Eπειδή τα περισσότερα από τα έργα του καλλιτέχνη Χοκουσάι (Hokusai) είναι τυπώματα στο χαρτί, τα φώτα είναι χαμηλωμένα σε όλη την έκταση των οκτώ αιθουσών του Grand Palais στο Παρίσι, που τον φιλοξενεί. Ο σπουδαιότερος καλλιτέχνης της Ιαπωνίας, ίσως ο μόνος με τόση επιτυχία στον δυτικό κόσμο, γεννήθηκε το 1770 και πέθανε 89 χρόνια αργότερα έχοντας διανύσει αναρίθμητα καλλιτεχνικά στυλ, δημιουργήσει εξίσου πολλά έργα και αλλάξει παραπάνω από 30 φορές το όνομά του. Οι διαφορετικές ταυτότητες ήταν κάτι σύνηθες για την εποχή και τη χώρα του, αλλά κανένας καλλιτέχνης δεν το δοκίμασε τόσες φορές.
Ο «τρελός για τη ζωγραφική», όπως του άρεσε να αυτοαποκαλείται –αποκαλύπτουν τα γραπτά του– ζωγράφιζε από μικρό παιδί και μέχρι τα βαθιά γεράματά του, μετανιώνοντας που δεν «έζησε μέχρι τα 110 του για να βρει το πραγματικό του ύφος και να φτάσει την τέχνη του στο απόγειό της». Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για την προσωπική του ζωή, μεταξύ αυτών, το ότι παντρεύτηκε και χήρεψε δύο φορές, ενώ απέκτησε δύο γιους και τρεις κόρες.
Το έργο του Hokusai σήμανε την αρχή της γαλλοϊαπωνικής φιλίας στην τέχνη, αφού o Γάλλος Félix Bracquemond τον ανακάλυψε –μέσω των μάνγκα– μόλις περίπου 5 χρόνια μετά τον θάνατό του, δίνοντας βάση στις εξαιρετικές του εκτυπώσεις ή σε αποτυπώματα σε χαρτί στιγμιότυπων από τη φύση. Ενώ η ιαπωνική θρησκεία Shinto υμνεί τη φύση, οι επιδράσεις αυτής της ζεύξης στο έργο του καλλιτέχνη είναι συνταρακτικές. Η θάλασσα που υψώνεται σε κύματα και χρώματα απαράμιλλα σε σθένος και δύναμη μόνο και μόνο για να συναντήσει το βουνό – και οι μικροσκοπικές φιγούρες των αγροτών, σημάδι της ελάχιστης επίδρασης που ο άνθρωπος μπορεί να έχει πάνω στο φυσικό στοιχείο.
Ο Hokusai γεννήθηκε με το όνομα Tokitaro στην τότε πρωτεύουσα της Ιαπωνίας, την πόλη Edo, χωρίς να γνωρίζουμε πολλά για την οικογένειά του. Aν κάτι γνωρίζουμε για τη νεανική ηλικία του καλλιτέχνη, είναι πως ξεκίνησε να χαράζει πλάκες για τη δημιουργία αποτυπωμάτων-γκραβούρων, στην ηλικία των 15 ετών.
Το πρώτο όνομα που υιοθετεί ο Hokusai προέρχεται από τον δάσκαλό του Katsukawa Shunro.
Δεκαπέντε χρόνια θα περάσουν προτού ο καλλιτέχνης, σε ηλικία 34 χρόνων, αφήσει το Shunro και περάσει στο όνομα Sori (δουλεύοντας στην αντίπαλη σχολή Rinpa) – αλλάζοντας παράλληλα και ύφος. Τα επόμενα έργα του αφιερώνονται σε ημερολόγια με εικόνες (egoyomi) όπως και μικρά ποιήματα (kyoka), πρώτα απομονωμένα κι έπειτα σε μεγάλες συλλογές.
Αυτή η περίοδος είναι ακόμη μικρότερη, γιατί σύντομα ο καλλιτέχνης αλλάζει όνομα: Katsushika Hokusai,αλλά είναι ιδιαιτέρως έντονη. Μια τεράστια συμβολή του καλλιτέχνη στα βιβλία ανάγνωσης παρατηρείται κι έπειτα δίνει τη βάση για μια φάση πολύ πιο αισθησιακή: τα τυπώματα με θέμα το σεξ (shunga) είναι λιγότερα, όμως με πολύ χιούμορ.
Ο καλλιτέχνης γρήγορα κουράζεται με το ένα θέμα του και περνάει με ταχύτητα στα εγχειρίδια ζωγραφικής (1810). Αυτό με τη σειρά του θα δώσει έμπνευση για τα Hokusai Manga (1814), που είναι έως σήμερα τα πρώτα γνωστά μάνγκα στον δυτικό κόσμο. Ετερόκλητα θέματα, από τη θρησκεία μέχρι τη φύση. Μέχρι σήμερα παραμένουν οι κύριες εικόνες για τη ζωή στην πρωτεύουσα της εποχής.
Έχοντας περάσει τα 50 χρόνια του και το ενδιαφέρον του στρέφεται προς τα εγχειρίδια ζωγραφικής και πάλι, με στόχο να γίνει περισσότερο γνωστός με το όνομα Taito. Ισως προετοιμάζεται για την επόμενη περίοδο, 1820-1834, οπότε δημιουργεί το πλέον γνωστό του έργο, «36 θέες στο βουνό Fuji», καθώς και άλλα λιγότερο γνωστά. Το βουνό Fuji αποτελεί ιερό τόπο για τους Ιάπωνες, οι οποίοι προσπαθούν έστω μία φορά στη ζωή τους να το ανέβουν. Το γιατί ο καλλιτέχνης αποφάσισε να το δημιουργήσει εξηγείται όχι μόνο με καλλιτεχνικούς όρους, αλλά και ως απάντηση στην άνοδο του εγχώριου τουρισμού.
Όπως γίνεται αντιληπτό,
Ο Χοκουσάι άλλαζε το όνομά του συχνά, ανάλογα με την καλλιτεχνική του ενασχόληση. Τα διάφορα ονόματά του είναι χρήσιμα στο να διαιρέσουμε τη ζωή του σε καλλιτεχνικές περιόδους. Ο Χοκουσάι μαθήτευσε 19 χρόνια στη σχολή του Κατσουκάουα. Φήμες ισχυρίζονται ότι αποβλήθηκε από τη σχολή λόγω παράλληλων σπουδών στην αντίπαλη σχολή Κανό (Kanō). Το 1795, ο Χοκουσάι αλλάζει το καλλιτεχνικό του όνομα σε Σουνρό (Shunrō). Η περίοδος αυτή κατά τον ίδιο ήταν εμπνευσμένη: “Αυτό που αποτέλεσε το κίνητρο για την καλλιτεχνική μου εξέλιξη ήταν η ντροπή που ένιωθα στα χέρια του Σουνκό (Shunkō)”[10]. Ο Σουνκό ήταν ο διευθυντής της σχολής. Το έργο του “Πυροτεχνήματα στη γέφυρα Ριογκόκου” (1790) προέρχεται από την περίοδο αυτή.
Η επόμενη περίοδος του Χοκουσάι ήταν με την σχολή Ταουράουα (Tawaraya) και την υιοθέτηση του ονόματος Ταουράιγια Σόρι. Την περίοδο αυτή ζωγράφισε πολλούς πίνακες για ευχετήριες κάρτες σουριμόνο (surimono), και διακοσμήσεις κουόκα-έχον (kyōka ehon). Το 1798, ο Χοκουσάι δάνεισε το όνομά του σε έναν μαθητή και ξεκίνησε την ανεξάρτητη καλλιτεχνική του καριέρα υιοθετώντας το όνομα Χοκουσάι Τομίσα (Hokusai Tomisa). Το όνομα αυτό κράτησε μέχρι το 1811 οπότε, σε ηλικία 51 ετών, το άλλαξε σε Τάιτο (Taito). Την περίδο αυτή δημιούργησε έργα σε στυλ Χοκουσάι Manga, έτεχον και βιβλία τέχνης[7].
Το 1820 άλλαξε το όνομά του σε Ιίτσου (Iitsu) αρχίζοντας μία περίοδο που του έδωσε μεγάλη φήμη στην Ιαπωνία,αν και παγκόσμια η φήμη του εξαπλώθηκε μόνο μετά τον θάνατό του. Ήταν την περίοδο αυτή που δημιούργησε την ευρέως γνωστή σειρά συνθέσεων του 36 απόψεις του όρους Φούτζι. Επίσης παρήγαγε τις σειρές ξυλογραφιών Μια περιήγηση στους καταρράκτες της επαρχίας και Ασυνήθιστες απόψεις των γεφυριών της επαρχίας. Την επόμενη περίοδο που ξεκινά το 1834, ο Χοκουσάι υιοθέτησε το όνομα Gakyō Rōjin Manji (Ο γέρος άντρας που τρελαίνεται για την τέχνη). Την περίοδο αυτή δημιούργησε τη σειρά Εκατό απόψεις του όρους Φούτζι και άλλες σημαντικές παραστάσεις τοπίων.
Μεταξύ 1796 και 1820, δημιούργησε κοντά στις 30.000 εικονογραφήσεις και εκτυπώσεις πολύχρωμες και υλοποίησε τα πιο μεγάλα έργα του αφού είχε περάσει τα 60χρόνια του.
Ένα από τα αγαπημένα του θέματα, είναι το όρος Φούτζι που ήταν στα μάτια του ένα ισχυρό πνευματικό σύμβολο.
Τα έργα του Χοκουσάι υπήρξαν για τους ιμπρεσιονιστές, μεταξύ των οποίων ο Μονέ, ο Ντεγκά και ο Τουλούζ-Λωτρέκ, μια πηγή έμπνευσης και μια αναφορά σημαντική.
Εμπνευσμένοι οι ζωγράφοι κυρίως Γάλλοι από το έργο του Χοκουσάι ξεκίνησαν στην Ευρώπη ένα νέο ρεύμα ζωγραφικής το οποίο έμελλε να γίνει ιδιαίτερα σημαντικό προς στα τέλη του 19ου αιώνα.
Έργα του Χοκουσάι αγοράστηκαν από τον Μονέ και αυτή την στιγμή διακοσμούν το σπίτι στο οποίο έζησε ο μεγάλος ζωγράφος και το οποίο έχει διασκευαστεί σε μουσείο στο Ζιβερνύ της Νορμανδίας.
Για το πιο γνωστό του έργο, το Μεγάλο Κύμα διαβάστε την ανάλυση μας σε ξεχωριστό άρθρο: https://dromospoihshs.home.blog/2019/03/22/the-great-wave-hokusai/
Πηγές:Βικιπέδια, Καθημερινή