20 ποιητικές συλλογές για το 2020

  1. Άκουσε τη φωνή μου και έλα, Ιάκωβος Καμπανέλλης, εκδόσεις Κέδρος

Η συγκεντρωτική συλλογή Άκουσε τη φωνή μου κι έλα που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κέδρος περιλαμβάνει, για πρώτη φορά, όλα τα ποιήματα και τα τραγούδια του, που πολλά μάλιστα ακούμε και τραγουδάμε μέχρι σήμερα και μας και μας παρουσιάζει μια διαφορετική όψη ενός καλλιτέχνη που οι περισσότεροι είχαμε αναπόφευκτα συνδυάσει με το θέατρο ή την πεζογραφία παρά με την ποίηση και την στιχουργική. Μας αποδεικνύει, ωστόσο, πως μπορεί να φέρει εις πέρας όλους αυτούς τους ρόλους και εξίσου καλά, θα προσθέσουμε εμείς. Μια συλλογή που αν δεν προλάβατε να διαβάσετε την χρονιά που πέρασε αξίζει να την μελετήσετε το 2021!

2. Ο Μανόλης Αναγνωστάκης ανθολογεί, εκδόσεις Μεταίχμιο

Η ευαίσθητη ματιά του Αναγνωστάκη, η βαθιά του επαφή με τα ελληνικά γράμματα αποκρυσταλλώνεται έντονα στις επιλογές του. Χωρίς να παραλείψει κανέναν ποιητή μας βυθίζει σε μια θάλασσα δημιουργίας. Σε αυτήν την θάλασσα απολήγουν πολλοί διαφορετικοί μεταξύ τους ποταμοί. Άλλοι έχουν ορμητικά υπερρεαλιστικά κύματα, άλλοι έχουν πηγές στην ελληνική παράδοση, άλλοι έχουν τάσεις συμβολιστικές και άλλοι έχουν επάλξεις σε λογοτεχνικά έργα ξένων καλλιτεχνών. Πάντως όλα έχουν μια κοινή πορεία, η φωνή που γεννιέται από μέσα τους είναι αδιακόσμητη, είναι πρωτόγονη, είναι ελεύθερη, έρχεται σε ρήξη με αυτά που η ποίηση στον ελλαδικό χώρο είχε γνωρίσει μέχρι τότε. Η ανθολογία είναι σίγουρα μια πολύ καλή ευκαιρία να πάρουμε μια γεύση από τους ποιητές και αν κάποιος μας τραβήξει έντονα το ενδιαφέρον να εμβαθύνουμε αργότερα στο έργο του. Εμείς χαρήκαμε που ξαναθυμηθήκαμε σε αυτό το ποιητικό ταξίδι αγαπημένους μας συνοδοιπόρους και ήρθαμε σε επαφή με κάποιους που δεν είχαμε γνωρίσει ποιητικά. Για αυτό τον λόγο την προτείνουμε σε όλους εκείνους τους ακόρεστους αναζητητές της ομορφιάς και της νεωτερικότητας, στους φανατικούς αναγνώστες του Αναγνωστάκη που μέσα από τις επιλογές του αποκαλύπτει πτυχές της προσωπικότητάς του αλλά και σε όλους εσάς που όπως εμείς αγαπάτε την ελληνική λογοτεχνική παραγωγή.

3. Ποιήματα, Αντώνης Σαμαράκης, εκδόσεις Ψυχογιός

Η ποίηση του Σαμαράκη ατενίζει το μέλλον και αναθεματίζει μια ανθρωπότητα που διαρκώς επιλέγει να κοιτάζει πίσω. Μας δίνει την απάντηση στο σκοτάδι της εποχής, γιατί μας μεταλαμπαδεύει το φως της αγάπης που είναι η λύση σε όλα τα προβλήματα, η απάντηση σε όλες τις ερωτήσεις. Είναι μια ποίηση ελληνικότατη και συγχρόνως παγκόσμια. Μια ποίηση του παρελθόντος και του μέλλοντος, επίκαιρη και νοσταλγική. Είναι μια ποίηση που δεν προσπερνάς. Για αυτό με την πρώτη ευκαιρία σας καλούμε να αναζητήσετε το ποιητικό έργο του Αντώνη Σαμαράκη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

4. Εγώ ένας Ξένος, Ποιήματα 1967-2011, Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδόσεις Κίχλη

Η ποίησή του, η τελευταία (μπορεί και όχι) πτυχή του πολύπλευρου αυτού ανθρώπου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί απαισιόδοξη και μοναχική, όπως κατ’ επιλογήν υπήρξε ο ίδιος στη ζωή του. Απογοητευμένος πολλές φορές από τους ανθρώπους, από την πολιτική, αγάπησε μονάχα την μοίρα του. Η βαθιά του σχέση με την τέχνη αποτυπώνεται σε κάθε γραμμή, σε κάθε φράση και σελίδα. Μελετά, ανιχνεύει, αφομοιώνει, αφουγκράζεται, εμπλέκει τον Σαίξπηρ, τον Όμηρο, τον Σεφέρη, τον Πάουντ. Αναγνώστης-ποιητής περιπλέκει αγαπημένους συγγραφείς με σεβασμό, με λεπτότητα και διάκριση στον καμβά της ποίησής του. Εμπνέεται από αυτούς και μας εμπνέει. Η ποιητική του θυμίζει μια ατέλευτη προσπάθεια τακτοποίησης του χάους ήταν αυτό πηγάζει από μέσα του είτε προέρχεται απ’ έξω. Εμείς γινόμαστε μέτοχοι αυτού του ταξιδιού που εκτείνεται από την Αρχαιότητα και την Αναγέννηση ως τις μέρες μας. Βιώνουμε την ανθρώπινη ατέλεια, την απώλεια, τον πόνο, τον αέναο αγώνα του ανθρώπου με τον αόρατο εχθρό. Το δίπολο ζωή- θάνατος αναδεικνύει το θνητό του ανθρώπινου σώματος, το εφήμερο, το φθαρτό. Η ποιητική είναι μια ποιητική διαρκούς απουσίας, απουσίας ανθρώπων, απουσίας λέξεων, σίγουρα όμως όχι απουσία συναισθημάτων. Ολοκληρώνοντας το έργο, ο αναγνώστης μένει μετέωρος ανάμεσα στο σύμπαν του Ίσαρη και την δική του πραγματικότητα. Ίσως και να αναδεικνύεται νικητής του παιχνιδιού. Σε κάθε περίπτωση, νικητής ή ηττημένος της ζωής, ο συμμέτοχος του ποιητικού φαινομένου κερδίζει από όλη αυτή την διαδικασία γνώση του εαυτού του και συνειδητοποίηση του κόσμου.

5. Εν αμφιβολία ποιητές, Κύκλος Ελλήνων Λογοτεχνών Δικαστών, εκδόσεις Ελκυστής

Ποιήματα, πεζογραφήματα, διηγήματα, ιστορίες, από το χθες, το σήμερα και το αύριο. Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο διαρκώς άλλοτε διαβάζαμε ομοιοκατάληκτα ποιήματα και άλλοτε με ελεύθερο στίχο, αισιόδοξα είτε απαισιόδοξα, ρομαντικά και κοινωνικά διάφορων λογοτεχνικών ρευμάτων. Συναντούσαμε ιστορίες που έμοιαζαν βιογραφικές, αλλά και αφηγήσεις ιστορικές, λαογραφικές. Το υλικό ήταν πλούσιο και ξεχωριστό. Κάθε σελίδα έκρυβε κάτι άλλο και μας εξέπληττε ευχάριστα. Ο ρομαντισμός συμπορευόταν τόσο αρμονικά με την κοινωνική κριτική και η περιπέτεια με την ιστοριογραφία. Θα το προτείναμε ανεπιφύλακτα σε όποιον επιθυμεί να δει μια άψογη συμπόρευση του δικαίου και της λογοτεχνίας αλλά και όλων αυτών των λογοτεχνικών ειδών που αναφέραμε!

6. Ιππότης, θάνατος, διάβολος, Ούγκο φον Χόφμανσταλ, εκδόσεις ΚΕΙΜΕΝΑ

Η δυναμική των έργων του Χόφμανσταλ επισφραγίζεται από την προσπάθεια να απαλλάξει την τέχνη του από το βαρύ ένδυμα του Αισθητισμού, συνοδευμένο από έντονο επιφανειακό συναισθηματικό αρχαϊσμό και εκλεπτυσμένο στόμφο. Στα έργα του ο θάνατος ελλοχεύει: εμφανίζεται ξαφνικά, σημαδεύει τα πρόσωπα και αποχωρεί αθόρυβα. Μέσα σε αυτό τον κόσμο η αφοσίωση, ο χαμένος αγώνας της μνήμης απέναντι στην λήθη, η ασφυξία του εγκλεισμού στον πυρήνα της οικογένειας, η δεινότητα του ισχυρού, η βίαιη επιβολή της αρμονίας και του μέτρου, είναι θέματα τα οποία έρχονται και ξανάρχονται στην επιφάνεια. Όποιοι γνώριζαν τον Χόφμανσταλ μόνο ως θεατρικό συγγραφέα, μετά από την μελέτη αυτής της συλλογής, θα πρέπει ίσως να αναθεωρήσουν! Η ποιητική του διάσταση είναι μεν μυστήρια αλλά αρκετά ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη. Έχει μια πρωτόγνωρη θεατρικότητα, μια παραστατικότητα. Στην υπέροχη αναγνωστική εμπειρία συμβάλλει τόσο η εξαιρετική απόδοση στα ελληνικά όσο και η αισθητική που αποπνέει το βιβλίο αυτό καθ΄ αυτό, κάτι διόλου πρωτότυπο για τις εκδόσεις ΚΕΙΜΕΝΑ.

7. Πεζά και Μεταφράσεις, Κ.Γ. Καρυωτάκης, εκδόσεις Αλεξάνδρεια

Ο Καρυωτάκης ως μεταφραστής προξενεί αληθινή κατάπληξη κι εμπνέει το θαυμασμό. Και τούτο, γιατί δε διστάζει μπροστά σε καμιά δυσκολία. Καθώς όμως δεν βαδίζει σε μια μεταφραστική terra incognita, ο Καρυωτάκης είναι συγχρόνως και αναγνώστης μεταφράσεων άλλων μεταφραστών και μάλιστα μια σύνθετη περίπτωση αναγνώστη· ως αναγνώστης λογοτέχνης διαφοροποιείται από τον κοινό αναγνώστη, έχοντας επιπλέον δυνατότητα ανάγνωσης του πρωτοτύπου. Η γραφή, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του Καρυωτάκη, απολήγει σε νέα μετάφραση ή σε πρωτότυπο ποίημα. Αυτές τις δύο λιγότερο γνωστές πτυχές του Καρυωτάκη, που είναι εξίσου ενδιαφέρουσες με την ποιητική ιδιότητα και αξίζει να τις ανακαλύψετε όλοι εσείς που όπως εμείς αγαπάτε τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη! Θα βρείτε λοιπόν τα κείμενα και τις μεταφράσεις στο στο έργο του Πεζά και Μεταφράσεις που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

8. Κενό Αδιαχώρητο(ν), Κωνσταντίνα Κυριαζή, εκδόσεις Έναστρον

Το κενό που δημιούργησε τον ψυχισμό όλων μας η χρονιά που πέρασε ήταν μια μοναδική ευκαιρία να το γεμίσουμε με ποίηση, ακόμα και αν αυτή ήταν κατ’ επίφαση μια ποίηση για την κενότητα. Η συλλογή αυτή κατόρθωσε να αναδείξει την κενότητα και να την γεμίσει με συναισθήματα, με εσωτερική ενδoσκόπηση, με προσωπικά βιώματα που είδαμε αποτυπωμένα στο χαρτί. Κάθε σελίδα αυτής της ποιητικής εμπειρίας ήταν όλο και πιο βαθιά και όλο και πιο κοντά στις σκέψεις που δεν εκφράστηκαν ποτέ, στα μυστικά που φυλάξαμε στα μύχια της ψυχής μας, στα ποιήματα που δεν γράψαμε! Άχαστη!

9. ΑνάΒαση, Δημήτρης Αθανασέλος, εκδόσεις Πνοή

Μια συλλογή που σε προδιαθέτει από τον τίτλο της και την πολύ ευφυή εικονογράφησή της. Οι λέξεις στην ποίηση έχουν βαρύτητα και αποκτούν μια πολυσήμαντη έννοια. Ένα ανάποδο τρίγωνο και μια λέξη καταφέρνουν να δώσουν εξαρχής το έναυσμα στον αναγνώστη να περιηγηθεί σε ένα ποιητικό σύμπαν που είναι αυστηρά δομημένο! Ωστόσο, η δόμηση αυτή, η λεπτομέρεια ωθεί σε μια εσωτερική ανάβαση και ολοκλήρωση. Αποτυπώνει ευαγώς την μάχη που δίνει κάθε άνθρωπος με τον εαυτό του, με την ίδια του την φύση για να οδηγηθεί στην πολυπόθητη αυτοπραγμάτωση. Η διαδικασία αυτή στην οποία συμμετείχαμε ήταν μια μοναδική αναγνωστική εμπειρία και απολαυστική!

10. Συμπληγάδες γενεθλιών, Δημήτρης Καταλειφός, εκδόσεις Πατάκης

Εξήντα πέντε σύντοµα κείµενα ποιητικής πρόζας που γράφτηκαν εντός της πανδημίας αλλά που καταφέρνουν πολλά περισσότερα από το να εκφράσουν την αγωνία του εγκλεισμού. Ίσα ίσα μας έβγαλαν από τα στενά περιθώρια του εσωτερικού μας χώρου, μα ταξίδεψε στο παρελθόν, σε ένα παρελθόν που είναι ταυτόχρονα βαθύτατα προσωπικό αλλά και κοινωνικό! Γνωρίζαμε τον συγγραφέα ως υπηρέτη της υποκριτικής αλλά απέδειξε και με το παραπάνω ότι μπορεί να δώσει πολλά και στην ποίηση. Αν επιθυμείτε και εσείς να νιώσετε κοντά σε ανθρώπους και εποχές απομακρυσμένες, να νοσταλγήσετε, να γεμίσουν οι καρδιές σας από ζεστασιά και νοσταλγία, αλλά και από πικρές αλήθειες που διατυπώνονται καθαρά και εύγλωττα δεν έχετε παρά να μελετήσετε την συλλογή αυτή.

11. Τα ποιήματα, Cesare Pavese, εκδόσεις PRiNTA- ΡΟΕΣ

Ο Τσεζάρε Παβέζε έχει ευρέως καθιερωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους πεζογράφους. Ωστόσο, το ποιητικό του έργο, αν και λιγότερο γνωστό, είναι εξίσου σημαντικό με τα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του. Η ποίησή του, έξω από τα ρεύματα της εποχής του, είναι τελείως διαφορετική και καινοτόμα: ο Παβέζε ήταν ο πρώτος που εισήγαγε την «αφηγηματική ποίηση» που χαρακτηριζόταν από τη μεγάλη γκάμα ρυθμών, τη ρωμαλέα, καθημερινή γλώσσα και την ελευθερία έκφρασης, και που είχε «ήρωες» απλούς, ταπεινούς ανθρώπους – μια ποίηση που ενόχλησε τους συγχρόνους του και επηρέασε βαθιά τους μεταγενέστερους ποιητές. Ειδικά για όσους είναι γνώστες της ισπανικές και όσους είναι λάτρες της Ευρωπαϊκής ποίησης θα έχουν την ευκαιρία στις σελίδες αυτής της συλλογής να γνωρίσουν πλήρως έναν ποιητή, τις διαφορετικές πτυχές της ποιητικής του που άλλοτε απολήγουν στον ρομαντισμό και άλλοτε σε εσωτερίκευση, αλλά πάντα παραμένει συγχρόνως προσωπική και πανανθρώπινη.

12. Ποιήματα, Γιώργος Σαραντάρης, εκδόσεις Ζήτρος

Η ποίησή του βαθιά φιλοσοφημένη, έχει αδρά τα γνωρίσματα της ελληνικής γης και παράδοσης. Τα στοιχεία του έργου του – πεζό και ποιητικό – είναι η ευπρέπεια, η ευγένεια, ο ρομαντισμός και ο λυρισμός πάντα γύρω από έναν εξ αρχής δεδομένο ηθικοπλαστικό άξονα. Δανείζεται όλες τις λέξεις της καθημερινότητας για να τις μετουσιώσει και να τις δώσει μια άλλη διάσταση, τη διάσταση των δικών του νοημάτων. Η πολύ προσεγμένη ανθολόγηση των 643 ποιημάτων ενός καλλιτέχνη που έφυγε νωρίς από τις εκδόσεις Ζήτρος δίνει την ευκαιρία σε πολλούς από εμάς να έρθουν σε επαφή με το έργο του, να τον αγαπήσουν και να καταλήξουν πως πρόκειται για έναν μείζονα ποιητή.

13. Ποιήματα 1978-2012, Μιχάλης Γκανάς, εκδόσεις Μελάνι

Ποίηση με ευδιάκριτες ρίζες και δυνατά βιώματα, η ποίηση του Γκανά διαλέγεται μόνιμα και δραστικά κυρίως προς την κατεύθυνση του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού, αλλά και με τους βασικότερους νεοέλληνες ποιητές, με πιο ισχυρή τη δημιουργική κλίση προς την ποίηση του Διονυσίου Σολωμού και του Γιώργου Σεφέρη. Ωστόσο, και μολονότι ο διάλογος με την ποιητική παράδοση είναι δεδομένος, η ποιητική του Γκανά διακρίνεται όχι μόνο από τη διαύγεια του ποιητικού της τοπίου, αλλά και από τη συνοχή του οράματος. Σε όλη την έκταση της ποιητικής του παραγωγής διακρίνει κανείς τη στερεότητα των επανερχόμενων θεμάτων και μοτίβων. Σε κάθε ποίημα, ακόμη και στη στιχουργική του παραγωγή, αναγνωρίζονται βασικές σταθερές που εξελίσσονται και μεταμορφώνονται, διατηρώντας ωστόσο τα βασικά χαρακτηριστικά και το ειδικό τους βάρος. Όπως όλη η μεγάλη ποίηση, έτσι και η ποίηση του Γκανά είναι στην πραγματικότητα ένα ποίημα εν προόδω. Ένα ποίημα που κυκλώνει συνεχώς από διαφορετικές σκοπιές και με διαφορετικούς τρόπους το ίδιο θέμα: αυτό της οριστικά ματαιωμένης επιστροφής σε μιαν στείρα «μητριά πατρίδα», όπου το μόνιμο αίσθημα του ξένου γίνεται ολοένα και πιο οδυνηρό, καθώς συνδυάζεται με την ανελέητη μνήμη «των κεκοιμημένων» ή με τη στέρηση των ανεκπλήρωτων σκοτεινών ερώτων. Όλα αυτά αποδεικνύονται και με το παραπάνω στην εξαιρετική συγκεντρωτική συλλογή ποιημάτων του που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι.

14. Τη ζωή μετράω σε … ανάσες, Γιώργος Βαγγελάκης, Πρωτότυπες εκδόσεις Πηγή

Ένα έργο ανθρωποκεντρικό που εστιάζει στην αγάπη, τα όνειρα, τις αναπνοές που αποδεικνύει πως μονάδα μέτρησης όλων αυτών που ζούμε είναι οι στιγμές. Ιδίως οι στιγμές εκείνες που επεμβαίνουν και καθορίζουν την μοίρα μας. Η μοναχικότητα, οι φοβίες, οι έρωτες, οι μνήμες και η θλίψη συμφέρονται στην ποιητική αυτή συλλογή και προχωρούν με άξονα τον χρόνο. Ο ποιητής συνομιλεί αδιάκοπα με τον εαυτό του, τον μελλοντικό, τον παρόντα, τον παρελθοντικό. Απότοκος αυτής της συνομιλίας είναι μια διείσδυση στα έγκατα της ψυχής του και των εμπειριών του. Την ίδια διαδικασία ακολουθούμε αναπόφευκτα όλοι εμείς με αποτέλεσμα στο τέλος όλου αυτού του αγώνα να βάλουμε κάτω τις δικές μας στιγμές, να στοχαστούμε, να ονειροπολήσουμε, να ερωτευτούμε και να ατενίσουμε την ζωή μας με μια ανανεωμένη οπτική γωνία .

15. Ποίηση με πείσμα, ανθολόγηση Μαρία Τοπάλη, εκδόσεις Αντίποδες

Μια ανθολογία φρέσκια όχι μόνο από την άποψη ότι κυκλοφόρησε φέτος αλλά ότι περιλαμβάνει τους οριζόμενοι ως “νέους” ποιητές. Όποιος ανατρέξει, όμως, σε αυτή θα καταλάβει γρήγορα πως οι ποιητές αυτοί αν και έχουν εμφανιστεί σχετικά πρόσφατα στα γράμματα έχουν πλήρη και αψεγάδιαστη επαφή με το παρελθόν της ποίησης και της γλώσσας. Δεν μένουν όμως εκεί. Δεν είναι απλοί παρελθοντολόγοι ούτε προσπαθούν να παραφράσουν τα ήδη ειπωμένα, αλλά προχωρούν πολλά βήματα παρακάτω και μετατρέπονται σε άριστους διαμεσολαβητές ανάμεσα στην σύγχρονη και την προγενέστερη ποιητική δημιουργία, χωρίς να πάψουν ούτε στιγμή να απευθύνονται στο μέλλον. Πειραματίζονται, επαναστατούν, προσθέτουν, διαφοροποιούνται, αλλάζουν και σχηματίζουν μια νέα γενιά των γραμμάτων και των τεχνών πολλά υποσχόμενη, την οποία χαρήκαμε που είχαμε την ευκαιρία μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου να γνωρίσουμε. Μας γέμισε αισιοδοξία για το ελληνικό ποιητικό τοπίο και υπερηφάνεια!

16. Ποίηση 2000-2017, Γιάννης Καλπούζος, εκδόσεις Ψυχογιός

Σε αυτή την πανέμορφη από κάθε άποψη ποιητική συλλογή ο Γιάννης Καλπούζος μας αποκαλύπτει την ποιητική του ιδιότητα. Γνωρίζοντας το πολύ σημαντικό πεζογραφικό του έργο θα περίμενε κανείς να ακολουθεί τον ίδιο τόνο και στα ποιήματά του. Ωστόσο, τα τελευταία είναι λυρικά, είναι γεμάτα συναίσθημα, είναι εκφραστικά. Ο πόνος, η αγωνία, ο έρωτας, τα προβλήματα του ανθρώπου και του κόσμου που τον περιβάλλει συνθέτουν την ποιητική του. Οι λέξεις είναι πάντα τόσο σωστά τοποθετημένες για να αποδίδουν με καθαρό τρόπο τις εικόνες. Και οι εικόνες είναι τόσο σωστά βαλμένες για να αποδίδουν με εξίσου καθαρό τρόπο τις μνήμες, τις σκέψεις, τα συναισθήματα. Ήταν ένα από τα καλύτερα ποιητικά ταξίδια που πραγματοποιήσαμε αυτήν την χρονιά.

17. Ποιήματα 1943- 2008, Γιώργος Παυλόπουλος, εκδόσεις Κίχλη

Ξεφυλλίζοντας την ξεχωριστή συλλογή των ποιημάτων του «Ποιήματα 1943-2008» μεταφέρεται σε ένα σύμπαν στο οποίο κυριαρχεί το όνειρο και η αίσθηση του ανικανοποίητου. Σε όλα αυτά υπάρχει μια δραματικότητα που δεν καταλήγει ευτυχώς σε μελοδραματισμό. Παντού είναι έκδηλη η φιλοσοφική διάθεση, ενώ ο λόγος είναι αλληγορικός, συμβολικός με μια διάχυτη υπαινικτικότητα. Χρησιμοποίει εν γένει καθημερινό λεξιλόγιο, χωρίς βερμπαλισμούς και αφύσικες πομφόλυγες. Λιτός, απλός, σαφής οδηγείται αναπόφευκτα σε έναν τόνο εξομολογητικό που θυμίζει περισσότερο πεζογράφημα παρά ποίημα. Το ύφος του είναι επί το πλείστον κουβεντιαστό και η σκέψη του αποδίδεται ιδιαίτερα παραστατικά. Θα έλεγε κανείς πως πλην του εμφύλιου σπαραγμού, την ποίησή του διατρέχει ένα διαχρονικό δημιουργικό ταξίδι, μια προσπάθεια συνομιλίας με το άπιαστο ποιητικό φαινόμενο, μια αέναη προσέγγιση της ποιητικής τέχνης. Πολλές φορές χρήζει πρωταγωνιστή τον επίδοξο δημιουργού, στο πρόσωπο του οποίου πιθανολογούμε ότι αντανακλάται ο ίδιος ο ποιητής. Ο αναγνώστης δεν μπορεί παρά να συμμετάσχει σε αυτή την επιχείρηση διαλόγου και να προβάλλει πάνω στο ποιητικό υποκείμενο τις δικές του σκέψεις και αμφιβολίες.

18. Υέτιος Στίχος, Κώστας Μοναστήρας, εκδόσεις Έναστρον

Η συλλογή χωρίζεται σε τρεις ενότητες από τον ίδιο ποιητή: Της σκιάς, του έρωτα και του χρόνου με μακροσκελή ποιήματα και μια αισθητή αυτοαναφορικότητα. Ο πεζός και ο έμμετρος λόγος συμφύρονται και μας εξιστορούν σχέσεις, έρωτες και σημαντικές αποφάσεις. Όλα αυτά μοιάζουν να είναι γραμμένα εν είδει ενός σύντομου απολογισμού ζωής. Όμως, ο απολογισμός αυτός δεν σημάνει τον επίλογο. Η ερωτική επιθυμία κάνει αισθητή την εμφάνισή της και σημαίνει την επιθυμία για ζωή και εξέλιξη. Ακόμα και αν η ουτοπία, η ματαιότητα και το ανεκπλήρωτο προσπαθούν να κρυφτούν πίσω από τις λέξεις, ο ποιητής δεν παραδίδεται. Αφουγκράζεται τον εαυτό του και μετατρέπει όσα νιώθει σε ένα ποιητικό καταρράκτη που μας μαγεύει και μας συναρπάζει!

19. Ό,τι έγινε. Άνθρωποι και φαντάσματα, Μαρία Λαϊνά, εκδόσεις Πατάκη

Η Μαρία Λαϊνά πάντα με κομψότητα και διεισδυτικό τρόπο, με μια μελαγχολική δύναμη από την οποία διακατέχεται το γράψιμο της καταφέρνει να σκιαγραφήσει τον άνθρωπο και την απώλεια, το περασμένο και το χαμένο. Ο διάλογος που κυριαρχεί στο έργο μεταξύ δυο προσώπων αόριστων και πάλι ορισμένων είναι κάπως υπερβατικός και ασυνήθιστος. Αυτό είναι μάλλον το στοιχείο που κάνει αυτή την συλλογή μαγευτική και παρά το πρώτο μουδιασμένο ανάγνωσμα προσιτή και ελκυστική.

20. Μεταίχμιο, Τάκης Σινόπουλος, εκδόσεις Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος

Η ποίηση του Τάκη Σινόπουλου τρέφεται από τις εφιαλτικές εκείνες μνήμες του εμφυλίου σπαραγμού. Παίρνοντας σαν χρώματα το μαύρο και το άσπρο ζωγραφίζει με αυτά τον ποιητικό του καμβά στον οποίο διαρκώς κυριαρχεί αυτή η αντίφαση ανάμεσα στο ναι και στο όχι, στο φωτεινό και στο σκοτεινό τα οποία διαδέχονται χωρίς σταματημό το ένα το άλλο. Στο έργο του καταγράφει τα προϊόντα του υποσυνειδήτου του, τα όνειρα ή μάλλον τους εφιάλτες στους οποίους προσδίδει μια διάσταση συμβολιστική. Το ζητούμενο είναι η φυγή από όλα αυτά, η ηρωική έξοδος τιμητικά και όχι μ την μορφή λιποταξίας. Μέσα σε ασήμαντα και καθημερινά σε πρώτη όψη, χωρά τον άνθρωπο με μια μοναδική σκηνοθεσία πληθωρική και πρωτόγνωρη που καθιστά το έργο του σημαντικό και τον ίδιο μεγάλο ποιητή.

20 ταινίες για το 2020

Κι ενώ η χρονιά ξεκίνησε πολλά υποσχόμενη για την 7η τέχνη, λόγω της καραντίνας πολλά σινεμά κατέβασαν ρολά, πολλές παραγωγές “πάγωσαν”, ενώ άλλες προβολές αναβλήθηκαν ή ακόμη βρήκαν εναλλακτικούς τρόμους να προβληθούν (π.χ Netflix, live streaming). Στο παρόν αφιέρωμα θα παρουσιάσουμε 20 (από τις καλύτερες ταινίες του 2020) , ταινίες που με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, μας κράτησαν συντροφιά τη χρονιά αυτή.

1. Tenet του Κριστοφερ νολαν

Ένας πράκτορας της CIA αναλαμβάνει μια άκρως μυστική αποστολή για να σώσει τον κόσμο από τον Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχοντας μόνο ως στοιχείο τη λέξη Tenet, ο ήρωάς μας ξεκινά μια αναζήτηση στα τυφλά ανά την υφήλιο σε συνεργασία με έναν ακόμα πράκτορα, η οποία θα τον οδηγήσει σε έναν Ρώσο ολιγάρχη, διεθνή έμπορο όπλων. Ο Κρίστοφερ Νόλαν, ο Βρετανός δημιουργός των «Memento», «Inception», «Δουνκέρκη» και αναγεννητής του μύθου του «Μπάτμαν» είναι από τους ευφυέστερους σύγχρονους σεναριογράφους «μεγάλης κλίμακας». Το «Tenet» ακολουθώντας το γνωστό μοτίβο των επιτυχιών, περιπλέκει τον θεατή σε λαβύρινθους της νόησης καλλιεργώντας του επιπλέον έντονη την αίσθηση του déjà vu.

Διαβάστε περισσότερα για την ταινία εδώ.

2. corpus christi ΤΟΥ ΓΙΑΝ ΚΟΜΑΣΑ

Οσκαρική υποψηφιότητα ξενόγλωσσης ταινίας για την κινηματογραφικά ηλεκτρισμένη διαδρομή ενός «έκπτωτου αγγέλου» μέσα από την επίγεια κόλαση προς την προσωπική λύτρωση. Και τη θέση της σε αυτή την λίστα, την αποδίδουμε στην ασυγκράτητη η σκηνοθετική δύναμη (Γιαν Κομάσα) και την αξέχαστη η πρωταγωνιστική ερμηνεία (Μπάρτος Μπιελένια).

3. Γιοσεπ του ορελ

Σκληρότητα και ευαισθησία συνυπάρχουν εδώ στην ίδια μονοκοντυλιά, με τον Ορέλ να υιοθετεί μια τολμηρή διηγηματική ελευθερία, να εκμεταλλεύεται όλες τις δυνατότητες του κινούμενου σκίτσου (ρεαλιστική, ονειρική, χιουμοριστική, αποστασιοποιητική, συγκινητική, αλληγορική) και μέσα από ένα ευφάνταστο ταξίδι μπροστά και πίσω στο χρόνο να κοιτά κατάματα την Ιστορία, ρίχνοντας φως στις σκοτεινότερες, λιγότερο ένδοξες γωνιές της. Η σύνδεσή τους με το παρόν είναι άμεση και αφυπνιστική, σε μια αγκαθωτή στην όψη μα τρυφερή στην καρδιά κινηματογραφική έκπληξη.

4. Κατηγορω του ρομαν Πολανσκι

Σε ένα μακρινό επίπεδο, το ζήτημα της περίφημης υπόθεσης Ντρέιφους που εδώ ο Πολάνσκι αναπλάθει με τον δικό του αξεπέραστο τρόπο, τον έχει ελκύσει σε προσωπική βάση, κρίνοντας από την ταλαιπωρία που ο ίδιος έχει υποστεί από τότε που κατηγορήθηκε για αποπλάνηση ανηλίκου στην δεκαετία του 1970 στην Αμερική. Όλοι τον έχουν «καταδικάσει» αλλά το φάσμα ολόκληρης της αλήθειας, κακά τα ψέματα, παραμένει κρυμμένο. Η αλήθεια είναι μια πολύ πιο σύνθετη και πολύ πιο επικίνδυνη έννοια απ’ όσο νομίζουμε μας λέει ο σκηνοθέτης.

5. ΈΝΑΣ ΥΠΕΡΟΧΟΣ ΓΕΙΤΟΝΑΣ ΤΗΣ ΜΑΡΙΕΛ ΧΕΛΕΡ

H ταινία της Μάριελ Χέλερ βασίζεται σε ένα προφίλ του Φρεντ Ρότζερς, του εμβληματικού παρουσιαστή-Αγίου της αμερικάνικης τηλεόρασης το οποίο έγραψε ο Τομ Τζούνο το 1998 για το περιοδικό Esquire. (Στο ρόλο του Ρότζερς ο Τομ Χανκς, υποψήφιος για Όσκαρ.) Αλλά σε αντίθεση με ό,τι θα έπραττε μια τυπική βιογραφία, δεν σχηματίζει εκ νέου το προφίλ του Ρότζερς ξαναγράφοντας το κείμενο από δεύτερο χέρι -για το σινεμά- παρά ακολουθεί την διαδικασία με την οποία ο δημοσιογράφος έκανε πράξη τη συμβουλή: «γράψε κάτι για σένα, κάτι δικό σου». Αυτό κάνει και η ίδια η Χέλερ έχει τον δικό της τρόπο, να γράψει, κάτι δικό της.

6. Μικρεσ κυριεσ τησ γκρετα γκεργουικ

Νέα κινηματογραφική διασκευή του διάσημου βιβλίου της Λουίζα Μέι Άλκοτ που σημάδεψε γενιές αναγνωστών και αναγνωστριών, για τις 4 αδελφές μιας οικογένειας στον απόηχο του εμφυλίου, που προσπαθούν η κάθε μία να αφήσει το στίγμα της και να χαράξει τη δική της διαδρομή σε μια κοινωνία φτιαγμένη για να κάνει κάθε τους βήμα δύσκολο. Ο απόλυτος φορμαλιστικός έλεγχος που η Γκρέτα Γκέργουιγκ είχε επιδείξει και στο θαυμάσιο σόλο ντεμπούτο της, «Lady Bird», παρουσιάζεται ξανά εδώ, σε συνδυασμό με μια συναισθηματικά μεστή αφήγηση πάνω στο υλικό.Για την Γκέργουιγκ, όλες οι ιστορίες είναι ψηφιδωτά γεμάτα λεπτομέρεια και ζωή, που ζουν μέσα μας ως μια διαρκής κατάσταση ανάμνησης και επιθυμίας.

7. 1917 του σαμ μεντεσ

Η αποστολή που αναλαμβάνουν δύο Βρετανοί στρατιώτες (Ντιν Τσαρλς Τσάπμαν, Τζορτζ Μακέι) στην Γαλλία του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κάτι που διαφοροποιεί την ταινία είναι πως ο Μέντες αποφάσισε να γυρίσει το «1917» μονοπλάνο, που δεν είναι ακριβώς ένα μονοπλάνο αλλά μερικά – αν και ο διαχωρισμός γίνεται τόσο γλυκά που περνά απαρατήρητος.

Διαβάστε περισσότερα για την ταινία εδώ.

8. Wolfwalkers, των Τομ Μουρ και Ρος Στιουαρτ

Στην Ιρλανδία του 17ου αιώνα ένα νεαρό κορίτσι από την Αγγλία καταφθάνει σε μια μικρή πόλη μαζί με τον κυνηγό πατέρα της, ο οποίος έχει την αποστολή να ξεφορτωθεί την τελευταία αγέλη λύκων που βρίσκεται στα τριγύρω δάση. Όταν όμως θα σώσει μια ντόπια κοπέλα, και καθώς η φιλία τους γίνεται πιο ισχυρή, θα διαπιστώσει πως η φίλη της γίνεται λύκος όταν το σώμα της κοιμάται, και μαζί της θα ανακαλύψει τον ίδιο αυτό μαγικό κόσμο που ο πατέρας της έχει καθήκον να καταστρέψει. Η υπέροχη ιστορία ζωντανεύει μέσα από ένα αισθητικά θριαμβευτικό ζωγραφιστό animation πανέμορφων χρωματικών αποχρώσεων, μακριά από τον πλαστικό “ρεαλισμό” της μοντέρνας CGI, σε έναν συναισθηματικό και αισθητικό θρίαμβο με μια πολύ ουσιαστική κοινωνική έγνοια πάνω στο πώς κάτι το αρχέγονο μπορεί να ανήκει στο σήμερα (ακόμα κι αν το σήμερα βρίσκεται στο βαθύ παρελθόν).

9. μια κρυφη ζωη του τερενσ μαλικ

Ο κορυφαίος Αμερικανός σκηνοθέτης κινηματογράφησε τον Γολγοθά του Αυστριακού αγρότη Φραντς Γιάγκερστάτερ (ο Γερμανός ηθοποιός Αουγκούστ Ντιλ) ενός ανθρώπου αποφασισμένου να μην υποκύψει στις πιέσεις που θα τον ανάγκαζαν να απαρνηθεί τα πιστεύω και την ιδεολογία του. Σύζυγος και πατέρας, ο Γιάγκερστάτερ – πρόσωπο που όντως υπήρξε – αρνήθηκε να πολεμήσει για την Γερμανία όταν το ναζιστικό καθεστώς τον κάλεσε. Η ταινία είναι περισσότερο το ταξίδι μέσα στα βάθη της ψυχής αυτού του μυστηριώδους ανθρώπου που δεν εξήγησε ποτέ τους λόγους για τους οποίους πήρε την γενναία απόφασή του.

Διαβάστε περισσότερα για την ταινία εδώ.

10. Da 5 Bloods, του Σπαικ Λι

Τέσσερις αφροαμερικάνοι βετεράνοι επιστρέφουν μετά από δεκαετίες στη ζούγκλα του Βιετνάμ για να ανασύρουν τα απομεινάρια ενός νεκρού συμπολεμιστή τους, και μαζί να βρουν κι έναν θαμμένο θησαυρό. Η ταινία συνδυάζει αφήγηση στο παρόν μαζί με αναδρομές από τον πόλεμο. Ο Σπάικ Λι καταγράφει μια πορεία δεκαετιών πάνω στη σχέση της Αμερικής με το γύρω της κόσμο και την ηθική αυτής της ανισομερούς σχέσης, χρησιμοποιώντας αφηγηματικά φλάσμπακς, εικόνες και ντοκουμέντα, ακόμα και το ίδιο το Αμερικάνικο σινεμά, προσφέροντας τη δική του εικαστική επέμβαση. Σπουδαίος Ντελρόι Λίντο κι ένας ανατριχιαστικός Τσάντγουικ Μπόουζμαν σε μια από τις τελευταίες του ερμηνείες.

Διαβάστε περισσότερα για την ταινία εδώ.

11. αποστρατοσ του ζαχαρια μαυροειδη

Έχοντας συγκροτήσει μια στέρεη δραματουργικά ιστορία, ο Ζ. Μαυροειδής με άξονα την σχέση ανάμεσα στον εγγονό ενός αξιωματικού του Ελληνικού Στρατού (στην κατοχή και τον εμφύλιο), με έναν κομμουνιστή γείτονά του στην περιοχή του Παπάγου (Μιχάλης Σαράντης- Θανάσης Παπαγεωργίου) καλλιεργεί συγχρόνως τρυφερότητα, χιούμορ, κατανόηση και αναγνωρίσιμους, χυμώδεις χαρακτήρες. Επίσης ,μια ταινία η οποία τολμά να αντιμετωπίσει με φρέσκο βλέμμα, ακομπλεξάριστα και χωρίς ενοχές μια μελανή περίοδο της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας.

12.Emma, της Ώτομν ντε Γουαιλντ

Στην Αγγλία του 19ου αιώνα, μια “όμορφη, έξυπνη και πλούσια” νεαρή κοπέλα μηχανορραφεί προσπαθώντας να επηρεάσει τα ερωτικά ζευγαρώματα των γύρω της. Οι άνθρωποι του περιβάλλοντός της θαυμάζουν το πόσο νοιάζεται φαινομενικά για όλους, όμως ένας άντρας βλέπει τι συμβαίνει βαθύτερα, ξεκινώντας μια διαδικασία αυτογνωσίας για την κοπέλα. Πιστή διασκευή Τζέιν Ώστιν με έμφαση στο στιλ, εκμεταλλεύεται στο έπακρο το κάδρο μέσα από χρωματικά απαλές αποχρώσεις, δίνοντας στο λευκό μια αίσθηση βάθους που ανοίγει το μάτι και γεννά διάθεση. Ακόμα και στις συνθέσεις τίποτα δε μοιάζει ριζοσπαστικό, όμως με αυτοπεποίθηση πλασάρεται ως καθοριστικό: Μια κλασική ιστορία στημένη και παιγμένη ως απόλυτη αναπαράσταση, δίχως διάθεση ειρωνείας ή μεταμοντερνισμού, μα με εξίσου αίσθηση απόστασης όσο και αγάπης από το υλικό. Το αποτέλεσμα είναι δροσερό, πανέμορφο, αστείο και συναισθηματικό.

13. μανκ του ντειβιντ φιντσερ

Το σκηνικό είναι το Χόλιγουντ σε διάφορες στιγμές της διάρκειας των ‘30s καθώς οδηγούμαστε προς την δημιουργία του «Πολίτη Κέιν» το 1941, με κεντρική φιγούρα τον Χέρμαν Μάνκιεβιτς, σεναριογράφο της ταινίας και εν γένει πρόσωπο όλο και πιο δύσκολο να δουλέψει κανείς μαζί του. Ο Φίντσερ έχει κατασκευάσει την ταινία τοποθετώντας την σε έναν άβολο, αφύσικο χώρο ανάμεσα στο ψέμα και την αλήθεια, ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, δίχως να ανήκει πουθενά ακριβώς. Η ιστορία των πανίσχυρων μεγιστάνων που πίσω από τα κινηματογραφικά σκηνικά ασκούν πολιτική επιρροή μοιάζει έτσι κι αλλιώς αχρονική. Μάλιστα η ίδια η κατασκευή του φιλμ φέρνει στο νου τεχνικές του παρελθόντος αλλά μέσα από μια μοντέρνα, διαρκώς παρούσα ψηφιακή λειάδα που όχι απλά δεν κρύβεται, αλλά μοστράρεται κιόλας, σε όλο το απόκοσμο μεγαλείο της. Αυτό είναι το παρελθόν, αλλά δεν είναι κιόλας. Είναι το παρόν, που ήρθε στον ύπνο σου σαν παρελθοντικός εφιάλτης. Είναι ένα πικρό παραμύθι για τέλος της Χολιγουντιανής μαγείας.

Διαβάστε περισσότερα για την ταινία εδώ.

14. η φωλια του σον ντερκιν

Κεντρικός ήρωας εδώ είναι ένας Βρετανός γιάπι (Τζουντ Λο) που άφησε την χώρα του για το κυνήγι του «αμερικανικού ονείρου» της «ριγκανικής» περιόδου και που φιλοδοξεί να επιστρέψει στο «θατσερικό» Ηνωμένο Βασίλειο και να ξαναδουλέψει. Το αποτέλεσμα είναι ένα κάπως «λοξό» οικογενειακό δράμα που σε κάνει να νιώθεις άβολα καθ’ όλη τη διάρκειά του, ίσως επειδή κατά βάθος γνωρίζεις ότι τα πράγματα πολύ δύσκολα, θα έχουν καλή εξέλιξη στην ζωή του παραπάνω ήρωα τον οποίο ο Λο, χειρίζεται ισορροπώντας με ευχαίρεια ανάμεσα στο διαβολικό και το αθώο.

15. φαροσ του ρομπερτ εγκερσ

Σαν θυμωμένο ναυτικό τραγούδι που έρχεται στη ζωή και αποκτά τρομακτικές διαστάσεις, ο Φάρος του Ρόμπερτ Έγκερς είναι σκοτεινός, ποιητικός, ανατριχιαστικός και κλειστοφοβικός σε ίσες δόσεις, γυρισμένος σε στυλιστικά αυστηρό ασπρόμαυρο. Σαν σπουδή πάνω στην ανδρική ψυχολογία, είναι ό,τι πιο εύστοχο έχει ειπωθεί για το θέμα από τότε που ο Ντον Ντρέιπερ άναψε το πρώτο του τσιγάρο.

Διαβάστε περισσότερα για την ταινία εδώ.

16. soul του πιτ ντοκτερ

Από τη λίστα αυτή δε θα μπορούσε να απουσιάζει μια παραγωγή της disney και της pixar. Ο Soul, ακολουθεί τον Joe, έναν δάσκαλο μουσικής σε σχολείο, ο οποίος είχε όνειρο να γίνει μέλος μιας μπάντας και να παίζει μουσική στο jazz club, Half Note. Μετά από ένα αναπάντεχο ατύχημα, η ψυχή του οδηγείται σε ένα μέρος που ονομάζεται “You Seminar” και προετοιμάζει όλες τις ψυχές πριν το ταξίδι τους στη Γη. Εκεί με τη βοήθεια μιας νέας ψυχής με το κωδικό όνομα 22, θα επανεκτιμήσει κάποια πράγματα για τη ζωή του πριν επανέλθει για τη στιγμή που πάντα περίμενε.

17. Ένα Ψηλό Κορίτσι, του Καντεμίρ Μπαλάγκοφ

Στο Λένινγκραντ του 1945, αμέσως μετά το Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μια νοσοκόμα με μετατραυματικό στρες επιβιώνει σε μια Ευρώπη-νεκροταφείο. Ο Καντεμίρ Μπαλάγκοφ χαρτογραφεί την διαδρομή λαών και ανθρώπων σε μια γκρεμισμένη ήπειρο, μέσα από το εξειδικευμένα αξιοπερίεργο στόρι μιας γυναίκας της οποίας η ασυνήθιστη κορμοστασιά την κάνει πάντα να ξεχωρίζει. Γεμίζει το κάδρο του με φωτεινά χρώματα αποτυπωμένα όμως μέσα από μια νεκρική ακινησία, σαν ζωή που έφυγε από το σώμα της ταινίας. Όπως ακριβώς συμβαίνει και στο στόρι, αυτή η βουβαμάρα μοιάζει μονίμως κυρίαρχη, σε κάθε αποσυναισθηματικοποιημένο κάδρο βαρβαρότητας (όπως σε ένα σοκαριστικό γεγονός που έρχεται νωρίς στο φιλμ και μοιάζει να αφήνει ασυγκίνητη την κάμερα), μετατρέποντας έτσι το σοκ σε εικόνα.

18. Time της Γκάρετ Μπράντλεϊ

Δοκιμαντέρ που υπερβαίνει τις συμβάσεις, φιλμαρισμένο στη διάρκεια 2 δεκαετιών αλλά σμιλευμένο σε κάτι απολύτως μοναδικό από την ανερχόμενη δημιουργό και καλλιτέχνη Γκάρετ Μπράντλεϊ. Η Φοξ Ριτς, με τον σύζυγό της στη φυλακή χάρη σε μια εξαντλητική ποινή δεκαετιών, πασχίζει να κρατήσει την οικογένειά της ενωμένη καθώς εξελίσσεται σε πύρινου λόγου υπέρμαχο κοινωνικών δικαιωμάτων και μαχητή υπέρ της κατάργησης των ποινών φυλάκισης. Μεταλλάσσεται μπροστά στα μάτια μας, στο πέρασμα από τα ερασιτεχνικά, ασπρόμαυρα home videos με κόκκο, όπου μοιάζει νέα, αθώα, χαμένη, στη ραφιναρισμένη εικόνα του σήμερα, στη σιγουριά στο βήμα, στο λόγο, στο περφόρμανς της. Η εικόνα είναι πιο καθαρή, πιο στέρεη (πάντα ασπρόμαυρη), ο κόκκος έχει χαθεί, ο χρόνος το ίδιο. Η τεχνική είναι αρτιότερη, η μοναξιά μεγαλύτερη.

Η ιστορία μεταπηδά διαρκώς στο χρόνο και τον τόπο αναζητώντας τις κεντρικές στιγμές αυτού του τόσο εγκάρδιου, τόσο μικρού βεληνεκούς love story. Είναι πρωτίστως μια ταινία για τον χαμένο χρόνο και την απόσταση παρά για οτιδήποτε άλλο, προσφέροντας έτσι μια αληθινά φρέσκια, αποστομωτικής συναισθηματικής ομορφιάς ματιά σε μια γνώριμη θεματική. Θα μπορούσε να είναι μια ιστορία ανθρώπων αποχωρισμένων σε οποιοδήποτε αιώνα και σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη. Σε περικυκλώνει.

19. Η Αόρατη Ζωή της Ευρυδίκης Γκουσμάο του Καρίμ Αϊνούζ

Με τον τρόπο που ο Πέδρο Αλμοδόβαρ εκμοντέρνισε το κλασικό χολιγουντιανό μελό, ο Αϊνούζ σκηνοθετεί με πάθος, κοινωνική ευαισθησία, οπτική μεγαλοπρέπεια (φωτογραφία της Ελέν Λουβάρ των «Πίνα Μπάους», «Xenia», «Ευτυχισμένος Λάζαρος») και ψυχολογική ακρίβεια μια ιστορία αδερφικής αγάπης που συγκινεί βαθιά. Ταυτόχρονα σχολιάζει τη θέση της γυναίκας στον σύγχρονο κόσμο, περιγράφει ωμά τον τρόπο με τον οποίο τα προσωπικά όνειρα καταλήγουν σε συλλογικές αυταπάτες και κερδίζει δίκαια το βραβείο καλύτερης ταινίας στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα του Φεστιβάλ Κανών.

20. Ο Αόρατος Άνθρωπος, του Λι Γουάνελ

Μοντέρνα μεταφορά του κλασικού τέρατος της Universal και του βιβλίου του Χ. Τζ. Γουέλς επανακεντραρισμένη ως ιστορία επιβίωσης μιας γυναίκας που δραπετεύει από έναν συναισθηματικά χειριστικό και περιοριστικό γάμο, αλλά αργότερα είναι πεπεισμένη πως ο σύζυγός της (που στο μεταξύ έχει αναφερθεί πως αυτοκτόνησε) την ακολουθεί ακόμα. Αόρατος. Ο Γουάνελ χρησιμοποιεί καθηλωτικά τα κενά του κάδρου, μετατρέποντας κάθε χώρο σε απειλή, τοποθετώντας μας απολύτως μες στο πλαίσιο σκέψης της ηρωίδας του, παιγμένης με πυγμή και με αυξανόμενης αίσθηση απόγνωσης από την σταθερά σπουδαία Ελίζαμπεθ Μος. Εξαιρετικό σινεμά τρόμου με στυλ, μυαλό, θεματική συνέπεια, που ποτέ δεν ξεχνά πως ή κύρια αποστολή του είναι να παραδίδει τις ιδέες του μέσω σασπένς.

Πηγές

Οι καλύτερες ταινίες του 2020 από τον Χρήστο Μήτση

Οι καλύτερες ταινίες του 2020

Οι 20 καλύτερες ταινίες του 2020

Τα έργα τέχνης που μας ενέπνευσαν και μας απασχόλησαν το 2020

Δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε ότι το 2020 ήταν μία δύσκολη χρονιά για όλους μας. Αυτό άλλωστε αντικατοπτρίζεται και στην ανασκόπηση της χρονιάς που έκανε το Μουσείο Getty (Λος Άντζελες) παρουσιάζοντας τα έργα τέχνης που αγάπησαν περισσότερο οι φιλότεχνοι φέτος.Φαίνεται ότι αυτή τη δύσκολη χρονιά πολλοί ήταν εκείνοι που στράφηκαν στο έργο του ιδιοφυούς αλλά βασανισμένου Βαν Γκογκ για να πάρουν ελπίδα.

Οι «Ίριδες», ο πίνακας που ζωγράφισε όταν νοσηλευόταν στο άσυλο Σεν Πωλ ντε Μουζόλ στην Σεν Ρεμί ντε Προβάνς στη Γαλλία, τον τελευταίο χρόνο πριν τον θάνατό του το 1890, ήταν το έργο με τις περισσότερες προβολές- 38.324 για την ακρίβεια.

Vincent van Gogh, «Ίριδες» (1889)

Η ανασκόπηση του Μουσείου έχει τίτλο «Getty Wrapped 2020» και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τους καλλιτέχνες που αναζήτησαν περισσότερο όσοι επισκέφθηκαν τον ιστότοπο του Μουσείου και τα έργα τέχνης που μάζεψαν τις περισσότερες σελιδοπροβολές. Το κοινό, λοιπόν, αναζήτησε περισσότερο:

Τους όρους:
“French” (3,965 προβολές)
“Holland” (3,722 προβολές)
“Van Gogh” (1,852 προβολές)
“Portrait” (1,795 προβολές)
“Monet” (1,402 προβολές)

Τους καλλιτέχνες:
Vincent van Gogh (1,852 προβολές)
Claude Monet (1,402 προβολές)
Édouard Manet (484 προβολές)
Rembrandt (331 προβολές)
Edgar Degas (318 προβολές)

Τα έργα:
Vincent van Gogh, «Ίριδες» (1889) (38,324 προβολές)
Paul Cézanne, «Νεκρή φύση με μήλα» (1893–1894) (14,213 προβολές)
William-Adolphe Bouguereau, “Νεαρό κορίτσι αμύνεται απέναντι στον έρωτα» (1880) (13,982 προβολές)
Master of St. Cecilia, «Παναγία και παιδί» (1290–1295) (13,461 προβολές)
Édouard Manet, «Jeanne (Άνοιξη)» (1881) (13,245 προβολές)

Paul Cézanne, «Νεκρή φύση με μήλα» (1893–1894)

Βέβαια το 2020 ήταν και μία χρονιά δημιουργίας και έκφρασης έντονων συναισθημάτων. Παρά το γεγονός ότι τα μουσεία παρέμειναν κλειστά και οι εκθέσεις ακυρώθηκαν, οι περισσότεροι καλλιτέχνες βρήκαν τρόπο να εκφραστούν μέσω της τέχνης τους και τα την προβάλουν μέσω των δικτύων κοινωνικής ενημέρωσης.

Ο Εντμοντ Κοκ, για παράδειγμα, δημιούργησε πάνω από 170 διαφορετικές μάσκες, λαμβάνοντας έμπνευση τόσο από την πανδημία του κορονοϊού όσο και από τα πολιτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το Χονγκ Κονγκ. Όπως έκαναν και άλλοι συνάδελφοί του που εργάζονται στην βιομηχανία του θεάτρου και των θεαμάτων, ο 50χρονος σχεδιαστής κοστουμιών και ηθοποιός άντλησε έμπνευση από τα φαινόμενα της εποχή. Έτσι προχώρησε στον σχεδιασμό ιδιαίτερων μασκών για τον κορονοϊό, τις παρουσίασε στον λογαριασμό του στο instagram και πολύ γρήγορα αυτές έγιναν viral.

Ένας άλλος καλλιτέχνης, ο Michal Zahornacky, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου της καραντίνας, περνούσε τον χρόνο του παρατηρώντας την φύση έξω από το παράθυρό του. Κι αυτό ένιωθε να τον ηρεμεί. Την ίδια στιγμή παρατηρούσε και τα γειτονικά διαμερίσματα, τα οποία σταδιακά του φαίνονταν διαφορετικά, σύμφωνα με τον ίδιο. Άρχισε να του αρέσει το πώς έδειχνε ο ήλιος και το φως που αντανακλούσε στα κτίρια, διαφορετικές ώρες της ημέρας. Τότε ήταν που άρχισε να συνειδητοποιεί πόσο πολύ του έλειπε η δουλειά του. Ως φωτογράφος πορτρέτου, ήταν εννοείται αδύνατον να δουλέψει εκείνη την περίοδο. Τότε ξεκίνησε να φωτογραφίζει αυτό που έβλεπε τη δεδομένη στιγμή και δημιούργησε το πρότζεκτ CLOSE, εμπνευσμένο από την πανδημία.

«Όλοι ήρθαμε πιο κοντά στο διάστημα αυτό, όλοι μαζί ως ανθρωπότητα κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για να αντιμετωπίσουμε την πανδημία και να επιβιώσουμε. Για μένα, οι φωτογραφίες αυτές ήταν ένα εργαλείο για να εκφράσω τα συναισθήματά μου τη δεδομένη περίοδο και τον φόβο μου», ανέφερε ο φωτογράφος.

Άλλοι καλλιτέχνες πάλι αποφάσισαν να απαντήσουν στα καλέσματα των μουσείων που με τις πόρτες τους ερμητικά κλειστές στράφηκα στον χώρο των social media για να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες των καιρών.

Ανοιχτό κάλεσμα για τη δημιουργία έργων τέχνης και συμβόλων που μεταφέρουν μηνύματα δημόσιας υγείας και ασφάλειας απηύθυνε και το Amplifier Art Lab με έδρα το Σιάτλ των ΗΠΑ για μία καμπάνια – απάντηση στην κρίση του κορωνοϊού. Αναζητούσαν δύο είδη έργων: Το πρώτο ήταν μηνύματα δημόσιας υγείας και ασφάλειας που μπορούν να βοηθήσουν στην επιπέδωση της καμπύλης της πανδημίας μέσω της εκπαίδευσης. Το δεύτερο ήταν σύμβολα που συμβάλλουν στην προώθηση της ψυχικής υγείας, της ευημερίας και έργο κοινωνικής αλλαγής κατά τη διάρκεια αυτής της πιεστικής περιόδου. Στο πλαίσιο αυτής της διεθνούς πρωτοβουλίας, το Amplifier βράβευσε 60 καλλιτέχνες, οι οποίοι θα παραλάβουν και το χρηματικό ποσό 1.000 δολαρίων ο καθένας. Η καμπάνια στέφθηκε με μεγάλη επτιτυχία και ενεύπνευσε χιλιάδες κόσμο.

Η αλήθεια είναι ότι η τέχνη είχε πρωταγωνιστικό ρόλο αυτήν την χρονιά. Τόσο που δημιουργήθηκε το πρώτο ψηφιακό μουσείο με έργα τέχνης εμπνευσμένα από την πανδημία με τίτλο «CAM», δηλαδή Covid Art Museum. Εμπνευστές της ιδέας είναι οι Ισπανοί art directors, Emma Calvo, Irene Llorca και José Guerrero. Οι τρεις τους εργάζονται στον κλάδο της διαφήμισης και αποφάσισαν να δημιουργήσουν το πρώτο διαδικτυακό μουσείο μέσα από λογαριασμό στο Instagram.

Tο CAM φιλοξενεί έργα τέχνης από καλλιτέχνες που αποτυπώνουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα που βιώσαμε και ακόμα βιώνουμε όλοι στην πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση που επικρατεί σε ολόκληρη την υφήλιο. Το μοναδικό αυτό εγχείρημα μπορεί και να μεταφερθεί μελλοντικά σε ένα φυσικό Μουσείο, ωστόσο είναι ακόμη πολύ νωρίς για τους δημιουργούς του να γνωρίζουν τι θα συμβεί μετά το τέλος της πανδημίας.

Και ας μην ξεχνάμε ότι το 2020 ήταν και ένας χρόνος μεγάλων αλλαγών. Αυτό φαίνεται χαρακτηριστικά από το γεγονός ότι το κίνημα Black Lives Matter άφησε και θα συνεχίσει να αφήνει το αποτύπωμά του και στην τέχνη καθώς βρέθηκε στην κορυφή της λίστας που δημοσίευσε το περιοδικό ArtReview με τα 100 πιο επιδραστικά ρεύματα και τάσεις στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης. Σύμφωνα με τους θεωρητικούς, τους καλλιτέχνες και τους παράγοντες του κλάδου που συμμετέχουν στη διαμόρφωση της λίστας, η επιρροή του κινήματος στην τέχνη τη χρονιά που φεύγει ήταν πρωτοφανής. Οι αξίες που αντιπροσωπεύει επέτειναν τις αλλαγές σε κάθε πτυχή της τέχνης, είτε αυτές αφορούν την καθήλωση αγαλμάτων, είτε στην ενδυνάμωση των μαύρων καλλιτεχνών είτε ακόμα και στη «βιασύνη» των γκαλερί να συμπεριλάβουν περισσότερα πρόσωπα στο δυναμικό τους. Από τον κύκλο των εξελίξεων δεν έμειναν ανεπηρέαστα ούτε και στα μουσεία, τα οποία «αναγκάστηκαν» να αναθεωρήσουν το ποιους αντιπροσωπεύουν και πώς το κάνουν.

Από την εικονική ομαδική έκθεση με επίκεντρο φωτογραφίες από τις διαδηλώσεις του κινήματος Black Lives Matter στις ΗΠΑ με τίτλο «The Art of Protest» (Η Τέχνη της Διαμαρτυρίας) που διοργάνωσε ο οργανισμός και γκαλερί τέχνης, Compound, στον street artist Banksy που με το έργο του τίμησε τη μνήμη του Τζορτζ Φλόιντ και υποστήριξε το κίνημα, το Black Lives Matter είναι εδώ για να μείνει και το 2021 και να αλλάξει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον συστημικό ρατσισμό για πάντα.

Το 2020, λοιπόν, είναι η απόδειξη ότι η τέχνη είναι ακούραστη, ασταμάτητη, αληθινή, καταλυτική, επαναστατική. Είναι η απόδειξη ότι η τέχνη είναι απαραίτητη. Και αυτή η ανάγκη για τέχνη υπήρχε, υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει όσο δύσκολοι και αν είναι οι καιροί που ζούμε. Γιατί η τέχνη μπορεί να θεραπεύσει, η τέχνη μπορεί να σώσει ζωές, μπορεί να μας φέρει κοντά ακόμα και όταν είμαστε χωριστά. Μπορεί να είναι μια πυξίδα που θα μας καθοδηγήσει σε αυτήν την αέναη καταιγίδα της ζωής. Γιατί η τέχνη είναι γιατρικό και γέλιο και αγάπη και πόνος και έμπνευση και ανακούφιση και φύση και αλλαγή και ελπίδα για μία καλύτερη χρονιά.

Πηγές:

https://www.news247.gr/good-news/koronoios-maskes-prosopoy-eginan-erga-technis.7697380.html

https://www.monopoli.gr/2020/09/15/promotional-items/gallery-promo-items/414417/kallitexnis-dimiourgei-minimalistika-erga-texnis-empneysmena-apo-tin-pandimia/

https://www.naftemporiki.gr/story/1590928/koronaios-anoixto-kalesma-gia-erga-texnis-me-minumata-dimosias-ugeias

https://www.culturenow.gr/to-neo-ergo-toy-banksy-ypostirizei-to-kinima-black-lives-matter/

https://www.artnews.com/list/art-news/artists/2020-best-art-documentaries-1234580425/

Πού θα πας; της Ελένης Τζιώγα

Πού θα πας;

– Πού θα πας; Θα είσαι μόνος!

– Είμαι Εγώ κι Εγώ!

Δεν θέλω Ιθάκες και Πηνελόπες να με περιμένουν.

Μόνο καράβι ποντοπόρο στ’ άγνωστο.

– Πού θα πας; Θα είσαι μόνος!

– Έχω τη δική μου Χαλιμά, την Περιέργεια,

συντρόφισσα πιστή από τα βάθη του χρόνου,

από το πρώτο Είναι.

Νέκταρ και αμβροσία μου προσφέρει,

και τις μακρινές, ζεστές θάλασσες του Νότου

μου δείχνει.

– Πού θα πας; Η γνώση είναι δυστυχία!

– Μα έτσι όμως είναι οι ερωμένες!

Από την συλλογή της Ελένης Τζιώγα, Τ’ ανείπωτα, 2020, Εκδόσεις Ελκυστής

Ακούστε το εδώ:

Θέατρο 2020: 5 παραστάσεις– σταθμοί σε μια δύσκολη χρονιά για την θεατρική τέχνη

Το 2020 έρχεται σιγά-σιγά στο τέλος του. Μια δύσκολη χρονιά για όλους πόσω μάλλον για τον χώρο του πολιτισμού. Εν μέσω πανδημίας ίσως η τέχνη που επλήγη περισσότερο από κάθε άλλη ήταν το θέατρο. Για μήνες τα θέατρα στην Ελλάδα αλλά και στις περισσότερες χώρες κατέβασαν αυλαίες και σε αυτή την κατάσταση παραμένουν ως και σήμερα χωρίς κανείς να γνωρίζει πώς θα είναι το θεατρικό τοπίο μόλις αυτά ανοίξουν. Στο πλαίσιο αυτό νέες εναλλακτικές, όπως το “θέατρο από το σπίτι” ή το “τηλε-θέατρο” εμφανίστηκαν και απέκτησαν όλο και μεγαλύτερη αποδοχή, παρόλο που το θέατρο για να υπάρξει έχει ανάγκη το ζωντανό κοινό και την ζωντανή σχέση του ηθοποιού με τον κόσμο που δεν μπορεί επ’ ουδενί να αντικατασταθεί.

Με αισιόδοξη λοιπόν ματιά για τον νέο χρόνο και το μέλλον της θεατρικής τέχνης, θυμηθήκαμε και συγκεντρώσαμε τις αγαπημένες μας παραστάσεις που παρακολουθήσαμε μέσα στο 2020 αναπολώντας τις όμορφες θεατρικά μαγικές στιγμές που αυτές μας χάρισαν. Τις παραστάσεις αυτές θα θέλαμε να τιμήσουμε με το σημερινό μας άρθρο. Απολαύστε τες παρακάτω!

Πέρσαι, Αισχύλου (Φεστιβάλ Επιδαύρου 2020)

Είχαμε την τύχη φέτος πάρα τις δύσκολες υγειονομικές συνθήκες είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στο θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου και στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου του Πέρσες από το Εθνικό Θέατρο  σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Λιγνάδη.

Ένα κείμενο εξαιρετικό σε απόδοση του Θ.Κ. Στεφανόπουλου αναδείκνυε την συνέχεια της ελληνικής γλώσσας και την μαγεία της. Το μέτρο, ο ρυθμός, οι λέξεις συνέθεταν μια υπέροχη ατμόσφαιρα ώστε να ξεδιπλωθεί πάνω του το ταλέντο των συντελεστών της παράστασης. Ένα έργο διαχρονικό που αποτελεί ξεκάθαρη απόδειξη πως το θέατρο είναι παντός καιρού και αποτελεί μια ανάγκη πανανθρώπινη που διαπερνά τον χώρο και τον χρόνο, τους Αρχαίους και τους Νεοέλληνες, εμάς και τους Πέρσες. Είναι μια τραγωδία οικουμενική, αντιπολεμική και μια μοναδική εμπειρία θεάματος. Οι Αργύρης Πανταζάρας, Αργύρης Ξάφης, Νίκος Καραθάνος, Λυδία Κονιόρδου ήταν εξαιρετικοί στους ρόλους τους και μάς χάρισαν καθηλωτικές ερμηνείες. Διαβάστε ολόκληρο το αφιέρωμά μας στην παράσταση εδώ.

Chicago (Θέατρο Ολύμπια, Φεβρουάριος 2020)

Πάθη και φονικοί έρωτες, μουσική και ίντριγκες, σεξ και φυσικά χορός σ’ ένα από τα κορυφαία μιούζικαλ όλων των εποχών υπό την σκηνοθετική καθοδήγηση του Γιάννη Κακλέα. Το Chicago που παρακολουθήσαμε στο θέατρο Ολύμπια τον Φεβρουάριο του 2020 ήταν όλα όσα υποσχόταν και πολλά περισσότερα. Μια φαντασμαγορική παράσταση, ένα μιούζικαλ υπερπαραγωγή (πόσω μάλλον για τα ελληνικά δεδομένα) με πρωταγωνιστές τους Νάντια Μπουλέ, Μαρία Διακοπαναγιώτου, Αιμιλιανό Σταματάκη, Αργύρη Πανταζάρα, Μίνωα Θεοχάρη, Γιάννη Ποιμενίδη και Δάφνη Λαμπρόγιαννη.

Η ιστορία του έργου ξεκινά σε ένα νάιτ κλαμπ. Η φιλόδοξη νεαρή χορεύτρια Ρόξι Χαρτ φυλακίζεται για τη δολοφονία του εραστή της. Στη φυλακή γνωρίζει μια ντίβα του βαριετέ, τη Βέλμα Κέλι, η οποία είναι επίσης έγκλειστη για φόνο. Η ατίθαση Βέλμα γίνεται το ίνδαλμα της Ρόξι και, παίρνοντας το παράδειγμά της, συνεργάζεται με τον κυνικό δανδή μεγαλοδικηγόρο Μπίλι Φλιν. Με διάφορα τερτίπια στρέφει την προσοχή των μίντια πάνω της, ώστε να έχει την κοινή γνώμη με το μέρος της κι εντέλει να επιτύχει την αθώωσή της. Με έπαρση αλλά και ειρωνεία, ο γοητευτικός μεγαλοδικηγόρος Φλιν, που έχει βρει τον τρόπο να χειραγωγεί τους μάρτυρες, να ελέγχει τα μέσα και να μετατρέπει το δικαστήριο σε αρένα, τραγουδά: «Όλα είναι ένα τσίρκο, μωρό μου: αυτή η δίκη, η ίδια η σόου μπίζνες, ολόκληρος ο κόσμος είναι ένα θέαμα», αφήνοντας να βγει στην επιφάνεια με μοναδικό τρόπο το ηθικό δίδαγμα του έργου.

Τρίτο Στεφάνι (Θέατρο Παλλάς, Φθινόπωρο – Χειμώνας 2020)

Το Τρίτο Στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη  στο Θέατρο Παλλάς - Θέατρο - Χορός - Κοινωνικό έργο - σύγχρονο έργο -  elculture.gr

Μεστή, απαλλαγμένη από σκηνοθετικές ή αφηγηματικές αμετροέπειες η παράσταση του Παλλάς κέρδισε επάξια το χειροκρότημα των λίγων -λόγω Covid- θεατών. Ο χρονικός περιορισμός στη διάρκεια του έργου, αφού το διάλειμμα απαγορεύθηκε, μάλλον λειτούργησε θετικά. Η παράσταση προβλήθηκε διαδικτυακά από το Θέατρο Παλλάς τον Δεκέμβριο του 2020 με μεγάλη επιτυχία.

Το μυθιστόρημα του Κώστα Ταχτσή με όχημα τη ζωή δύο γυναικών, της Εκάβης και της Νίνας, διατρέχει ένα σημαντικό μέρος της ελληνικής ιστορίας του εικοστού αιώνα. Δεν πρόκειται για στείρο ηθογράφημα αλλά για ένα έργο που ρίχνοντας τον προβολέα στο άτομο, φωτίζει την κοινωνία των καίριων εκείνων ιστορικών στιγμών. Οι πολιτικοκοινωνικές ανακατατάξεις και τα απότοκα των πολέμων που ταλάνιζαν την Ελλάδα ενσωματώνονται στο έργο του κοσμογυρισμένου συγγραφέα, ο οποίος χρησιμοποιώντας πολλούς όρους της αγγλόφωνης πεζογραφίας, φτιάχνει ένα μυθιστόρημα με ελληνική πνοή και έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία. Θέματα όπως το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, η ομοφυλοφιλία, η απιστία, η φτώχεια, ο πόλεμος κ.ά. σχολιάζονται από τον συγγραφέα με οξυδερκές χιούμορ χωρίς να προκαλούν δυσφορία. Ασφαλώς στο έργο επικρατούν οι αναδρομές στο παρελθόν και το μοντάζ.

Όπου χρειαζόταν εύθραυστη, εκεί που έπρεπε δυναμική και πάντα υπηρετώντας τις επιταγές του κειμένου η Μαρία Κίτσου αν και δεν έφερε κάτι από ταλαιπωρημένη Νίνα, αφού έλαμπε μέσα στο μεταξωτό φουστάνι της, ελίχθηκε καταπληκτικά ανάμεσα στις απαραίτητες συναισθηματικές εναλλαγές. Η Μαρία Καβογιάννη, από την άλλη, ανεπιτήδευτα άμεση και απόλυτα συμπαθής έπλασε μια Εκάβη περισσότερο θύμα και με μικρό μερίδιο ευθύνης στα δεινά της ζωής.

Ιστορία Χωρίς Όνομα (Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Ιανουάριος 2020)

Ύστερα από την επιτυχημένη της πορεία στο Θέατρο Αριστοτέλειον στην Θεσσαλονίκη τον Δεκέμβριο του 2019, η παράσταση “Ιστορία Χωρίς Όνομα” σε σκηνοθεσία Κώστα Γάκη συνέχισε από τις 17 Ιανουαρίου 2020 τον θρίαμβό της στην Αθήνα, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με συνεχόμενες sold out παραστάσεις. H υποδοχή της παράστασης ήταν διθυραμβική και στην καλοκαιρινή περιοδεία της στην Κύπρο.

Η παράσταση αφηγείται τον θυελλώδη έρωτα της Πηνελόπης Δέλτα και του Ίωνος Δραγούμη. Ίων Δραγούμης και Πηνελόπη Δέλτα. Μια ψυχή χωρισμένη σε δύο σώματα. Ένας θαμμένος πόνος που δεν εκτονώθηκε ποτέ. Δύο λυγμοί που συνορεύουν. Ο έρωτας και η πατρίδα. Μια ιστορία ηδονής και οδύνης. Ο εμβληματικός διπλωμάτης και η σπουδαία συγγραφέας σε μια νοερή ζωή επιθυμίας, ονείρων, υψηλών ιδανικών, υψηλών δεσμεύσεων, υψηλών οραμάτων.

Ο Τάσος Νούσιας ενσαρκώνει τον εμβληματικό και για πολλούς αμφιλεγόμενο διπλωμάτη, λόγιο και πολιτικό Ίωνα Δραγούμη. Η εξαιρετική Μπέτυ Λιβανού και η αποκαλυπτική Μαρία Παπαφωτίου μοιράζονται δύο διαφορετικές εποχές της σπουδαίας συγγραφέως και ιστορικής προσωπικότητας, Πηνελόπης Δέλτα. Στη διανομή του έργου προστέθηκε το 2020 και ο Νίκος Ορφανός, στον ρόλο του Στέφανου Δέλτα.

Ποντικοπαγίδα (Θέατρο Νέος Ακάδημος, Φθινόπωρο 2020)

Η ποντικοπαγίδα" της Αγκάθα Κρίστι σε σκηνοθεσία Κίρκης Καραλή στο θέατρο Νέος  Ακάδημος | Cat Is Art

Μια ακόμη παράσταση που παρακολουθήσαμε το 2020 και ξεχωρίσαμε λόγω και της αγάπης μας για το είδος του αστυνομικού και την βασίλισσα αυτού, Αγκάθα Κρίστι, ήταν και η “Ποντικοπαγίδα” στο Νέο Ακάδημο. H διάσημη συγγραφέας, όταν το έγραψε, δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να αντέξει στη σκηνή για πάνω από 8 εβδομάδες. Όταν η ιστορία τη διέψευσε, απέδωσε την συνεχιζόμενη επιτυχία του έργου στο γεγονός πως υπάρχει «κάτι» στο κείμενο που αφορά κάθε θεατή προσωπικά.

Η υπόθεση του έργου εκτυλίσσεται σε μια απομονωμένη πανσιόν μιας επαρχίας, την ώρα που το χιόνι πέφτει πυκνό. Οκτώ ήρωες, που όλοι τους κρύβουν ένα μυστικό, βρίσκονται αντιμέτωποι με σκληρές αλήθειες και επικίνδυνα ψέματα. Ο φόβος τους κυκλώνει και ένας δολοφόνος βρίσκεται ανάμεσά τους. Μια ιστορία εκδίκησης με αιφνιδιαστικές ανατροπές, έξυπνα τεχνάσματα και μια ποντικοπαγίδα που περιμένει το επόμενο θύμα της!

Στη νέα προσαρμογή του έργου, σε σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία Κίρκης Καραλή, μια ομάδα οκτώ πρωταγωνιστών (Μαρία Κωνσταντάκη, Ερρίκος Λίτσης, Δανάη Λουκάκη, Ράνια Οικονομίδου, Σήφης Πολυζωίδης, Νίκος Πουρσανίδης, Μιχάλης Συριόπουλος, Αποστόλης Τότσικας), μεταφέρεται κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’90, προτού μπουν τα κινητά τηλέφωνα στις ζωές μας, σε μια πανσιόν της ελληνικής επαρχίας. Λατρέψαμε την νέα διασκευή του κλασικού και αγαπημένου μυθιστορήματος. Η ατμόσφαιρα ήταν υποβλητική και γεμάτη σασπένς, όπως αρμόζει άλλωστε σε έργα της Αγκάθα Κρίστι, και σε έκανε να αναζητείς αγωνιωδώς την αλήθεια. Πολύ δυνατές ερμηνείες από την πλειοψηφία των ηθοποιών, εκ των οποίων ξεχωρίσαμε για άλλη μια φορά την ερμηνεία του ταλαντούχου και βραβευμένου με Χορν νέου ηθοποιού, Μιχάλη Συριόπουλου.

ΠΗΓΕΣ: https://dromospoihshs.home.blog/2020/07/27/persesaisxylos/, https://www.efsyn.gr/nisides/anohyroti-poli/272578_theatro-meta-tin-pandimia, https://www.culturenow.gr/h-pontikopagida-tis-agkatha-kristi-ston-neo-akadimo/, https://www.culturenow.gr/kritiki-gia-to-trito-stefani-sto-theatro-pallas-enas-kosmos-poy-allazei/, https://www.culturenow.gr/istoria-xoris-onoma-gia-deyteri-xronia-sto-idryma-mixalis-kakogiannis/, https://www.athinorama.gr/theatre/article/chicago_miouzikal_uperparagogi_sto_olumpia-2538902.html

Η “Ρεβέκκα” του σήμερα και του χθες

Η “Ρεβέκκα”  είναι μία αμερικανική ταινία μυστηρίου. Για πρώτη φορά την απολαύσαμε στη μεγάλη οθόνη, σε σκηνοθεσία Άλφρεντ Χίτσκοκ. Αυτή η παραγωγή του 1940 βραβεύτηκε και με το Όσκαρ καλύτερης ταινίας. Το κινηματογραφικό αυτό έργο, παραγωγής του Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ, αποτελεί μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος της Δάφνη Ντι Μωριέ, ενώ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους εμφανίζονται οι Λόρενς Ολίβιε, Τζόαν Φοντέιν και Τζούντιθ Άντερσον. Προτάθηκε για 11 βραβεία Όσκαρ, κέρδισε δύο κι αποτελεί τη μοναδική ταινία του Χίτσκοκ που κατάφερε να κερδίσει το πολυπόθητο αγαλματίδιο, καθώς και την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα στο Χόλιγουντ. Ο Χίτσκοκ ήταν για πρώτη φορά στη λίστα των υποψηφίων για το Όσκαρ Σκηνοθεσίας, αλλά το βραβείο πήγε στο Τζον Φορντ για την ταινία Τα σταφύλια της οργής. Ο μετρ της αγωνίας θα υπήρξε άλλες πέντε φορές υποψήφιος, χωρίς επιτυχία και το 1967 η ακαδημία του παραχώρησε το τιμητικό Όσκαρ για την προσφορά του στον κινηματογράφο.

«Ρεβέκκα»: Το σκοτεινό παραμύθι των φαντασμάτων

80 χρόνια μετά, το 2020, η αμερικανική εταιρία Netflix μας χαρίζει το ριμέικ της ταινίας, ένα ακόμη αριστούργημα που δεν έχει να ζηλέψει ( σχεδόν ) τίποτα από το πρωτότυπο έργο. Κι αυτό, διότι το σκηνοθετεί ο Βρετανός Μπεν Γουίτλι, ενώ στους πρωταγωνιστικούς βρίσκονται οι: Λίλι Τζέιμς, Κρίστιν Σκοτ και Άρμι Χάμερ.

Πλοκή

Μια νεαρή συνεσταλμένη γυναίκα, που δεν αναφέρεται ποτέ το όνομά της, η οποία είναι ορφανή και συνοδεύει την πλούσια δεσποτική και καυστική Αμερικανίδα κυρία Βαν Χόπερ στις διακοπές της, στο Μονακό, γνωρίζεται εκεί με τον πλούσιο αριστοκράτη και χήρο Μαξιμίλιαν “Μάξιμ” Ντε Γουίντερ. Η σύζυγος του Μάξιμ, Ρεβέκκα, έχει πεθάνει τον προηγούμενο χρόνο σε ατύχημα στη θάλασσα. Οι δυο τους ερωτεύονται, και όταν η εργοδότρια της αποφασίζει να φύγουν από το Μονακό, ο Μαξίμ της ζητά κάπως βεβιασμένα να παντρευτούν κι εκείνη δέχεται. Η κυρία Βαν Χόπερ την προειδοποιεί ότι ο Μάξιμ λάτρευε την πρώτη σύζυγό του και της εύχεται καλή τύχη στη νέα ζωή της.

Έτσι φτάνουν μαζί στο Μάντερλεϊ, την έπαυλη του Μάξιμ, όπου η άπειρη δεύτερη σύζυγος προσπαθεί με δυσκολία να προσαρμοστεί στα καθήκοντα της νέας της θέσης και στην πορεία αναπτύσσει έναν φόβο για την κυρία Ντάνβερς, την οικονόμο του σπιτιού και άλλοτε πιστή σύμμαχο της νεκρής Ρεβέκκα, την οποία είχε μεγαλώσει από παιδί. Η νέα κυρία ντε Γουίντερ αρχίζει να πιστεύει ότι η Ρεβέκκα ήταν η τέλεια γυναίκα και ότι ο Μάξιμ τη λάτρευε, κάτι που δεν θα τους αφήσει ποτέ να ευτυχήσουν. Η επίσκεψη του Τζακ Φαβέλ, παρουσιαζόμενου ως ξαδέλφου της Ρεβέκκα, αλλά στην πραγματικότητα εραστή της, κλονίζει την αφηγήτρια και αποφασίζει να πάρει τα ηνία στο σπίτι, δίνοντας εντολή στην κυρία Ντάνβερς να καταστραφούν και να πεταχτούν τα προσωπικά αντικείμενα της Ρεβέκκα, κάτι που εξοργίζει την οικονόμο αλλά το κρύβει.Η σκηνή, όπου η οικονόμος, προκαλεί τη νεαρή γυναίκα να πέσει από το παράθυρο.

Θέλοντας να χαροποιήσει τον σύζυγό της και για να να αποσείσει τη σκιά του παρελθόντος οργανώνει μια γιορτή μεταμφιεσμένων, όπου η κυρία Ντάνβερς την πείθει να φορέσει ένα κοστούμι που εικονίζεται να φορά σε έναν πίνακα η Καρολάιν ντε Γουίντερ, μια πρόγονος του Μάξιμ. Ερήμην της όμως, το κοστούμι αυτό φορούσε και η Ρεβέκκα σε ένα παρόμοιο πάρτι λίγο καιρό πριν πεθάνει και όταν εμφανίζεται στη σάλα με αυτό, ο Μάξιμ οργίζεται και οι καλεσμένοι παγώνουν, οπότε εκείνη συντετριμμένη, αντιμετωπίζει τη κυρία Ντάνβερς για το παιχνίδι που της έπαιξε. Εκείνη της αποκαλύπτει την απέχθεια της και την πεποίθησή της ότι σαν δεύτερη σύζυγος του Μάξιμ προσπαθεί να υποκαταστήσει τη Ρεβέκκα, αλλά είναι ανίκανη για αυτό. Εκμεταλλευόμενη την ψυχολογική κατάσταση της κοπέλας, η οικονόμος την πείθει σχεδόν να αυτοκτονήσει πέφτοντας από το παράθυρο, αλλά διακόπτεται από την σειρήνα ενός πλοίου, που έχει μόλις ναυαγήσει στα βράχια κοντά στην παραλία που γειτονεύει με το Μάντερλεϊ.

Αποκαλύπτεται ότι κοντά στο πλοίο που ναυάγησε βρίσκεται το ναυάγιο ενός άλλου πλοίου, του σκάφους της Ρεβέκκα, και μέσα σε αυτό ένα πτώμα, το πτώμα της Ρεβέκκα. Ο Μάξιμ διηγείται στην αφηγήτρια πως η Ρεβέκκα ήταν μια σκληρή, επιπόλαιη και αδίστακτη εγωίστρια που, αφότου παντρεύτηκαν, του αποκάλυψε το πραγματικό της πρόσωπο και έκαναν μια άτυπη συμφωνία. Εκείνος θα την χρηματοδοτούσε και εκείνη θα κρατούσε το προσωπείο της τέλειας αριστοκρατικής κυρίας, ζώντας παράλληλα τη ζωή που ήθελε και απατώντας τον Μάξιμ κατά συρροή. Όταν του αποκάλυψε ότι είναι έγκυος με παιδί από κάποιον εραστή της και ότι σκόπευε να το μεγαλώσει σαν δικό του, ώστε να κληρονομήσει την περιουσία του, εκείνος όρμησε να τη σκοτώσει αλλά, σκοντάφτοντας κάτω, η Ρεβέκκα πέθανε από ατύχημα. Έτσι έκρυψε το σώμα της στο σκάφος και το βύθισε αναγνωρίζοντας το πτώμα μιας φτωχής γυναίκας ως της Ρεβέκκα και αφήνοντας ένα σημείωμα αυτοκτονίας, που δήθεν έγραψε η Ρεβέκκα.

Η γυναίκα του χαίρεται που δεν αγάπησε ποτέ τη Ρεβέκκα και παρηγορείται για την πιθανότητα να κατηγορηθεί για φόνο ο Μάξιμ. Διενεργούνται ανακρίσεις που με μάρτυρες τον Τζακ Φαβέλ και την κυρία Ντάνβερς προσπαθούν να δείξουν ότι η Ρεβέκκα δολοφονήθηκε. Όμως, ανακαλύπτεται ότι η Ρεβέκκα είχε επισκεφτεί έναν γιατρό ο οποίος της διέγνωσε καρκίνο σε τελικό στάδιο και, αργότερα την ίδια ημέρα, εκείνη ανακοίνωσε δήθεν ότι ήταν έγκυος και προκάλεσε τον Μάξιμ να τη σκοτώσει για να του καταστρέψει τη ζωή, πριν πεθάνει η ίδια. Ο Φαβέλ τηλεφωνεί στην κυρία Ντάνβερς και της αποκαλύπτει ότι η Ρεβέκκα είχε καρκίνο και ότι οι δύο σύζυγοι μπορούν πλέον να ζήσουν ευτυχισμένοι στο Μάντερλεϊ. Εκείνη, έχοντας παρανοήσει, βάζει φωτιά στο Μάντερλεϊ για να μην ζήσουν εκεί ευτυχισμένοι. Η αφηγήτρια σώζεται και συναντά τον Μάξιμ που έχει μόλις φτάσει με αυτοκίνητο, έχοντας δει τις φλόγες από μακριά. Αγκαλιάζονται και η κυρία Ντάνβερς πεθαίνει μέσα στις φλόγες. Η ταινία τελειώνει με ένα κεντητό μονόγραμμα της Ρεβέκκα να καίγεται σε ένα μαξιλάρι.

Η ταινία του 1940

Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, όπως είναι πιθανότατα γνωστό, είχε ένα σύνολο από εξαιρετικά έργα στην περίοδο που βρισκόταν στην Αγγλία. Η τελευταία του μάλιστα ταινία εκεί, «Η Ταβέρνα της Τζαμάικα», ήταν βασισμένη και αυτή, όπως και η «Ρεβέκκα» σ’ ένα βιβλίο της Δάφνης ντι Μωριέ, συγγραφέως που ο σκηνοθέτης επισκέφθηκε ξανά και στα «Πουλιά» του 1963.

Ο Ντέιβιντ Ο’ Σέλζνικ, ο μεγιστάνας παραγωγός που την ίδια χρονιά (1939) ολοκλήρωνε το έπος του «Όσα Παίρνει ο Άνεμος», που θα χαρακτήριζε την φήμη του και θα στιγμάτιζε το μετέπειτα έργο του, κάλεσε τον Χίτσκοκ για μια μεταφορά του τραγικού ναυαγίου του «Τιτανικού». Το σχέδιο όμως “ναυάγησε” και ο Σέλζνικ ζήτησε από τον Χίτσκοκ την «Ρεβέκκα».

Η ταινία, όπως λέει ο ίδιος ο σκηνοθέτης και στην περίφημη συνέντευξή του στον Φρανσουά Τριφό, «δεν είναι ταινία Χίτσκοκ». Εν μέρει έχει δίκιο. Πώς θα ήταν δυνατόν άλλωστε, με τη φήμη του υπερεπεμβατικού Σέλζνικ και των ποταμιαίων μνημονίων του που επέβαλλαν στους σκηνοθέτες «του» από τα σκηνικά και τα κοστούμια, μέχρι την διεύθυνση των ηθοποιών και την τροπή του σεναρίου.

Ωστόσο η «Ρεβέκκα», πέραν της αναπόφευκτης λόγω στούντιο και Χίτσκοκ πληρότητάς της, διέθετε πινελιές εδώ κι εκεί που χαρακτήριζαν το ως τότε έργο του σκηνοθέτη. Πινελιές που στην μετέπειτα πορεία θα αποκρυσταλλώνονταν στο αμίμητο στυλ του.

Η ταινία του 2020

Η επιτυχία του ριμέικ οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη σκηνοθετική δεινότητα του Γουίτλι. Με την αρωγή της τεχνολογίας του 21ου αιώνα, ο ομοεθνής του Χίτσκοκ έδειξε ότι σεβάστηκε τον πρώτο διδάξαντα και ακολούθησε τα βήματά του, ως ένα σημείο. Το χρώμα της εικόνας, δε ζημείωσε καθόλου την πλοκή και το αίσθημα μυστηρίου, αντιθέτως “φώτισε” τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των πρωταγωνιστών.

Όσο για τους πρωταγωνιστές, η Κρίστιν Σκοτ Τόμας συναγωνίζεται σε ερμηνευτική ικανότητα την Τζούντιθ Άντερσον, που είχε κερδίσει τότε μια υποψηφιότητα για Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου.

rebecca-04314_r_1.jpg

Η Λίλι Τζέιμς, ακόμη, στον ρόλο της αδέξιας συζύγου, που βυθίζεται στον υποτιθέμενο καλό κόσμο της Βρετανίας του ’30 τα καταφέρνει περίφημα.

Το τέλος της ιστορίας του Χίτσκοκ πιο άμεσο και ποιητικό από το «αμερικανοποιημένο» φινάλε του Γουίτλι, όμως ακόμη κι έτσι το ριμέικ δεν χάνει τη βαρύτητά του έναντι του πρωτότυπου.

Το φάντασμα της Ρεββέκας, η ενσάρκωση δια της απουσίας της του απόλυτου αριστουργήματος, δεν τρόμαξε τον Μπεν Γουίτλι, που έκαψε όπως το «Μάντερλεϊ», τη ρήση της Σύλβιας Πλαθ: «Η τελειότητα είναι τρομερή, δεν μπορεί να κάνει παιδιά»… Και απέδειξε ότι κανείς δεν είναι τέλειος, αλλά όλοι μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι. Και η «Ρεββέκα» του, (ίσως όχι καλύτερη από εκείνη του Χίτσκοκ, αλλά…) κατάφερε να σταθεί στο ύψος της!

Πηγές

«Ρεβέκκα»: Το σκοτεινό παραμύθι των φαντασμάτων

Είδαμε τη νέα «Ρεβέκκα» στο Netflix: Ο Μπεν Γουίτλι θάμπωσε τον Άλφρεντ Χίτσκοκ

Αφιέρωμα: Η Πρωτοχρονιά στην ζωγραφική

Ένας καινούργιος χρόνος. Τι μας περιμένει; Τι θα μας φέρει; Όνειρα, φιλοδοξίες, έρωτες, αινίγματα. Κι ω φτωχά ημερολόγια που ύστερα από τόσες γιορτές τελειώνετε τις μέρες σας μέσα σ’ ένα ρείθρο.
(Τάσος Λειβαδίτης, «Ιανουάριος»
)

Το 2020 μόλις έφτασε και, εμείς, σας ευχόμαστε μια ευτυχισμένη χρονιά με υγεία, τύχη, δημιουργία και χαμόγελα! Ο ερχομός του νέου έτους δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει από την θεματική σπουδαίων ζωγράφων και έργων τέχνης! Ας απολαύσουμε, λοιπόν, τα παρακάτω γιορτινά αριστουργήματα!

Χρόνια Πολλά! Καλή Χρονιά!

Phylis Elinor Legh, “Ο πρωτοχρονιάτικος χορός τωv υπηρετών στο Lyme Park” (1907)
George Bernard O’ Neill, “Πρωτοχρονιά”(1889)
Friedrich Ortlieb, “Πρωτοχρονιά στο σπίτι του παππού”(1873)
‘It was Midnight on New Years Eve’, Helen Bradley
Childe Hassam, “Πρωτοχρονιά, Νυχτερινή σκηνή, Ν. Υόρκη” (1892)
‘New Year’s Eve’, Mahmoud Sabzi
 ‘A New Years Eve Night’, A. Snegirev (1982)
‘New Year’s Eve Celebration’, William Hogarth
‘New Years Eve’, Granger (1876)
‘New Years Eve in Dogville’, Cassius Marcellus Coolidge (1903)
‘Making A List’, Greg Olsen
John Lessore, ‘New Years Eve’

ΠΗΓΕΣ: http://homouniversalisgr.blogspot.com/2017/12/blog-post_88.html