εκκλησιαζόμενοι φεύγουν από τον ναό του Nuenen, (Βίνσεντ Βαν Γκογκ)

09 Church Van Gogh

Είναι ένα από τα δύο έργα του ίδιου ζωγράφου που κλάπηκαν από τον μουσείο του Αμστερντάμ τον Δεκέμβριο του 2002. Οι ληστές έσπασαν την οροφή του κτηρίου, πήραν τα έργα και έφυγαν μέσα σε λίγα λεπτά. Και οι δύο πίνακες, κοστίζουν 25 εκατ. δολάρια. Αν και οι ολλανδικές αρχές συνέλαβαν μετά από δύο χρόνια τους ληστές, οι πίνακες παραμένουν εξαφανισμένοι.

10. Το κονσέρτο (Γιοχάνες Βερμέερ)

10 Vermeer Le concert Από musique.beaucamps.free.fr

Ο πίνακας του Βερμεέρ είναι ακόμα ένα θύμα των ληστών που εισέβαλλαν στο μουσείο Isabella Steward Gardner το 1990. Η τιμή του εκτιμάται στα 130 εκατ. δολάρια και θεωρείται ο πιο ακριβός πίνακας που έχει δημιουργηθεί ποτέ.