Ετικέτα: Ρεμπράντ

Η “Επιστροφή του ασώτου υιού” είναι μια ιστορική ελαιογραφία, ένας από τους τελευταίους πίνακες στη δημιουργική πορεία του Ρέμπραντ που έχει ως θεματολογία τη Παραβολή του Ασώτου του Ιησού, όπως αναφέρεται στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον και είναι ένα από τα διασημότερα έργα του Ερμιτάζ. Το έργο είναι ελαιογραφία 262 επί 205 εκ. και χρονολογείται περί το 1668.

Στο Ευαγγέλιο Σύμφωνα με τον Λουκά (15: 11-32), Ο Χριστός αναφέρει την παραβολή του τον άσωτο Υιό. Ένας γιος ρωτά τον πατέρα του για την κληρονομιά του και φεύγει από το γονικό σπίτι, μόνο για να απολέσει τον πλούτο του. Φτάνοντας επιτέλους σε ασθένεια και φτώχεια, επιστρέφει στο σπίτι του πατέρα του. Ο γέρος τυφλώνεται από δάκρυα καθώς συγχωρεί τον γιο του, όπως ο Θεός συγχωρεί όλους εκείνους που μετανοούν. Όλο αυτό το έργο κυριαρχείται από την ιδέα της νίκης της αγάπης, της καλοσύνης και της φιλανθρωπίας. Το γεγονός αντιμετωπίζεται ως η ανώτατη πράξη της ανθρώπινης σοφίας και της πνευματικής ευγένειας, και λαμβάνει χώρα σε απόλυτη σιωπή και ακινησία.

Την παραβολή του ασώτου, με την οποία ασχολείται στην τελευταία περίοδο τη καριέρας του, την αντιμετωπίζει ως ένα παράδειγμα της ανθρώπινης εμπειρίας που αντιστοιχεί σε μια πανανθρώπινη κατάσταση και σε καθολικές αξίες. Ο Ρέμπραντ αποφεύγει κάθε διακοσμητικό στοιχείο και συγκεντρώνεται σε μια αφήγηση που βασίζεται αποκλειστικά στα ζωγραφικά μέσα: το χρώμα και το φως αποκαλύπτουν την ιστορία του ακόλαστου νέου ο οποίος επιστρέφει για να ζητήσει συγχώρεση από τον πατέρα του. Σε αυτήν τη συμφωνία λαμπερών και σκοτεινών τόνων, έντονου φωτός και σκιάς, που γαληνεύει μυστηριωδώς, η ενέργεια του ηλικιωμένου πλέον ζωγράφου διατηρείται απαράλλαχτη. Το πρόσωπο του τυφλού πατέρα ακτινοβολεί από το εσωτερικό φως και το φως που συγκεντρώνεται στα πέλματα του ασώτου αποκαλύπτει μια ιδιαίτερα εκφραστική λεπτομέρεια: τα φθαρμένα υποδήματα και τα γδαρμένα πόδια, μαζί με τα κουρελιασμένα ρούχα διηγούνται την ιστορία του νέου ότι ο δρόμος της επιστροφής ήταν μακρύς και δύσβατος. Στο αδιαμόρφωτο δωμάτιο, που σχεδόν στερείται τις συντεταγμένες του χώρου, η εντύπωση του βάθους δημιουργείται από τα πρόσωπα, τα οποία αναδύονται από το σκοτάδι και σημαδεύονται από επιφάνειες φωτός που σταδιακά εξασθενούν.

Το δράμα και το βάθος της αίσθησης εκφράζονται στις μορφές του πατέρα και του γιου, με όλη τη συναισθηματική ακρίβεια με την οποία ο Ρέμπραντ ήταν προικισμένος. Οι ευρείες, σκιαγραφούμενες πινελιές του ύστερου ύφους του καλλιτέχνη επιτείνουν τη συγκίνηση και την ένταση αυτού του αριστοτεχνικού πίνακα. Αυτή η παραβολή στη θεραπεία του Ρέμπραντ απευθύνεται στην καρδιά όλων.

Πρόκειται για ένα έργο που ήταν ανέκαθεν αντικείμενο θαυμασμού για τη στοχαστική του συμβολή στο θέμα της συγχώρησης, το οποίο είναι και ένα διαρκές μέλημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Επιπλέον, αντιπροσωπεύει επάξια την ίδια την αναστοχαστική στάση του Ρέμπραντ στην ζωγραφική και στην ζωή, η οποία μεταφέρει το πνεύμα του Χριστιανισμού στην πλέον πεφωτισμένη του εκδοχή και θεωρείται επίσης ότι συνδέεται στενά με την προσωπική του βιογραφία και τα χρόνια της ασωτίας του, τα οποία συνέπεσαν με τα πρώτα χρόνια του γάμου του με την σύζυγό του, Saskia. Παρά την δημοτικότητα του θέματος στο θέατρο και την τέχνη της Ολλανδίας του 16ου και 17ου αιώνα, ο Ρέμπραντ εικονογραφεί με τον δικό του μοναδικό τρόπο την πασίγνωστη βιβλική παραβολή του ασώτου υιού από το Ευαγγέλιο του Αγίου Λουκά, εκμεταλλευόμενος το χρώμα και την φωτοσκίαση, chiaroscuro, προκειμένου να αυξήσει την δραματική ένταση στην απεικόνιση του βιβλικού συμβάντος.

ΠΗΓΕΣ: https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/PPP668/%CE%97%20%CF%83%CF%85%CE%B3%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%B7/Proimos%2C%20K.%2C%20Signomi%20kai%20sinchoresi%20ston%20Asoto%20Yio%20tou%20Rembrand%20%28Axiologika%202012%29.pdf , https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AE_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B1%CF%83%CF%8E%CF%84%CE%BF%CF%85_(%CE%A1%CE%AD%CE%BC%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%BD%CF%84), https://el.newmediator.org/1360-rembrandt-return-of-prodigal-son-1668-art-in-detail.html

Το Μάθημα ανατομίας του Δρ. Τουλπ είναι ομαδικό πορτρέτο του σπουδαίου Ολλανδού ζωγράφου Ρέμπραντ. Το έργο τέχνης βρίσκεται στο Mauritshuis στη Χάγη και θεωρείται ένα από τα θαύματα της ζωγραφικής τέχνης. Η ελαιογραφία φιλοτεχνήθηκε σε φυσικό μέγεθος το 1632 και αποτελεί ένα είδος ιστορικής καταγραφής των μαθημάτων ανατομίας που παραδόθηκαν τον Ιανουάριο του ίδιου έτους από τον καθηγητή ανατόμο Νικολάες Τουλπ.

Παριστά τον Τουλπ που επιδεικνύει επί πτώματος την ανατομία του βραχίονα στους από δεξιά του φερώνυμους μαθητές του. Τα πρόσωπα όλων των εικονιζόμενων παρουσιάζονται σε πλήρη έκφραση. Ο ίδιος ο καθηγητής φέρεται με ύφος αυστηρό και επεξηγηματικό ενώ οι μαθητές του βρίσκονται σε στάση και έκφραση δίψας για μάθηση, εκτός του τελευταίου πίσω που δείχνει ελαφρά στάση αποκρουστική. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά ομαδικά πορτρέτα, απεικονίζει τα πρόσωπα όχι το ένα δίπλα στο άλλο, αλλά γύρω από το υπό εξέταση πτώμα. Τόσο οι μύες όσο και οι τένοντες του χεριού, απεικονίζονται ρεαλιστικά και σύμφωνα με τις ανατομικές γνώσεις της εποχής. Θεωρείται πιθανό πως ο Ρέμπραντ απέκτησε κάποιες βασικές γνώσεις γύρω από την ανατομία του ανθρώπινου σώματος, πιθανώς έχοντας μελετήσει το έργο του Αντρέα Βεσάλιους, του οποίου γύψινα εκμαγεία χεριών βρέθηκαν στα υπάρχοντα του Ρέμπραντ μετά το θάνατό του.

Η εκφραστική δύναμη η οποία απορρέει από το έργο του Ρέμπραντ είναι ανεπανάληπτη, καθώς καταφέρνει να υπερκεράσει την συνηθισμένη περιγραφική απόδοση ενός μαθήματος ανατομίας και να το μεταστρέψει σε μια πολυδιάστατη δραματική αλληγορία με ιστορικές συνιστώσες. Η αμεσότητα του έργου καθηλώνει τον θεατή αμέσως, καθώς ο Ρέμπραντ χρησιμοποιώντας τις αρχές του ιλουζιονισμού στην ιδιοφυή του σύλληψη να αφήσει κενή την πρόσθια ζωγραφική επιφάνεια του έργου, μετατρέπει τον θεατή σε παριστάμενο μέλος του μαθήματος, ο οποίος γεφυρώνει το επιτηδευμένο ρεμπραντικό διάκενο του επιστημονικού κύκλου. Το νεκρό σώμα αποτελεί τη φωτιστική πηγή του έργου, αποστασιοποιημένο από κάθε νατουραλιστικό πρότυπο. Ο σκιοφωτισμός (il chiaroscuro, κιαροσκούρο) προδίδει τις καταβολές του Καραβάτζιο (1571-1610) μέσω της Σχολής της Ουτρέχτης στον Ρέμπραντ, καθώς χρησιμοποιώντας τον εργαλειακά, με μπαρόκ αντιθέσεις φωτός και σκιάς, επιτυγχάνει την επίταση της στιγμιαίας ψυχολογικής έντασης. Ο μαγικός ρεαλισμός του φωτισμού, υποτάσσει από την πρώτη κιόλας ματιά τον θεατή, σε συναισθηματικές ενδόμυχες αλληγορικές συγκρούσεις, καθώς εκείνος καλείται να εντοπίσει το εικαστικό μήνυμα του δημιουργού, που μετατρέπει την εικαστική τέχνη σε έναν ατέρμονο γρίφο. Το νεκρό σώμα δύναται αλληγορικά να αντιπροσωπεύει:

1) το υπερβατικό φως της επιστημονικής γνώσης που ακτινοβολεί στα πρόσωπα των παρευρισκόμενων φοιτητών,

2) το σώμα παρουσιάζεται ως νεκρή φύση αποτελώντας ένα μανιφέστο για το αναπόδραστο της ανθρώπινης θνητότητας,

3) το σώμα ως ηθικό μάθημα μέσα από τη ρήση memento mori (ενθύμιο θανάτου) κραυγάζει τις υπαρξιακές ανησυχίες μιας διαταραγμένης κοινωνίας,

4) το σώμα ως ένδειξη σεβασμού για το έργο του θεμελιωτή της ανατομίας Andrea Vesalius (1514-1564),

5) το σώμα ως παθητικός αποδέκτης μιας ανήθικης ζωής, υπόκεινται παραδειγματικά σε μεταθανάτια ενσώματη τιμωρία, αφού οι δημόσιες νεκροτομές εκείνη την εποχή γίνονταν αποκλειστικά σε σώματα εγκληματιών.

Ο εξαιρετικός απεικονιστικός ρεαλισμός του έργου χωρίς δυσκολία μπορεί να σοκάρει τον θεατή με την ανατομική αληθοφάνεια του έργου, η οποία επάξια αντιπαρατίθεται με πραγματικά ανατομικά δείγματα. Ο καθηγητής Τούλπ με μια μπαρόκ επιδέξια κίνηση, κρατάει με μια αιμοστατική λαβίδα mosquito (εικ.1) τον μακρύ παλαμικό μυ, του αριστερού αντιβραχίου (εικ.3) του νεκρού Adriaen Adriaensz. (γνωστός και ως Het Kint), παραδίδοντας ένα ανατομικό μάθημα της πρόσθιας επιφάνειας του μυικού συστήματος του αριστερού πήχη. Πιθανότατα ο Ρέμπραντ παρακολούθησε κάποιο μάθημα ανατομίας για να μπορέσει να αναπαραστήσει με τόση ακρίβεια τις ανατομικές δομές του αριστερού πήχη. Στο έργο του απεικονίζονται ευκρινώς οι οστικές δομές της κερκίδας και της ωλένης (εικ.4), καθώς και τα οστά της άκρας χείρας (μετακάρπια και φάλαγγες εικ.2). Ερωτήματα γεννά το γεγονός πως ο Ρέμπραντ, γνώριζε να απεικονίσει την υποδόρια στιβάδα του λίπους με το πραγματικό της κίτρινο χρώμα (εικ.4), όπως και το λευκό χρώμα των τενόντων του πήχη και της παλαμιαίας απονεύρωσης (εικ.3), αν δεν είχε δει κάποια νεκροτομή ιδίοις όμμασι. Η ένταση στα πρόσωπα των μαθητών ιατρών, τονίζει στα μάτια του θεατή την ομαδική συμμετοχή στο μάθημα της ανατομίας που μέσα από την αριστουργηματική εξεικόνιση του Ρέμπραντ έχει μετατραπεί σε μπαρόκ σκηνή πνευματικού και δραματικού περιεχομένου.

Ο Ρέμπραντ επ’ αφορμής του »μαθήματος ανατομίας του δόκτορος Τούλπ», το οποίο αποτέλεσε το πρώτο του καλλιτεχνικό δημιούργημα, θα γίνει πασίγνωστος στην πόλη του Άμστερνταμ. Αφήνοντας το καταξιωμένο του εργαστήριο στο Λέιντεν, μέσα από φιλόδοξες καταβολές, θα κυνηγήσει ένα όνειρο ζωής, στο παγκόσμιο εμπορικό κέντρο της εποχής με την μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αγορά τέχνης της Ευρώπης. Εκεί θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του δημιουργώντας οικογένεια, συλλέγοντας φανατικά έργα τέχνης, ενώ θα αναπτύξει την μορφοπλαστική του γλώσσα και θα γνωρίσει την καλλιτεχνική καταξίωση, δημιουργώντας τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της ζωής του.

Το Μάθημα ανατομίας του Δρ. Τουλπ είναι από τους πρώτους πίνακες του Ρέμπραντ που φέρουν υπογραφή με το όνομά του (Rembrandt f[ecit]) σε αντιδιαστολή με τη χρήση των αρχικών RHL που συναντάται σε προγενέστερες συνθέσεις του, γεγονός που ερμηνεύεται συχνά ως έκφραση της αυτοπεποίθησης που είχε αποκτήσει. Φιλοτεχνήθηκε κατόπιν παραγγελίας του ίδιου του καθηγητή ο οποίος και στη συνέχεια μετά την παραλαβή του τον δώρισε στη συντεχνία των χειρουργών του Άμστερνταμ.

Χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας, ύστερα από την έκθεση Rembrandt and the Mauritshuis που λειτούργησε έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2019 στο μουσείο Mauritshuis, στο πλαίσιο της επετείου των 350 ετών από το θάνατο του ζωγράφου, δόθηκε πλέον στους επισκέπτες του Μουσείου μια αξιοθαύμαστη δυνατότητα. Μπορούν να έχουν πλέον την εμπειρία μέσω μίας εφαρμογής στο smartphone, του app Rebrandt Reality, που δημιούργησε η ολλανδική εταιρεία ντιζάιν CapitolaVR, να εισέρχονται στο «σύμπαν» του πίνακα και, υπό μία έννοια, να γίνονται μέρος του. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης με εικονικά τρισδιάστατα αντικείμενα, τα οποία έχουν προκύψει από το σκανάρισμα του πίνακα, χρησιμοποιώντας συσκευές συμβατές με τις πλατφόρμες διευρυμένης πραγματικότητας ARKit της Apple ή ARCore της Google. Ας απολαύσουμε τα σχετικά βίντεο!

ΠΗΓΕΣ: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1_%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%AF%CE%B1%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%94%CF%81._%CE%A4%CE%BF%CF%85%CE%BB%CF%80 , https://www.lifehub.gr/%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%B1%CF%83/ , https://www.cnn.gr/style/politismos/story/171571/mesa-ston-pinaka-toy-remprant-mathima-anatomias-me-to-kinito

Η “Δανάη” είναι πίνακας ζωγραφικής του Ρέμπραντ (Rembrandt Harmenszoon van Rijn, 15 Ιουλίου 1606 – 4 Οκτωβρίου 1669), από τη συλλογή του Pierre Crozat. Από τον 18ο αιώνα, φιλοξενείται στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, στη Ρωσία. Πρόκειται για απεικόνιση σε φυσικό μέγεθος της μυθολογικής Δανάης, μητέρας του Περσέα, που εμφανίζεται να καλωσορίζει τον Δία.

Ο Ρέμπραντ, Ολλανδός ζωγράφος και χαράκτης, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους της ευρωπαϊκής τέχνης και ο σημαντικότερος στην καλλιτεχνική ιστορία της Ολλανδίας. Η συμβολή του στην τέχνη ήρθε σε μια περίοδο μεγάλης οικονομικής και πολιτιστικής άνθησης, μιας περιόδου που οι ιστορικοί την αποκαλούν ως “ολλανδική Χρυσή Εποχή”.

Το 1636 φιλοτέχνησε ένα από τα πλέον εντυπωσιακά γυμνά, στην ιστορία της ολλανδικής ζωγραφικής του 17ου αιώνα, με τον τίτλο “Δανάη” (1636, Ερμιτάζ). Ο πίνακας συνδέεται με προγενέστερους τού Ρέμπραντ και αποτελεί μέρος μίας σειράς έργων μυθολογικής θεματολογίας.  Συγκεκριμένα, συνδέεται με το μύθο της Δανάης: Ο βασιλιάς Ακρίσιος είχε λάβει ένα χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο θα τον σκότωνε ο εγγονός του. Γι’ αυτό, αποφάσισε να κλειδώσει την κόρη του, Δανάη, μαζί με την τροφό της σε μια υπόγεια φυλακή. Τη Δανάη, όμως, ερωτεύθηκε ο Δίας, που μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή και έτσι εισχώρησε, από μία χαραμάδα, στη φυλακή της. Από την ένωση αυτή γεννήθηκε ο Περσέας. Ο Ακρίσιος, όταν έμαθε για τη γέννηση του εγγονού του, σκότωσε την τροφό και κλειδώνοντας τη Δανάη και τον μικρό Περσέα σε ένα μπαούλο, τους έριξε στη θάλασσα. Το μπαούλο ξεβράστηκε στη Σέριφο, όπου μητέρα και γιος καταφεύγουν στην αυλή του Πολυδέκτη.

Στον πίνακα αυτόν ο χώρος είναι εντελώς εσωτερικός ai δεν φαίνεται ουρανός. Όλο το παιχνίδι γίνεται με το φως, ενώ η παραμάνα στο βάθος είναι πιο μαζεμένη από εκείνη του Τιτσιάνο (σύμβολο αισθησιασμού) , και παρατηρεί μόνο χωρίς να επιχειρεί αποθησαύριση. Η στάση του σώματος της Δανάης είναι σαν να έχει μόλις ξυπνήσει και να ξεσκεπάστηκε για να σηκωθεί, είναι έκπληκτη, και τείνει την χείρα προς την πηγή του φωτός.

Για τη Δανάη, αρχικά ο ζωγράφος χρησιμοποίησε ως μοντέλο τη σύζυγό του Saskia, αργότερα όμως αντικατέστησε το πρόσωπο με τη μορφή της ερωμένης του, Geertje Dircx.

Στις 15 Ιουνίου του 1985, ο πίνακας του Ρέμπραντ δέχθηκε επίθεση από τον Bronius Maigys, έναν Ρώσο εθνικιστή, που αργότερα κρίθηκε ως παράφρων. Ο Maigys έριξε θειικό οξύ πάνω στον καμβά και τον έκοψε με το μαχαίρι του σε δύο σημεία, με αποτέλεσμα το κεντρικό τμήμα της σύνθεσης να μετατραπεί σε ένα μίγμα χρωμάτων που έσταζαν από παντού. Τη μεγαλύτερη ζημιά υπέστησαν το πρόσωπο και τα μαλλιά της Δανάης, το δεξί της χέρι και τα πόδια.

Η διαδικασία αποκατάστασης του πίνακα ξεκίνησε την ίδια κιόλας μέρα. Μετά από διαβουλεύσεις, χημικοί και συντηρητές έργων τέχνης ξεκίνησαν μια αγωνιώδη προσπάθεια καθαρισμού του πίνακα, μέσω μιας τεχνικής ψεκασμού με νερό ενώ το έργο παρέμενε σε κατακόρυφη θέση, προκειμένου να αποτραπεί οποιαδήποτε επιπλέον φθορά του. Η διαδικασία της αποκατάστασης διήρκησε από το 1985 μέχρι το 1997, με αποκλειστική ευθύνη των συντηρητών του Εργαστηρίου του Ερμιτάζ, ειδικών εμπειρογνωμόνων του τμήματος Αποκατάστασης έργων Ζωγραφικής, Ye. Ν Gerasimov, Α. Rakhman και Γ. Shirokov, σε συνεργασία με τον Τ. Ρ. Alioshina, ειδικό σε θέματα επιστημονικής μεθοδολογίας.

ΠΗΓΕΣ: https://ovigreek.wordpress.com/2016/06/15/%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%B1%CF%87%CE%B1%CE%AF%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B4%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%B7%CF%82/ , http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/art/page_173.html , http://panathinaeos.com/2009/01/06/danae_golden_rain/ , https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%B7