Ετικέτα: σύγχρονη ελληνική ποίηση

Αντί προλόγου

Μια συλλογή που σηματοδοτεί το ποιητικό ντεμπούτο του Νίκου Παπάνα η «πρώτη δημοτικού και άλλα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός μας τοποθετεί ξανά πίσω από ένα θρανίο: μόνο που αυτή την φορά δεν είναι το σχολικό, αλλά εκείνο της ζωής. Ξάφνου εκείνη στέκεται μπροστά μας σαν το τετράδιο ενός μαθητή που δεν επιδιώκει διόλου να μετατραπεί σε δάσκαλο. Αντιθέτως, το τετράδιο εκείνο, ως νέο αλφαβητάρι, διαγράφει την πορεία μιας ολόκληρης ζωής. Είναι η ζωή του ποιητή ή η δική μας; Δύσκολα διακρίνουμε. Ωστόσο, με λαιμαργία, γυρίζουμε τις σελίδες και χανόμαστε στις γραμμές και τους στίχους της, για να μας αφήσουν στο τέλος μια γεύση πικρόγλυκη.

Δεν έχουμε ανάγκη από ποίηση, ποιητές

Έχει γραφτεί σχεδόν ολόκληρη

Εσάς θέλουμε

Πού είστε πλανεμένοι;

Τα κορίτσια στην Έδεσσα, Στάθης Κεφαλούρος, εκδ. αντίποδες

Όλοι αυτοί οι “πλανεμένοι” ή καλύτερα “περιπλανώμενοι” βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε μια ανθολογία πρωτότυπη, που αποδεικνύει πως η ποίηση γράφεται με ποίηση και σε πείσμα των καιρών. 57 σύγχρονοι, μεταμοντέρνοι ποιητές, ακόμα και αν αυτοχαρακτηρίζονται ως τέτοιοι, μοιράζονται σε 200 μόλις σελίδες τους συλλογισμούς, τις ανησυχίες τους. Μια περίοδο που το καντήλι της ποίησης τρεμόσβηνε, στα “μιλένιουμ” στα τέλη του προηγούμενου και τις αρχές του τωρινού αιώνα οι ποιητές της συλλογής αυτής εμφανίζονται στο ξεχασμένο από τους ομότεχνους τους ποιητικό προσκήνιο ή αν όχι ξεχασμένο, έστω υπο-εκπροσωπούμενο. Τι κομίζει, λοιπόν, η σύγχρονη ελληνόφωνη ποιητική παραγωγή, η παραγωγή τους, εις την τέχνη της ποιήσεως;

Οι ποιητές και οι ποιήτριες με στεντόρεια και δυναμική φωνή κάνουν αισθητή την παρουσία τους στον δημόσιο χώρο. Δεν είναι αναχωρητές, δεν είναι στουρθοκαμηλίζουν. Δεν καταθέτουν απλά το έργο τους, αλλά διεκδικούν ένα ρόλο, όπως έπραξαν και οι πρόγονοί τους. Ταυτόχρονα, δεν είναι απλοί συνεχιστές τους, δεν αρκούνται σε έναν μιμητισμό του πειράματος της γενιάς του ’30, που αδιαμφισβήτητα είχε στεφθεί με επιτυχία. Δίνουν παρόν, ο καθένας με το προσωπικό του ύφος και την δική του μοναδικότητα, συνθέτοντας ένα μωσαϊκό μηνυμάτων, τόσο ποικιλόμορφο και διαφορετικό όσο και η Ελλάδα του σήμερα. Στην συλλογή θα συναντήσει κανείς ποιήματα που στηρίζονται σε εικόνες και ποιήματα στοχαστικά. Αυστηρές ρίμες και ελεύθερο ή ακόμα και υβριδικό στίχο. Ρυθμικές στροφές και πεζοποιήματα. Διακειμενικότητα και πρωτοτυπία. Λυρισμό και εγκεφαλικότητα. Βιωματικό και φανταστικό. Θερμότητα και ψύχος. Η ποίηση της περιόδου που διανύσαμε και ακόμα διανύουμε είναι μια λίμνη στην οποία εκβάλλουν διάφοροι ποταμοί. Κάποιοι ορμητικότεροι, άλλοι πιο ήρεμοι, κάποιοι μεγάλοι και άλλοι μικροί. Το στοιχείο εκείνο που τους συνδέει είναι ότι ακολουθούν το ίδιο ρεύμα για να φτάσουν στην λίμνη, στην ποιητική πηγή.

Πρόκειται για ένα ρεύμα μεταμοντέρνο, ένα ρεύμα που έχει επίγνωση της ασυνέχειας με το προγενέστερο και δεν προσπαθεί να την υπερκαλύψει ή να την ξεπεράσει. Την αποδέχεται και αποφασίζει να συνεχίσει. Οι θεματικές του είναι όμοιες με όλα εκείνα τα ζητήματα που απασχολούν τον κόσμο του σήμερα: η μετανάστευση, η αστυφιλία, ο έρωτας, πανταχού παρών αλλά και σε όλες τις πτυχές του, η οικογένεια, η τεχνολογία, η θρησκεία, η εξουσία, η τρομοκρατία, η εξέγερση, η κρίση. Όλα αυτά τα προσεγγίζει με έναν τόνο αποδραματοποίησης, με μια παιγνιώδη διάθεση και χιούμορ. Οι αγωνίες δεν αντιμετωπίζονται με στόμφο, αλλά με πείσμα, με σαρκασμό και με σύγκρουση. Ενώ μια αίσθηση της ήττας η της ματαιότητας είναι αισθητή στο φάσμα της ποίησης της εν λόγω περιόδου.

Η διακριτή πολιτισμική (και όχι μόνο) ταυτότητα της ποιητική αυτής είναι αναντίρρητη. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως οι παραδοσιακές ποιητικές φόρμες απεμπολούνται. Ίσα ίσα η αναζήτηση ενός ποιητικού ιδιώματος καινούργιου αγγίζει θέματα ταυτότητας. Οι καλλιτέχνες δεν παρελθοντολογούν άκριτα, δεν υπεραναπληρώνουν τα κενά της ελληνικής λογοτεχνίας της εποχής τους με άκαρπες προσπάθειες αναγέννησης του ένδοξου παρελθόντος. Είναι άνθρωποι που ακροβατούν ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα, στο “εντός” και στο “εκτός”, στο ιδιωτικό και το δημόσιο. Συνομιλούν πράγματι με τον χρόνο, με άλλες τέχνες, με την επιστήμη και την τεχνολογία, με το αρχαίο παρελθόν και επαναπροσδιορίζουν με αυτόν τον τρόπο την ελληνικότητα.

Με γλώσσα φυσική και ένα ανεπιτήδευτο προσωπικό ύφος μας ταξιδεύουν στους κόσμους που διαγράφουν στο χαρτί. Η πένα τους είναι το όπλο τους και το δικό μας φάρμακο. Τα ποιήματά τους παρατίθενται αλφαβητικά και η εναλλαγή των θεματικών, του ύφους και το τρόπου γραφής είναι αυτό που κερδίζει τον αναγνώστη και το δυνατό χαρτί των ανθολογιών. Δεν υπάρχει μονοτονία, δεν υπάρχει επανάληψη. Η προσεγμένη βιβλιοδεσία και παρουσίαση από τις εκδόσεις αντίποδες και η συμπερίληψη της εισαγωγής της κ. Τοπάλη Μαρίας που επιμελήθηκε και την ανθολόγηση, από την οποία εκμαιεύσαμε και τις περισσότερες πληροφορίες που σας παρουσιάσαμε συντείνουν στην επιλογή αυτού του βιβλίου! Εξάλλου κάθε έργο που δίνει στον αναγνώστη την ευκαιρία να περιηγηθεί στις ίδιες σελίδες σε πολλούς ποιητικούς τόπους, να τους γνωρίσει και ίσως να αποφασίσει, αργότερα, να εμβαθύνει σε κάποιον εξ αυτών είναι ευχής έργον!

Επειδή τα λόγια είναι περιττά, αλλά η ποίηση ποτέ, με πείσμα και σε πείσμα των αντιποιητικών καιρών και συνθηκών που μας περιβάλλουν, μην διστάσετε να επιλέξετε την ανθολογία “Ποίηση με Πείσμα” της Τοπάλη Μαρίας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις αντίποδες. Θα σας δικαιώσει!