Δίχως αμφιβολία, η Ρωσία είναι μια γενέτειρα λογοτεχνών. Στο προσκήνιο του παγκόσμιου συγγραφικού και ποιητικού γίγνεσθαι στέκονταν ανέκαθεν οι φιγούρες διακεκριμένων Ρώσων γραφόντων που χαίρουν αναγνώρισης και ενός ευρέος αναγνωστικού κοινού. Ωστόσο, η Ρωσική είναι μια γλώσσα δύσκολη με ελάχιστους φανατικούς μεταφραστές, με αποτέλεσμα πολλά έργα γραμμένα σε αυτή να παραμένουν στην αφάνεια. Λίγο πολύ τέτοια ήταν και τα έργα 5 σπουδαίων Ρωσίδων ποιητριών που αν και αναγνωρισμένες στην χώρα τους, τα ονόματα των περισσότερο στα αυτιά του Έλληνα αναγνώστη είναι σίγουρα άγνωστα. Εκείνες μας συστήνονται, άλλες για πρώτη φορά και άλλες μας επανασυστήντονται μέσω της απόδοσης και της ανθολόγησης της Ντιάνα Καλαϊτζίδη. Το Όνομά μου είναι που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις συρτάρι μας είναι μια ευκαιρία γνωριμίας με πέντε σημαίνουσες και αντισυμβατικές γυναίκες που άφησαν ένα ιδιότυπο στίγμα σε ένα ομιχλώδες λογοτεχνικό τοπίο του αργυρού αιώνα, στον οποίο έζησαν και έγραψαν.
«Οι μεγάλοι μου πίνακες γεννιούνται σιγά – σιγά μέσα στην καρδιά μου»
Στις 4 Δεκεμβρίου 1866 (ή 16 Δεκεμβρίου σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο) γεννιέται στη Μόσχα ο Βασίλι Βασίλιεβιτς Καντίνσκι. Μοναχογιός μιας εύπορης ρωσικής οικογένειας, ο Καντίνσκι είχε ξεκινήσει ήδη από τα παιδικά του χρόνια να ασχολείται με τις τέχνες, παίρνοντας μαθήματα μουσικής, ζωγραφικής και σχεδίου.
Ο κομήτης, 1900
Το 1886 ξεκίνησε σπουδές νομικής και οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας, ασχολούμενος παράλληλα στον ελεύθερο χρόνο του με τη ζωγραφική. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1892, έγινε μέλος της Ένωσης Νομικών και του προσφέρθηκε μία θέση λέκτορα στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας.
Ραπάλλο – Βάρκα στη θάλασσα, 1906
Την περίοδο αυτή γνώρισε και παντρεύτηκε την ξαδέλφη του Άνια Τσιμιάκινα. Παρά την ακαδημαϊκή του πορεία, το ενδιαφέρον του για την τέχνη παρέμενε ζωντανό και τονώθηκε ακόμα περισσότερο εξαιτίας δύο γεγονότων. Το πρώτο αφορούσε στην έκθεση των Γάλλων ιμπρεσιονιστών στη Μόσχα και το δεύτερο στην παρουσίαση του έργου Λόενγκριν του Ρίχαρντ Βάγκνερ στο Βασιλικό Θέατρο της Μόσχας, που εντυπωσίασε τον Καντίνσκι.
Μόσχα – Κόκκινη Πλατεία, 1916
Το 1896, σε ηλικία τριάντα ετών, εγκατέλειψε τη Μόσχα και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Μόναχο, με σκοπό να ακολουθήσει τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες. Η πόλη του Μονάχου ήταν εκείνη την εποχή καλλιτεχνικό κέντρο ενώ από το 1892 είχε δημιουργηθεί η Απόσχιση (Sezession) του Μονάχου, ομάδα που συσπείρωνε καλλιτέχνες που ακολουθούσαν διαφορετικές τεχνοτροπίες. Ο Καντίνσκι φοίτησε αρχικά στη σχολή ζωγραφικής του Αντόν Αζμπέ και αργότερα προσέγγισε τον Φραντς φον Στουκ, ο οποίος αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους δασκάλους σχεδίου και ζωγράφους. Εκείνος του πρότεινε να παρακολουθήσει μαθήματα στην Ακαδημία του Μονάχου, ωστόσο ο Καντίνσκι απέτυχε στις εξετάσεις και όταν πλησίασε εκ νέου τον Στουκ, τον δέχθηκε στην τάξη του, όπου υπήρξε συμφοιτητής με τον Πάουλ Κλέε.
Σύνθεση #224,
Τον επόμενο χρόνο εγκατέλειψε το εργαστήριο του Στουκ με στόχο να ακολουθήσει αυτόνομη πορεία και να συνενώσει άλλους καλλιτέχνες που μοιράζονταν κοινά πρότυπα και αντιλήψεις. Το 1901 ίδρυσε την ένωση Phalanx και οργάνωσε την πρώτη έκθεση έργων δικών του καθώς και άλλων καλλιτεχνών. Παράλληλα ξεκίνησε να δημοσιεύει κριτικές σε περιοδικά της Ρωσίας, καυτηριάζοντας το συντηρητισμό και τον ακαδημαϊσμό της καλλιτεχνικής σκηνής του Μονάχου. Μέχρι τη διάλυσή της το 1904, η Phalanx παρουσίασε συνολικά δώδεκα εκθέσεις, μέσα από τις οποίες αναδείχθηκε το έργο συμβολιστών, μεταϊμπρεσιονιστών και καλλιτεχνών της Αρ Νουβό. Στο σύνολό τους αντιμετωπίστηκαν με αδιαφορία ή εχθρότητα, καθώς θεωρήθηκαν αρκετά τολμηρές για τα δεδομένα της καλλιτεχνικής ζωής του Μονάχου. Ο ίδιος ο Καντίνσκι επεδίωκε μέσα από το έργο του, αλλά και σε συνεργασία με άλλους ομοϊδεάτες καλλιτέχνες, να θεμελιώσει μία νέα τάξη πραγμάτων στην τέχνη, στη βάση νέων αρχών. Την ίδια περίοδο δημιούργησε στενή σχέση με τη νεαρή ζωγράφο Γκαμπριέλε Μύντερ, με την οποία συνεργάστηκε και έζησε μετά το χωρισμό του από τη σύζυγό του.
Σε μπλε, 1925
Ο Καντίνσκι παρουσίασε έργα του στις εκθέσεις «Salon d’ Automne» και «Salon des Indépendants» στο Παρίσι, όπου είχε τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή με εκπροσώπους των κινημάτων του φωβισμού και του κυβισμού. Την Άνοιξη του 1908 επέστρεψε στο Μόναχο, έπειτα από σύντομα ταξίδια στη Δυτική Ευρώπη και τη Ρωσία, ενώ για μεγάλα διαστήματα έζησε στην μικρή πόλη Μούρναου, στους πρόποδες των Άλπεων. Τα έργα που ολοκλήρωσε εκεί χαρακτηρίζονταν από μεγάλες επιφάνειες έντονων χρωματισμών και αντιθέσεων, σταδιακά απομακρυνόμενων από το αναπαραστατικό στοιχείο και περισσότερο αφηρημένα.
Ροζ κόκκινο, 1927
Τον Ιανουάριο του 1909 ίδρυσε τη «Νέα Ένωση Καλλιτεχνών», οργανώνοντας ομαδικές εκθέσεις στο Μόναχο και κατορθώνοντας να προσελκύσει σε αυτές σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως ο Ζωρζ Μπρακ και ο Πάμπλο Πικάσσο. Η νέα ανεικονική εικαστική εξέλιξη του Καντίνσκι βρήκε ωστόσο επικριτές και εξαιτίας της ακύρωσης εκθέσεων της Ένωσης για αυτό το λόγο, οδηγήθηκε στην παραίτησή του από τη θέση του προέδρου. Μαζί με το ζωγράφο Φραντς Μαρκ, σχεδίασε την έκδοση ενός βιβλίου, με τίτλο Γαλάζιος Καβαλάρης (Der Blaue Reiter) στο οποίο θα εξέθετε τις νέες κατευθύνσεις στην τέχνη.
Ρηχό – Βαθύ, 1930
Στις 18 Δεκεμβρίου 1911 οργανώθηκε η πρώτη έκθεση της ομάδας του Γαλάζιου Καβαλάρη με συμμετοχή του Καντίνσκι, του Μαρκ, του Αουγκούστ Μάκε, του Ρομπέρ Ντελωναί και άλλων. Ο κατάλογος της έκθεσης προανήγγειλε επίσης την κυκλοφορία του ομώνυμου αλμανάκ, το οποίο προετοίμαζε ο Καντίνσκι σε συνεργασία με τον Μαρκ. Την ίδια περίπου περίοδο δημοσιεύτηκε η πραγματεία του Καντίνσκι Για το Πνευματικό στην Τέχνη, η οποία «υποστήριξε» την έκθεση εκθέτοντας συγχρόνως τις θεωρητικές ιδέες του. Για τον Καντίνσκι, όλες οι μορφές τέχνης είχαν αρχίσει να προσεγγίζουν το αφηρημένο, το οποίο αποτελούσε και τον αντικειμενικό τους σκοπό. Οι αντιλήψεις του για το χρώμα και τη δομή θα οδηγούσαν σε μία «καθαρή ζωγραφική», «[…] μία ανάμειξη χρώματος και φόρμας όπου το καθένα υπάρχει ξεχωριστά αλλά και μαζί, σε μία κοινή ζωή που ονομάζεται εικόνα και προκύπτει ως εσωτερική αναγκαιότητα.». Το κίνημα του Γαλάζιου Καβαλάρη ήταν για τους Καντίνσκι και Μαρκ κάτι ευρύτερο από ένα κίνημα στη ζωγραφική, φιλοδοξώντας να αποτελέσει έκκληση για μία πνευματική αναγέννηση σε όλες τις μορφές τέχνης. Η πρώτη ομαδική έκθεση της ομάδας περιόδευσε στην Κολωνία, το Βερολίνο, τη Βρέμη και τη Φραγκφούρτη. Τον Οκτώβριο του 1912 ο Καντίνσκι πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στη γκαλερί Der Sturm του Χέρβαλτ Βάλντεν. Η δραστηριότητα της ομάδας έφθασε σύντομα στο απόγειό της, ωστόσο υπήρξε τελικά βραχύβια, διοργανώνοντας συνολικά δύο ομαδικές εκθέσεις.
Ριγέ, 1934
Με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, ο Καντίνσκι κατέφυγε στην Ελβετία ενώ αργότερα επέστρεψε στη Μόσχα. Τα προηγούμενα χρόνια, φρόντιζε να διατηρεί αρκετές επαφές με τη Ρωσία και τις καλλιτεχνικές εξελίξεις που διαδραματίζονταν εκεί. Ειδικότερα, είχε συνεργαστεί με τα μέλη του Γαλάζιου Ρόδου, μίας ομάδας συμβολιστών καλλιτεχνών, έχοντας συμμετοχή σε ομαδικές εκθέσεις τους.
Σύνθεση ΙΧ, 1936
Στη Ρωσία παντρεύτηκε στις 11 Φεβρουαρίου 1911 για δεύτερη φορά, τη Νίνα Αντρεγιέφσκαγια, κόρη στρατηγού. Από το 1918 μέχρι το 1920 ασχολήθηκε με τη διδασκαλία της τέχνης και την αναδιοργάνωση των μουσείων, ως μέλος του Τμήματος Καλών Τεχνών (IZO). Παράλληλα, δίδασκε ως επικεφαλής στα Ελεύθερα Κρατικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (SVOMAS) της Μόσχας και τα μαθήματά του ήταν βασισμένα στις ιδέες που είχε νωρίτερα διατυπώσει στο Για το πνευματικό στην τέχνη. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα διετέλεσε ακόμα διευθυντής του Ινστιτούτου για την Καλλιτεχνική Παιδεία (IΝChUK) της Μόσχας, το οποίο αργότερα εγκατέλειψε για τη Ρωσική Ακαδημία Αισθητικής, όπου προσπάθησε να καταρτίσει το πρόγραμμα σπουδών του τμήματος Ψυχολογίας και Φυσιολογίας. Παράλληλα με τις διδακτικές του δραστηριότητες συμμετείχε σε επτά εκθέσεις ενώ έγραψε και αρκετά δοκίμια για τη ζωγραφική.
Κυρίαρχη καμπύλη, 1936
Μετά τη ρωσική επανάσταση και την επιβολή του δόγματος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τα έργα του απομακρύνθηκαν από τα μουσεία της Σοβιετικής Ένωσης και ο ίδιος αναχώρησε από την πατρίδα του εξαιτίας μίας σταθερής εχθρότητας εκ μέρους των συναδέλφων του.
Μαύρα σημεία, 1937
Ο Καντίνσκι δίδαξε στη σχολή Μπάουχαους, προσκεκλημένος – όπως και άλλοι διακεκριμένοι καλλιτέχνες της εποχής – του ιδρυτή της Βάλτερ Γκρόπιους και κλήθηκε να αναλάβει το εργαστήριο τοιχογραφίας. Παράλληλα ανέλαβε ένα μάθημα με θέμα τη φόρμα, σε συνεργασία με το Πάουλ Κλέε και η διδασκαλία του ήταν εμπλουτισμένη με στοιχεία από προσωπικές του θεοσοφικές και αποκρυφιστικές μελέτες. Οι πίνακες του, εκείνης της περιόδου, διακρίνονται από μία αυστηρότητα και εμφανή γεωμετρικά στοιχεία. Τα θερμά χρώματα που χρησιμοποιούσε παλαιότερα στο Μόναχο, είχαν αντικατασταθεί από μία «ψυχρή» χρήση του χρώματος, χαρακτηριστικό της αποκαλούμενης και «ψυχρής περιόδου» του Καντίνσκι, που είχε τις απαρχές της στην περίοδο της Ρωσίας.
Γύρω από τον κύκλο, 1940
Στη σχολή της Βαϊμάρης παρέμεινε μέχρι το 1925 και έπειτα από αντιδράσεις κύκλων και κομμάτων της δεξιάς εγκαταστάθηκε αργότερα στο Ντεσάου, διδάσκοντας στην τοπική σχολή Μπάουχαους. Στα σημαντικότερα έργα του Καντίνσκι αυτής της περιόδου συγκαταλέγεται ο πίνακας Κίτρινο-κόκκινο-μπλε, ο οποίος συμπυκνώνει τη νέα στροφή του στον «ψυχρό ρομαντισμό». Μετά την εκστρατεία των Ναζί εναντίον του Μπάουχαους και το κλείσιμο της σχολής, ο Καντίνσκι εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, στο προάστιο Νεϊγύ-συρ-Σεν.
Αμοιβαίες συμφωνίες, 1942
Η αφηρημένη ζωγραφική του Καντίνσκι δεν έγινε θερμά δεκτή στη λεγόμενη Σχολή των Παρισίων και αρκέστηκε στην επανασύνδεσή του με παλιούς φίλους καλλιτέχνες, όπως ο Ντελωναί. Ο Καντίνσκι εκτιμούσε το έργο του Χουάν Μιρό, του Ζαν Αρπ και του Αλμπέρτο Μανιέλι. Την περίοδο αυτή, έζησε και εργάστηκε απομονωμένος, προχωρώντας σε νέες διαφοροποιήσεις της εικαστικής του έκφρασης αλλά και μία σύνθεση τωω παλαιότερων ιδεών του. Χρησιμοποίησε πρωτότυπους συνδυασμούς χρωμάτων, σπάνια βασισμένους σε βασικά χρώματα, ενώ διαφαίνεται επίσης η αλληλεπίδρασή του με τους Μιρό και Αρπ. Στα έργα του κυριαρχούν τα λεγόμενα «βιομορφικά» σχήματα, έχοντας ως πηγή έμπνευσης εγκυκλοπαίδειες και εργασίες βιολογίας, όπως τα έργα του Ερνστ Χέκελ (Kunstformen der Natur) ή του Καρλ Μπλόσφελντ (Unformen der Natur).
Τελευταία ακουαρέλα, 1944
Το 1939, το μουσείο Jeu De Paume, αγόρασε το έργο του Σύνθεση ΙΧ, ενώ από την άλλη μεριά των συνόρων, πολλά έργα του καταστράφηκαν από το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας. Στις 13 Δεκεμβρίου 1944, πέθανε από αρτηριοσκλήρωση σε ηλικία 78 ετών και η ταφή του τελέστηκε στο Νεϊγί-συρ-Σεν.
Ο Λέων Τολστόι, γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1828 (28 Αυγούστου, με το παλαιό ημερολόγιο) στη Γιάσναγια Πολιάνα της Ρωσίας από αριστοκρατική οικογένεια. Ορφάνεψε, όμως, προτού κλείσει τα δέκα του χρόνια και από πατέρα και από μητέρα. Ο παππούς του, από την πλευρά της μητέρας του, ήταν ο πρίγκηπας Nikolai Volkonsky και πρεσβευτής της Ρωσίας στο Βερολίνο. Ο παππούς του από την πλευρά του πατέρα του, Ilya Tolstoy, ήταν κυβερνήτης της πόλης του Καζάν, ένας τόπος που έχει καταχωρηθεί στη συλλογική μνήμη της Ρωσίας ως η τοποθεσία της ντροπιαστικής ήττας του Ιβάν του τρομερού.
Σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Καζάν ανατολικές γλώσσες και νομικά, μα δεν πήρε το πτυχίο του. Ήταν φύση ανήσυχη, γεμάτη σχέδια και αναμορφωτικές ιδέες, επηρεασμένες από τη Γαλλική Επανάσταση. Θέλησε να ανυψώσει τους Ρώσους χωρικούς, αγρότες και να μορφώσει τα παιδιά τους. Ίδρυσε, μάλιστα, και σχολείο και εξέδωσε παιδαγωγικό περιοδικό με τον τίτλο «Γιάσναγια Πολιάνα».
Έχοντας μεγάλα χρέη από τη χαρτοπαιξία, εξαιτίας της οποίας, έχασε ένα μεγάλο κομμάτι της πατρικής περιουσίας του και τον οδήγησε το 1854 στο να πουλήσει για 5000 ρούβλια το αρχοντικό που κληρονόμησε από τον παππού του, αποφάσισε να καταταγεί στο στρατό. Πήρε μέρος στον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856), όπου υπηρέτησε ως αξιωματικός πυροβολικού στην περιοχή του Καυκάσου σε διάφορες εκστρατείες. Ο αποτροπιασμός για τις φρικαλεότητες του πολέμου αυτού καθρεφτίστηκε στα «Διηγήματα της Σεβαστούπολης (1855-1859)», ενώ τον ενέπνευσαν να γράψει το μυθιστόρημα “Πόλεμος και Ειρήνη“. Οι λεπτομερείς περιγραφές του για τις στρατιωτικές μάχες, ενισχύονται από τις προσωπικές του εμπειρίες. Στη συνέχεια ταξίδεψε στη Γαλλία, Ελβετία, Ιταλία και Γερμανία.
Γυρίζοντας στη Ρωσία, το 1862, έκανε πρόταση γάμου στη μετέπειτα σύζυγό του Σοφία . Λέγεται πώς αυτό το γεγονός, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το διάσημο μυθιστόρημα του, Άννα Καρένινα, όπου η ίδια σκηνή αναπλάθεται αριστουργηματικά ανάμεσα στον Levin και την Kitty. Καθώς ο διάσημος συγγραφέας ήταν αθεράπευτα ντροπαλός και βασανιζόταν από έρωτα έγραψε στη Σοφία τα αρχικά μερικών λέξεων πάνω σε ένα τραπέζι και της ζήτησε να μαντέψει το νόημα τους. Όπως έγραψε η ίδια στο ημερολόγιό της, κατάλαβε αμέσως το περιεχόμενο του κρυφού μηνύματος και δέχτηκε την πρότασή του. Μαζί της έκανε οικογένεια κι έζησε ευτυχισμένος «σαν πατριάρχης», όπως έγραψε ο ίδιος. Απέκτησαν 13 παιδιά.
Παρά την ήρεμη οικογενειακή ζωή, η ανησυχία άρχισε να ταράζει και πάλι τη ζωή του. Είχε τύψεις που ζούσε μέσα στα πλούτη, ενώ τόσοι άλλοι δυστυχούν. Θέλει να τα αφήσει όλα, περιουσία, οικογένεια, δόξα και να ζήσει απλά, σύμφωνα με τις ιδέες του. Αποφασίζει να εγκαταλείψει τα «εγκόσμια», να τα αρνηθεί όλα και να ζήσει μία απλή ζωή μέσα στη φύση. Άφησε τη σύζυγό του να διαχειρίζεται την περιουσία κι εκείνος ζούσε μια λιτή σχεδόν φτωχική ζωή στα κτήματά του, όπου πλήθος άνθρωποι πήγαιναν να τον συναντήσουν και να μοιραστούν τη σοφία του.
Τότε γράφει τα έργα του με τα μεγάλα προβλήματα και τις υψηλές ηθικές αρχές της αγάπης, της καλοσύνης και της συμπόνοιας: «Πάτερ Σέργιος» (1898), «Σονάτα του Κρόιτσερ» (1889), «Κύριος και δούλος» (1895) και «Ανάσταση» (1899). Έγραψε, ακόμα, ένα δραματικό έργο, «Το κράτος του ζόφου» (1886) κι ένα θαυμάσιο μεγάλο διήγημα «Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς» (1866). Η ιδιότυπη θρησκευτικότητά του τον φέρνει σε αντιδικία με την εκκλησία της Ρωσίας, η οποία τον απέβαλε από τις τάξεις της το 1901.
Στις 20 Νοεμβρίου (7 Νοεμβρίου με το παλαιό ημερολόγιο) του 1910 ο σπουδαίος ρώσος συγγραφέας, «ο γίγας της ρωσικής γης», όπως τον αποκαλούν, άφησε την τελευταία του πνοή στη σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης Αστάκοβο της Ρωσίας. Ο θάνατος του αποτέλεσε σημαντικό γεγονός για τη δημόσια ζωή, καθώς ο μεγάλος συγγραφέας είχε οπαδούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Περισσότεροι από τρεις χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους για να δουν το φέρετρό του να μεταφέρεται πίσω στο Yasnaya Polyana. Επρόκειτο για την πρώτη πολιτική κηδεία στη Ρωσία, καθώς η Εκκλησία τον είχε αφορίσει.
Στο σπίτι του, σύμφωνα με τη γυναίκα του Σοφία, συνωστίζονταν «παράφρονες αριστοκράτες, ζητιάνοι που περηφανεύονται για την ξεπεσμένη θέση τους, ξεδοντιάρες καλόγριες, ιδεολόγοι φοιτητές, επαναστάτες, εγκληματίες, χορτοφάγοι, αλλοδαποί». Ο Γκάντι το συνοψίζει σε μία φράση: «Ο Τολστόι είναι ο μεγαλύτερος απόστολος της μη βίαιης αντίστασης στην εποχή μας».
Ο Λέων Τολστόι είναι ο πιο διάσημος Χριστιανός Αναρχικός και θεωρείται ίσως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του ρεύματος αυτού. Όπως έγραψε «ο χριστιανισμός στην αληθινή του ουσία θέτει ένα τέλος στο Κράτος». Αυτή η πρόταση αποδίδει τη βασική ιδέα που αποτελεί τη βάση του χριστιανικού αναρχισμού…
Αν και ο ίδιος ποτέ δεν αυτοπροσδιορίστηκε ως αναρχικός, η εναντίωσή του στις άδικες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και στην αυταρχικότητα και καταπίεση που ασκούσαν οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις στους μουζίκους τον οδήγησαν στην απόρριψη των κρατικών δομών και στην αναζήτηση μιας άλλης μορφής κοινωνικής οργάνωσης και ζωής. Αναπτύσσει τη θεωρία του για μια κοινωνία αντιεξουσιαστική και αντιιεραρχική, πάντα κοντά στη φύση και σε αρμονία με αυτή, όπου ο κάθε άνθρωπος θα μπορέσει να αναπτύξει τα προσωπικά του χαρίσματα και τις δεξιότητες του, που θα εργάζεται ο ίδιος για να εξασφαλίσει την τροφή του χωρίς η εργασία του να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης:
«…όλες οι υποχρεώσεις προς το κράτος είναι ενάντια στη συνείδηση του Χριστιανού – ο όρκος υποτέλειας, οι φόροι, οι νομικές διαδικασίες, η στρατιωτική θητεία. Και όλη η κυβερνητική ισχύς στηρίζεται πάνω στις υποχρεώσεις αυτές».
Στο δοκίμιο του «Για την αναρχία» γράφει: «Οι Αναρχικοί έχουν δίκιο σε όλα. Kαι στην άρνηση της υπάρχουσας τάξης και στον ισχυρισμό ότι, χωρίς Αρχή, δεν θα μπορούσε να υπάρχει χειρότερη βία από αυτή της Αρχής κάτω από τις τωρινές συνθήκες. Κάνουν λάθος μόνο στο να νομίζουν ότι η Αναρχία μπορεί να ιδρυθεί μέσω επαναστάσεως. Αλλά μπορεί να ιδρυθεί μόνο με το να υπάρχουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι δεν επιζητούν την προστασία της κυβέρνησης… Μπορεί να υπάρξει μόνο μία μόνιμη επανάσταση – μιά ηθική: Η αναγέννηση του εσωτερικού ανθρώπου».
Οι επιρροές του Τολστόι τόσο στους σύγχρονούς του όσο και στις μεταγενέστερες γενιές ήταν ιδιαίτερα σημαντικές και εκφράστηκαν μέσα από κινήματα και κοσμοθεωρίες. Η πιο άμεση επίδραση ήταν αυτή στον Μαχάτμα Γκάντι, με τον οποίο ο Τολστόι διατηρούσε αλληλογραφία, που έγινε πράξη με τον ινδικό εθνικοαπελευθερωτικό, από την βρετανική κυριαρχία, αγώνα ο οποίος και τήρησε στο ακέραιο την τολστοϊκή μη βίαιη αντίσταση στον εχθρό.
Το παιδαγωγικό όραμα του Τολστόι
Σε ώριμη ηλικία, ο Τολστόι πήρε την πρωτοβουλία να ιδρύσει στη Γιασνάγια Παλιάνα σχολεία αντιαυταρχικής, δηλαδή δημοκρατικής εκπαίδευσης. Το παράδειγμά του ακολούθησε πολλά χρόνια αργότερα ο Α.Σ. Νιλ ιδρύοντας το 1921 στο Σάμερχιλ της Αγγλίας το δικό του σχολείο που καταργούσε τα αυταρχικά συστήματα διδασκαλίας.
Οι απόψεις του Τολστόι για την εκπαίδευση ήταν ριζοσπαστικές για την εποχή του και συμβάδιζαν με την όλη κοσμοθεωρία του για τους κοινωνικούς θεσμούς. Οι τρεις κύριες συνιστώσες της παιδαγωγικής του θεώρησης ήταν η ισότητα μαθητή – δασκάλου, η ελευθερία επιλογών και η αρμονία με τη φύση.
Το 1859 ίδρυσε στη γενέτειρά του Γιάσναγια Πολιάνα ένα σχολείο, χρησιμοποιώντας ως χώρο το ίδιο του το σπίτι και το κτήμα του. Η διδασκαλία πραγματοποιούνταν από φοιτητές, τους οποίους ο Τολστόι βρήκε στη Μόσχα, και από τον ίδιο τον Λέοντα. Ακόμη και σήμερα, στο σπίτι του στην Γιάσναγια Πολιάνα, το οποίο λειτουργεί ως μουσείο, μπορεί κανείς να δει εργαλεία, αρκετά σύνθετα για την εποχή τους, όπως ένα μικροσκόπιο. Τα παιδιά μελετούσαν τις τροχιές των ουράνιων σωμάτων, Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά και φυσικά, τον σπουδαιότερο ρόλο είχε η Λογοτεχνία.
Ενώ οι απόψεις του Τολστόι αρχικά δεν έβρισκαν υποστήριξη μεταξύ των ανώτερων κυβερνητικών υπαλλήλων, το σχολείο του ασκούσε μεγάλη επιρροή στο λαό. Ως το 1862 υπήρξαν τουλάχιστον δέκα τρία χωριά με αγροτικά σχολεία στην περιοχή του, και οι δάσκαλοί τους ήταν όλοι ενθουσιώδεις υποστηρικτές της παιδαγωγικής προσέγγισης του Τολστόι.
Παρόλο που οι εκπαιδευτικές πρακτικές και οι γραφές του Τολστόι κατά τη διάρκεια της ζωής του αντιμετωπίστηκαν με εχθρότητα, μετά το θάνατό του, υπήρξε μια τάση να χαρακτηριστεί το έργο του σαν λαμπρό και καινοτόμο και ο ίδιος σαν ένας από τους σημαντικότερους των εκπαιδευτικών μεταρρυθμιστών. Οι μέθοδοί του στο αλφάβητο και την ανάγνωση, η επιμονή του στην αυτάρκεια με την υποχρέωση των σπουδαστών να κάνουν και χειρωνακτική εργασία, και η πεποίθησή του ότι το παιδί πρέπει να έχει την άδεια για όσο το δυνατόν περισσότερη ελευθερία στην τάξη, χαρακτηριστικά γνωρίσματα του συστήματός του, είχαν την επιρροή τους στην προοδευτική εκπαίδευση.
Αποφθέγματα
1. «Ευτυχία δεν είναι να κάνεις πάντα αυτό που θέλεις, αλλά να θέλεις πάντα αυτό που κάνεις»
2. «Όλοι θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά κανένας δεν θέλει να αλλάξει τον εαυτό του»
3. «Είναι εκπληκτικό πόσο πλήρης είναι η αυταπάτη ότι η ομορφιά είναι καλοσύνη»
4. «Το λάθος δεν παύει να είναι λάθος επειδή εγκρίνεται από την πλειοψηφία»
5. «Όλη η ποικιλία, όλη η γοητεία, όλη η ομορφιά της ζωής αποτελείται από το φως και τη σκιά»
6. «Ο σεβασμός εφευρέθηκε για να καλύψει την άδεια θέση η οποία έπρεπε να ανήκει στην αγάπη»
7. «Αν αναζητάτε την τελειότητα, δεν θα είστε ποτέ ευχαριστημένοι»
8. «Ένας από τους πιο κοινούς πειρασμούς, ο οποίος όμως οδηγεί στις μεγάλες συμφορές είναι ο πειρασμός των λέξεων: «Όλοι έτσι κάνουν»
9. «Μην ακούτε ποτέ αυτούς που κακολογούν τους άλλους και λένε καλά λόγια για εσάς»
10. «Δεν υπάρχει μεγαλείο εκεί που δεν υπάρχει απλότητα, καλοσύνη και αλήθεια»
11. «Πλήξη: η επιθυμία για επιθυμίες»
12. «Ας συγχωρήσουμε ο ένας τον άλλο – μόνο τότε θα ζήσουμε ειρηνικά»
13. «Να έχεις ένα στόχο για όλη σου τη ζωή, ένα στόχο για ένα μέρος της ζωής σου και ένα στόχο για κάθε χρόνο. Ένα στόχο για κάθε μήνα, ένα στόχο για κάθε εβδομάδα, ένα στόχο για κάθε μέρα, ένα στόχο για κάθε ώρα και κάθε λεπτό. Και να θυσιάζεις το μικρότερο στόχο για το μεγαλύτερο»
14. «Σε αγάπησα από πάντα και αν κάποιος αγαπάει κάποιον, αγαπά ολόκληρο τον άνθρωπο, ακριβώς όπως είναι και όχι όπως κάποιος θα ήθελε να είναι»
15. «Οι δύο πιο ισχυροί πολεμιστές είναι η υπομονή και ο χρόνος. Αυτοί καταφέρνουν τα πάντα»
16. «Ελεύθερα πνεύματα είναι εκείνοι που είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν το μυαλό τους χωρίς προκατάληψη και χωρίς να φοβούνται να καταλάβουν πράγματα που έρχονται σε σύγκρουση με τα δικά τους έθιμα, προνόμια ή πεποιθήσεις. Αυτή η κατάσταση του νου δεν είναι συνηθισμένη, αλλά είναι απαραίτητη για σωστή σκέψη …»
17.«Ο άνθρωπος μοιάζει με κλάσμα όπου ο αριθμητής είναι ο πραγματικός εαυτός του και ο παρονομαστής η ιδέα που έχει για τον εαυτό του. Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής, τόσο μικρότερη η αξία του κλάσματος. Και όσο ο παρανομαστείς διογκώνεται προς το άπειρο, τόσο το κλάσμα τείνει προς το μηδέν.»
18. «Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους. Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια, όμως, είναι δυστυχισμένη με το δικό της τρόπο.»
19. «Τρία πράγματα χαρακτηρίζουν τον σοφό άνθρωπο: Πρώτον, κάνει ο ίδιος αυτά που συμβουλεύει τους άλλους να κάνουν. Δεύτερον, δεν κάνει τίποτα που να αντιβαίνει στην αλήθεια. Τρίτον, είναι υπομονετικός με τις αδυναμίες των άλλων.»
20. «Μιλούσαν για τις ανομίες της εξουσίας, για τα βάσανα των αναξιοπαθούντων, για τη φτώχεια που μάστιζε το λαό, όμως στα μάτια τους όλη την ώρα της ζωηρής κουβέντας τους πλανιόταν ασταμάτητα ένα βουβό ερώτημα: «Θα μπορούσες να μ’ αγαπήσεις;».»
Ο Ιβάν ο Τρομερός και ο Υιός του Ιβάν στις 16 Νοεμβρίου 1581 είναι ένας πίνακας του ρωσικής καταγωγής ρεαλιστή καλλιτέχνη, Ilya Repin, που φιλοτεχνήθηκε μεταξύ 1883 και 1885. Στην εικόνα απεικονίζεται ο τσακισμένος από την θλίψη, Ιβάν ο Τρομερός που αγκαλιάζει τον θανάσιμα τραυματισμένο γιο του, τον Tsarevich Ivan Ivanovich . Θεωρείται ότι ο ίδιος ο γέροντας Ιβάν κατάφερε το θανατηφόρο χτύπημα στο γιο του.
Το έργο αναφέρεται ποικιλοτρόπως, είτε ως Ο Ιβάν ο Τρομερός και ο Γιος του Ιβάν, με ή χωρίς την ημερομηνία, είτε ως ο Ιβάν ο Τρομερός σκοτώνει τον Υιό του. Ο πίνακας αυτός του Repin θεωρείται ένα από τα πιο διάσημα έργα τέχνης της Ρωσίας και είναι επίσης ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα έργα του.Βανδαλίστηκε δύο φορές, το 1913 και πάλι το 2018.
Ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε τον Grigoriy Myasoyedov, φίλο του και επίσης καλλιτέχνη, ως μοντέλο για τον Ivan the Terrible, με τον συγγραφέα Vsevolod Garshin να αποτελεί το μοντέλο για το Tsarevich. Το 1885, μετά την ολοκλήρωση του πίνακα, ο Repin τον πούλησε στον Pavel Tretyakov, για να τον εκθέσει ο τελευταίος στην γκαλερί του. Παραμένει μέχρι σήμερα στην έκθεση στη γκαλερί Tretyakov της Μόσχας .
Υπόβαθρο και περιεχόμενο
Στα απομνημονεύματά του, ο Repin δήλωσε ότι εμπνεύστηκε για να δημιουργήσει τον πίνακά του από την δολοφονία του Τσάρου Αλεξάνδρου Β ‘ του 1881, τη μουσική του Νικολάι Ρίμσκι-Κορσάκοφ και τις ταυρομαχίες που είχε δει το 1883.
Το έργο είναι ένας μεγάλος καμβάς, 199.5 με 254 εκατοστά (78.5 in × 100.0 in). Οι φιγούρες του Ιβάν και του γιου του απεικονίζονται σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, κόκκινο – σαν το αίμα – χαλί. Ο Ιβάν φορά ένα μαύρο παλτό, σε αντίθεση με το πιο πολυτελές ροζ σατέν ρούχο και τις πράσινες μπότες που φορά ο γιος του. Το δωμάτιο είναι επιπλωμένο με έπιπλα και αντικείμενα του 17ου αιώνα, τα οποία αντανακλούν τη βία που έχει γίνει: μια καρέκλα είναι πεσμένη στο πάτωμα. Το χαλί ζαρώνει, σπρωγμένο καθώς είναι από τα πόδια του Τσαρέβιτς.
Παρόλο που μια εκδοχή του τίτλου του πίνακα είναι ο Ιβάν ο Τρομερός σκοτώνει τον Υιού του, το έργο δεν απεικονίζει τον Ιβάν τον Τρομερό να δίνει ένα θανατηφόρο χτύπημα, παρά τον Τσάρο που κρατά τον Τσαρέβιχ στην αγκαλιά του, με το πρόσωπό του να μεταμορφώνεται σε μια μάσκα τρόμου και απόγνωσης, προσπαθώντας να σταματήσει την αιμορραγία από τους κροτάφους του γιου του. Πιθανότατα, αναδύεται εδώ ο πνευματικά ασταθής μονάρχης που, σκοτώνοντας τον γιο του, “φύτεψε το σπόρο” για την Περίοδο των Ταραχών (smuta, 1584-1613) και τη διάλυση της δυναστείας του (καθώς ο μοναδικός εναπομείνας κληρονόμος του πιθανόν να ήταν διανοητικά ανάπηρος και, κατά συνέπεια, να μπορούσε εύκολα να χειραγωγηθεί από ισχυρούς βογιάρους).
Οι διαφορές μεταξύ των σκίτσων του Repin και του τελικού έργου του δείχνουν μια αποστασιοποίηση του τσάρου από την επίθεση στον Τσαρέβιτς: στις πρώτες εκδοχές του έργου, ο Ιβάν ο Τρομερός κρατάει το σκήπτρο που χρησιμοποιείται για το χτύπημα, αλλά το όργανο μένει έξω από το ολοκληρωμένο έργο. Το έργο είναι ανατριχιαστικό ως προς την απόδοση της δύναμης των συναισθημάτων και στην αποτρόπαιη αποτύπωση της βίας. Ο Repin είπε αργότερα για την εποχή που το ζωγράφισε, ότι “Ένα μονοπάτι αίματος έτρεξε μέσα σε αυτό το έτος… Τρομερές σκηνές ήταν στο μυαλό όλων».
Η σύνθεση αντανακλά δύο πίνακες του Rembrandt, τους οποίους ο Repin είχε μελετήσει και θαύμαζε στο Ερμιτάζ , την “Επιστροφή του άσωτου γιου” και τον “David και τον Jonathan”.
Ο Repin πειραματίστηκε με διάφορα μοντέλα για τα πρόσωπα του πίνακά του – για τον Ιβάν, δοκίμασε έναν γέρο, τον Pavel Chistyakov, τον οποίον βρήκε ο ίδιος ο ζωγράφος, στη συνέχεια έναν τεχνίτη, τον συνθέτη Pavel Blaramberg, και τέλος τον ζωγράφο Γρηγόρι Μυασογιένοφ. Για τον Τσαρέβιτς, δοκιμάστηκε να χρησιμοποιηθεί ο ζωγράφος τοπίων, Βλαντιμίρ Μενκ, και τέλος ο συγγραφέας Vsevolod Garshin.
Ο Repin έδειξε τον ολοκληρωμένο πίνακα ζωγραφικής σε φίλους το 1885 και δέχτηκε ανάμεικτες αντιδράσεις. Μερικοί επαίνεσαν το επίτευγμά του και άλλοι αμφισβήτησαν την ιστορική του ακρίβεια. Ο Repin το πώλησε στον προστάτη του, Pavel Tretyakov. Ζωγράφισε μια δεύτερη έκδοση της του πίνακα το 1909 για τον Stepan Ryabushinsky, η οποία έλαβε τον τίτλο Infanticide (Сыноубийца). Σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο Τέχνης Voronezh.
Η 2η εκδοχή του πίνακα (1909)
Κριτική αξιολόγηση και επίδραση του πίνακα
Το έργο του Repin συγκρίθηκε με την Ισπανική Σχολή, και συγκεκριμένα με το έργο του Jusepe de Ribera, για την “ιδιοτροπία του για το δραματικό αποτέλεσμα” και την “πρωτόγονη δύναμη και αγριότητα” του.
Το έργο εμφανίζεται σύντομα στο τρίτο επεισόδιο της τηλεοπτικής εκπομπής του HBO, Τσερνομπίλ .
Η αντιπαράθεση σχετικά με τον πίνακα
Τα γεγονότα που οδήγησαν στο θάνατο του Τσαρέβιτς Ιβάν Ιβάνοβιτς τον Νοέμβριο του 1581 παραμένουν ένα αμφιλεγόμενο θέμα στη Ρωσία, με μερικούς Ρώσους εθνικιστές να αμφισβητούν την ιστορική ακρίβεια της συνήθους αναφοράς που γίνεται στο γεγονός.
Οι αναφορές ποικίλλουν ως προς τα αίτια του θανάτου, το αντικείμενο οποιουδήποτε καυγά (εάν υπήρξε κάποιος) και τις ακριβείς ημερομηνίες των γεγονότων. Σύμφωνα με την συνηθέστερη εκτίμηση, οι σχέσεις μεταξύ Ιβάν και γιου του ήταν τεταμένες. Ο Τσάρος είχε στείλει τις πρώτες δύο συζύγους του γιου του, την Ευδοξία Σαμπούροβα και τη Φεοδόσιγια Σολόβαγια, μακριά στα μοναστήρια. Ενώ βρισκόταν στο Αλεξάντροφ Κρεμλίνο τον Νοέμβριο του 1581, λέγεται ότι ο Ιβάν επιτέθηκε στην τρίτη σύζυγο του γιου του, τη Γέλενα Σρεμέτεβα , επειδή ήταν ακατάλληλα ντυμένη. Ήταν έγκυος και ο ξυλοδαρμός προκάλεσε αποβολή. Ο Τσαρέβιτς επέπληξε τον πατέρα του και ο Τσάρος απάντησε κατηγορώντας τον γιο του ότι προκάλεσε εξέγερση αμφισβητώντας τον πατέρα του και υποστηρίζοντας τις προσπάθειες ανακούφισης της συνεχιζόμενης πολιορκίας του Πόσκοφ . Ο Ιβάν χτύπησε το γιο του με το σκήπτρο του και επίσης χτύπησε τον Μπορίς Γκουντούνοφ όταν προσπάθησε να παρέμβει. Ο Τσαρέβιτς έπεσε στο πάτωμα και αιμορραγούσε έντονα. Ο Ιβάν γρήγορα μετάνιωσε, αλλά ο γιος του πέθανε λίγες μέρες αργότερα.
Το έργο του Repin αφαιρέθηκε προσωρινά από τη δημόσια έκθεση στην Gallery Tretyakov,όταν ο Τσάρος Αλέξανδρος Γ ‘ είπε ότι το θεωρούσε προσβλητικό να εκπροσωπεί τον πρώτο Ρώσο Τσάρο, ο οποίος ήταν δολοφόνος. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας απαγόρευσε την έκθεση ζωγραφικής μέχρι που ο Alexey Bogolyubov του ζήτησε να αλλάξει γνώμη.
Το 2013 μια ανοικτή επιστολή στάλθηκε στο ρωσικό υπουργείο Πολιτισμού από ορθόδοξους χριστιανούς ακτιβιστές. Η επιστολή ισχυρίστηκε ότι ο πίνακας ήταν προσβλητικός για τους Ρώσους, καθώς παρουσίαζε μια αναληθής, παραμορφωμένη άποψη της ιστορίας. Η επιστολή ζήτησε από τον ρώσο υπουργό Πολιτισμού Βλαντιμίρ Μενίνσκυ να μην εκτίθεται δημόσια, αλλά η διεύθυνση της Γκαλερί αντιτάχθηκε.
Οι βανδαλισμοί του πίνακα
16 Ιανουαρίου 1913
Η καταστροφή στον πίνακα από την επίθεση του 1913
Ο πίνακας έχει δεχτεί δύο φορές επιθέσεις. Στις 16 Ιανουαρίου 1913, ο Abram Balachov επιτέθηκε στον πίνακα τρεις φορές με ένα μαχαίρι, κάνοντας τρία παράλληλα κοψίματα πάνω στα πρόσωπα του Ιβάν και του γιου του. Ο διευθυντής της γκαλερί Tretyakov, Ilya Ostroukhov , παραιτήθηκε. Ο επιμελητής της γκαλερί Tretyakov, ο ζωγράφος τοπίων Georgy Khruslov ήταν τόσο απογοητευμένος από τον βανδαλισμό που αυτοκτόνησε πέφτοντας μπροστά σε ένα τρένο. Ο Repin επέστρεψε στη Μόσχα από τη Φινλανδία για να αποκαταστήσει το έργο.
Ο Repin θεώρησε την επίθεση ως έκφραση μίσους προς το επιλεγμένο καλλιτεχνικό του στυλ και τις παλαιότερες αισθητικές αρχές, με τις οποίες ο ίδιος είχε ταυτιστεί. Υποψιάστηκε ότι η επίθεση ήταν “το αποτέλεσμα αυτής της τερατώδους συνωμοσίας εναντίον των κλασικών και ακαδημαϊκών μνημείων της τέχνης που καθημερινά συγκεντρώνει δυναμική”, δηλαδή τον μοντερνισμό.
Η επίθεση του Balachov στη ζωγραφική επικροτήθηκε από τον συμβολιστή ποιητή Maximilian Voloshin. Ο Βολόσσιν δημοσίευσε ένα δοκίμιο «για τη σημασία της καταστροφής που έπληξε τη ζωγραφική του Ρέπιν» και επανέλαβε δημοσίως τις απόψεις του σε μια διάλεξη που χρηματοδοτήθηκε από φουτουριστές στο Πολυτεχνείο της Μόσχας . Ο Repin ο ίδιος ήταν στο ακροατήριο και ήρθε στο βάθρο για να απαντήσει.
25 Μαΐου 2018
Η καταστροφή στον πίνακα από την επίθεση του 2018
Ο πίνακας δέχθηκε και πάλι επίθεση στις 25 Μαΐου 2018, όταν ένας μεθυσμένος επισκέπτης στη γκαλερί κατέστρεψε το γυαλί ασφαλείας γύρω από τον πίνακα, γιατί πίστευε ότι ήταν ιστορικά ανακριβής. Χρησιμοποίησε έναν από τους μεταλλικούς στύλους ασφαλείας που χρησιμοποιούνταν για να κρατήσουν τα σχοινιά πουσυγκρατούσαν τους επισκέπτες σε μια κάποια απόσταση. Ο καμβάς σκίστησε τρία σημεία, αν και τυχαία δεν ήταν κοντά στα πρόσωπα και τα χέρια των απεικονιζόμενων μορφών. Επειδή ο καλλιτέχνης είχε χρησιμοποιήσει έναν βαρύ καμβά, ο πίνακας μπορούσε καλύτερα να αντέξει την επίθεση. Οι ζημιές, παρόλ’ αυτά, αναφέρθηκαν ως “σοβαρές” και συστάθηκε μια ειδική επιτροπή εμπειρογνωμόνων τέχνης που σχεδιάζει την αποκατάσταση, η οποία αναμένεται να διαρκέσει αρκετά χρόνια.Η Olga Temerina, αναπληρωτής επικεφαλής του Grabar Art Conservation Centre, λέει ότι διαθέτουν σημειώσεις του Repin από την πρώτη επίθεση που ενδεχομένως να βοηθήσουν με τις εργασίες αποκατάστασης.
Σε όλους Για το θάνατό μου μην κατηγορήσετε κανένα και παρακαλώ να λείψουν τα κουτσομπολιά. Το απεχθανόταν αυτό φοβερά ο μακαρίτης. Μητέρα, αδελφές και σύντροφοι, συγχωρέστε με – αυτός δεν είναι τρόπος- (δεν τον συμβουλεύω σε άλλους) μα δεν έχω διέξοδο. Λίλια αγάπαμε. Συντρόφισσα κυβέρνηση, η οικογένειά μου είναι η Λίλια Μπρικ, η μητέρα, η αδελφές και η Βερόνικα Βιτόλωτοβα Πολόνσκαγια. Αν τους εξασφαλίσεις μια υποφερτή ζωή, ευχαριστώ
Τ’ αρχινισμένα ποιήματα δώστε τα στους Μπρικ. Αυτοί θα τα ξεδιαλύνουν. “Το επεισόδιο θεωρείται λήξαν” καθώς λεν και εμείς ας πούμε τη βάρκα του έρωτα τη συνέτριψε η ζωή. Είμαστε πάτσι τώρα οι δυό μας και δεν έχει νόημα να καταγραφούνε κάθε αμοιβαίος πόνος, συμφορά και προσβολή. Να ‘στε καλά. Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι Υστερόγραφο 12.IV.30 Σύντροφοι της ΡΑΠΠ. Μη με θεωρήσετε λιγόψυχο. Σοβαρά, τίποτα δεν μπορεί να γίνει. Γειά σας. Πέστε του Γιερμίλοφ, λυπάμαι που έβγαλα το σύνθημα, έπρεπε να συνεχίσω τον καυγά ως το τέλος.
Β.Μ.
Στο τραπέζι μου είναι 2.000 ρούβλια – δώστε τα στην Εφορία. Τα υπόλοιπα πάρτε τα απ’ τις Κρατικές Εκδόσεις. Β.Μ.
Χρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε ότι σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία στον ιστότοπό μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτόν τον ιστότοπο, θα υποθέσουμε ότι είστε ικανοποιημένοι με αυτόν.Εντάξει!
