O Βίνσεντ βαν Γκογκ δεν χρειάζεται συστάσεις. Οι πίνακές του, όπως «Οι Πατατοφάγοι», «Ανθισμένη Αμυγδαλιά», και τα μοναδικά «Ηλιοτρόπια» είναι ήδη γνωστά. Ωστόσο, καθώς περιηγείται κανείς στους διαδρόμους του μουσείου, που βρίσκεται στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας, σίγουρα δεν μπορεί να προσπεράσει ένα από τα πιο μακάβρια έργα του, «Κρανίο με αναμμένο τσιγάρο», που απεικονίζει με μοναδική μαεστρία μία νεκροκεφαλή να καπνίζει.
Στη διάρκεια της ζωής τους υπήρξαν προσωπικότητες που επηρέασαν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο τον καλλιτεχνικό κόσμο, ακόμη και τον τρόπο σκέψης της ανθρωπότητας. Φιλόσοφοι, ζωγράφοι, τραγουδοποιοί, σκηνοθέτες, συνθέτες, συγγραφείς… Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, πριν αφήσουν την τελευταία τους πνοή ήθελαν κάτι να πουν. Μπορεί να ήταν ένα απόφθεγμα που περιέκλειε όλη τους τη ζωή, ένα παράπονο, μια τελευταία επιθυμία ή ένα ξάφνιασμα της στιγμής…. Στο ακόλουθο αφιέρωμα θα διαβάσετε 20 τελευταία λόγια 20 μεγάλων καλλιτεχνών…
Ο Edvard Munch είχε πει ότι: «Ο φόβος για τη ζωή μου είναι απαραίτητος για μένα, όπως είναι και η ασθένειά μου. Χωρίς το άγχος και τις ασθένειες μου, είμαι ένα πλοίο χωρίς πηδάλιο. Τα βάσανα μου είναι μέρος του εαυτού μου και της τέχνης μου. Αυτά είναι δυσδιάκριτα από μένα και η απομόνωσή τους θα μπορούσε να ζημιώσει την τέχνη μου. Θέλω να διατηρήσω αυτά τα βάσανα. Η θεραπεία των μη ισορροπημένων μυαλών των καλλιτεχνών, θα σήμαινε την εξαφάνιση της επιτυχίας τους ως καλλιτέχνες».
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, που έχει καθιερωθεί, στις 10 Οκτωβρίου συγκεντρώσαμε 18 διάσημους καλλιτέχνες που έπασχαν από ψυχικές διαταραχές.
1.Μικελάντζελο ντι Λοντοβίκο Μπουοναρότι Σιμόνι
Ο Μικελάντζελο ντι Λοντοβίκο Μπουοναρότι Σιμόνι, γνωστός περισσότερο ως Μιχαήλ Άγγελος, ήταν Ιταλός γλύπτης, ζωγράφος, αρχιτέκτονας και ποιητής της Αναγέννησης, που άσκησε απαράμιλλη επίδραση στην ανάπτυξη της δυτικής τέχνης. Σήμερα αναγνωρίζεται ως ένας από τους σπουδαιότερους δημιουργούς στην ιστορία της τέχνης. Ένα από τα πιο διαδεδομένα έργα του, παγκοσμίως, είναι η οροφή της Καπέλα Σιστίνα που βρίσκεται στο Βατικανό. Πολλόι αναλυτές αποδίδουν τη μελαγχολία των έργων του σε πιθανή μανιοκατάθλιψη.
2. Χουάν Μιρό
Ο Ισπανός ζωγράφος και γλύπτης Joan Miró θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους υπερρεαλιστές του 20ού αιώνα.Ήταν γνωστό ότι ο Miró ταλαιπωρούνταν από χρόνια κατάθλιψη, η οποία μάλιστα τον οδήγησε σε μία ζωή με ψυχοπάθεια, εναλλαγές της διάθεσης του με περιόδους επιτυχημένης παραγωγικότητας αλλά και αμετάκλητης αδράνειας. Οι δύσκολες καταστάσεις που βίωσε όταν ήταν μικρός θεωρούνται ότι τον οδήγησαν σε ακραία θλίψη και απόγνωση, όπως για παράδειγμα το ότι ο πατέρας του τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την τέχνη για να εργαστεί σε ένα φαρμακείο.Ο Miró διέθετε μία ξεχωριστή αντίληψη που του επέτρεπε να φεύγει απ’ την πραγματικότητα και να αιχμαλωτίζει μέσα στους πίνακες του τα συναισθήματά του, που σε πολλές περιπτώσεις, χαρακτηρίζονται έντονα από μία ατελείωτη αγωνία. Το έργο του «To Καρναβάλι του Αρλεκίνου» είναι μια σουρεαλιστική ελαιογραφία σε καμβά διαστάσεων 66×90.5 εκ. και θεωρείται από τα πιο σημαντικά έργα που δημιούργησε ο Miró. Τον συνέθεσε μεταξύ 1924 και 1925, σήμερα φυλάσσεται στην Πινακοθήκη Albright-Knox του Buffalo ενώ η λέκη «καρναβάλι» στον τίτλο του πίνακα παραπέμπει στο Mardi Gras, την γιορτή των Καθολικών που λαμβάνει χώρα πριν από την έναρξη της νηστείας της Σαρακοστής.
3. Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ
Η Θάλασσα από πάγο είναι ένας αριστουργηματικός πίνακας του Γερμανού ζωγράφου Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ ο οποίος φιλοξενείται στην Αίθουσα Τέχνης Αμβούργου. Ο πίνακας ζωγραφίστηκε το έτος 1823-1824, μετά από παραγγελία. Ο συλλέκτης Γιόχαν Γκόττλομπ φον Κβαντ ανάθεσε την σύνθεση δύο έργων με θέμα τον Νότο και τον Βορρά αντίστοιχα. Το πρώτο θέμα ανέλαβε ο ζωγράφος Γιόχαν Μάρτιν φον Ρόντεν, ενώ ο Φρίντριχ ζωγράφισε τον Βορρά. Βαθιά επηρεασμένος από τον θάνατο του μικρότερού του αδελφού (σε ηλικία 13 ετών τον είδε να πνίγεται όταν έσπασε ο πάγος σε μια παγωμένη λίμνη όπου είχαν πάει μαζί) ο Φρίντριχ ζωγραφίζει σπασμένους πάγους και κάπου στην άκρη τοποθετεί και το ναυάγιο. Μελετητές λένε ότι η τοποθέτηση των πάγων σε πρώτο πλάνο δείχνει ότι ο Φρίντριχ δεν έχει ξεπεράσει ακόμα την εικόνα που χάραξε την παιδική ψυχή του. Το 1835 μένει παράλυτος και δεν μπορεί να ζωγραφίσει μέχρι τον θάνατο του το 1840.
4. Yayoi Kusama
Μια πιο σύγχρονη καλλιτέχνιδα είναι η Ιαπωνίδα Kusama. Μεγάλωσε σ’ ένα εξαιρετικά συντηρητικό περιβάλλον. Οι ψευδαισθήσεις την επισκέφτηκαν για πρώτη φορά στην εφηβική της ηλικία. Η ίδια περιγράφει τον εαυτό της ως “ψυχαναγκαστικό καλλιτέχνη”, αφού από νεαρή ηλικία και μέχρι σήμερα ζωγραφίζει το περιεχόμενο των παραισθήσεων της, που όπως φαίνεται και από τα έργα της, δεν είναι άλλο από τις βούλες. Επιπλέον, εκκεντρικές θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τις εκθέσεις της που περιλαμβάνουν καθρέφτες και ηλεκτρικούς λαμπτήρες.
5. Έντβαρτ Μουνκ
Το πιο διάσημο έργο του Νορβηγού καλλιτέχνη Edvard Munch είναι «Η Κραυγή» στο οποίο απεικονίζει μια αγωνιούσα μορφή με φόντο ουρανό σε χρώμα κόκκινο του αίματος. Θεωρείται από μερικούς πως συμβολίζει το ανθρώπινο είδος κάτω από τη συντριβή του υπαρξιακού τρόμου ενώ αρκετοί «βλέπουν» τα διάφορα συναισθήματα που μάστιζαν το μυαλό του καλλιτέχνη, όπως η ανεξέλεγκτη μελαγχολία, η αφόρητη κούραση και η απελπισία εξαιτίας του φόβου που βίωνε.Ο Edvard Munch πιθανολογείται ότι έπασχε από σχιζοφρένεια, αλλά στην πραγματικότητα έπασχε από κατάθλιψη που τροφοδοτούνταν από την εσωστρεφή φύση του, τον αλκοολισμό και την εμπειρία του με το θάνατο, καθώς υπήρξε μάρτυρας των θανάτων της μητέρας του και των αδελφών του.
6. Μαρκ Ρόθκο
Ο Mark Rothko ήταν γνωστός από την αρχή της καριέρας του ως αφηρημένος εξπρεσιονιστής. Ήταν ένας καλλιτέχνης, του οποίου η φήμη μεγάλωσε παράλληλα με την κατάθλιψη του, την έναρξη της οποίας πολλοί εντοπίζουν από το διαζύγιό του και το δεύτερο γάμο του. Μέσω της χειραγώγησης χρωμάτων σε μεγάλη κλίμακα, παίζει με ζωηρά χρώματα και απαλές ανοιχτόχρωμες βαφές και καθώς η καριέρα του άρχισε να απογειώνεται, τα έργα του άρχισαν αργότερα να κλίνουν προς ένα απύθμενο σκοτάδι. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 τα έργα του άρχισαν να γίνονται σκοτεινότερα, και η παρουσία του γκρι, του μπλε, του μαύρου και του καφέ ήταν παρούσα σχεδόν σε κάθε έργο του.
7. Βίνσεντ Βαν Γκογκ
Ο Ολλανδός Vincent van Gogh είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς καλλιτέχνες σ’ όλο τον κόσμο το έργο του οποίου αναγνωρίστηκε μετά το θάνατό του. Η αγωνία μήπως μια «βίαιη κρίση του στερήσει για πάντα την ικανότητα να ζωγραφίζει» τον έκανε να εργάζεται μανιακά τις περιόδους της διαύγειάς του. Η ψυχική του νόσος δεν έχει διασαφηνιστεί απόλυτα μέχρι και σήμερα. Παρά το γεγονός ότι η επιληψία παραμένει η πιο πιθανή εκδοχή, η πολύ πιο αόριστη έννοια της τρέλας κυριαρχεί στην εικόνα που έχει το ευρύ κοινό για τον Van Gogh. Οι μεταθανάτιες διαγνώσεις συνεχίζονται και αναφέρουν διπολική διαταραχή που επιδεινωνόταν από καταχρήσεις ουσιών και συναισθηματική φόρτιση. Αξίζει να αναφερθεί ότι η γοητεία του καλλιτέχνη απεικονίζεται στα έργα που δημιούργησε στις οξείες φάσεις της ασθένειάς του, ενώ νοσηλευόταν στο ινστιτούτο ψυχικής υγείας του Saint-Rémy. Λόγω της ασταθούς ψυχικής του υγείας, ο βαν Γκογκ και μετά από μια έντονη διαφωνία με τον ζωγράφο Γκωγκέν κόβει μέρος του αριστερού του αυτιού καταλήγοντας στο νοσοκομείο της περιοχής. Υπάρχουν ισχυρισμοί πως ο βαν Γκογκ είχε απειλήσει να σκοτώσει τον Γκωγκέν και προέβη στο κόψιμο του αυτιού του αναζητώντας ένα είδος κάθαρσης από τις τύψεις του. Τον Ιούλιο του 1890, ο βαν Γκογκ εμφανίζει συμπτώματα έντονης κατάθλιψης και τελικά αυτοπυροβολείται στο στομάχι στις 27 Ιουλίου ενώ πεθαίνει δύο ημέρες αργότερα. Δεν είναι απολύτως βέβαιο ποιο ήταν το τελευταίο του έργο, αλλά πρόκειται πιθανά για το έργο με τον τίτλο «Ο κήπος του Ντωμπινύ» ή για τον πίνακα «Σιτοχώραφο» με κοράκια.
8. Γιαννούλης Χαλεπάς
Ο Χαλεπάς γεννήθηκε στον Πύργο της Τήνου το 1851 και μεγάλωσε σε οικογένεια φημισμένων Τηνίων μαρμαρογλυπτών. Ο ίδιος θα αγαπήσει το μάρμαρο, όχι σαν το μέσο που θα του αποφέρει χρήματα, αλλά σαν το υλικό που πάνω του θα λαξέψει τις ζωηρές εικόνες του μυαλού του. Τα έργα του είναι εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία και την αρχαιότητα και από εκεί εμπνέεται σπουδαία έργα όπως το «Παραμύθι της Πεντάμορφης» και «Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα». Το 1876 άνοιξε στην Αθήνα το δικό του εργαστήριο και σε πολύ λίγες μέρες είχε ήδη δεχθεί παραγγελίες για έργα, ένα από τα οποία ήταν «η Κοιμωμένη» που θα σκέπαζε τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών (σήμερα βρίσκεται στην Γλυπτοθήκη της Εθνικής Πινακοθήκης, στο ‘Αλσος Στρατού). Εκείνη η εποχή ήταν κομβική για τον Γιαννούλη Χαλεπά, ο οποίος είχε γνωρίσει μια συγχωριανή του στην Τήνο, τη Μαριγώ Χριστοδούλου και τη ζήτησε σε γάμο από τους γονείς της. Αυτοί αρνήθηκαν και ο σπουδαίος γλύπτης άρχισε να κλονίζεται ψυχικά. Αρκετοί σήμερα πιστεύουν ότι αυτός ο ανεκπλήρωτος έρωτας ήταν η αρχή της κατάρρευσης του. Το 1878 αρχίζει να δείχνει σημάδια ψυχικής ασθένειας καταστρέφοντας τα γλυπτά που δημιουργούσε. Για ένα διάστημα και με την προτροπή της οικογένειάς του, θα βρεθεί στην Ιταλία. Η κατάστασή του όμως δεν θα βελτιωθεί και θα επιστρέψει στην Τήνο 10 χρόνια μετά. Το 1888 και μετά από αρκετές κρίσεις και απόπειρες αυτοκτονίας ο γλύπτης θα εγκλεισθεί στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Κέρκυρας. Η διάγνωση ήταν άνοια.Το 1901 πεθαίνει ο πατέρας του και η μητέρα του λίγο αργότερα τον έβγαλε από το ψυχιατρείο και ανέλαβε την κηδεμονία του. Θεωρώντας ότι όλα τα δεινά προήλθαν από την ενασχόλησή του με την τέχνη, έκρυβε τα υλικά ή κατέστρεφε καθε νέα προσπάθεια που ξεκινούσε ο γιός της. Για τους συγχωριανούς ο Γιαννούλης Χαλεπάς θα γίνει ο “τρελός του χωριού”. Καθημερινότητά του πλέον ήταν η βοσκή των ζώων και οι δουλειές στους αγρούς. Ο Γιαννούλης Χαλεπάς γίνεται μια απόκοσμη μορφή, ένας άνθρωπος σκιά του εαυτού του, εντελώς αποκομμένος από αυτό που αγαπούσε. Την γλυπτική. Με το θάνατο της μητέρας του το 1916, ο γλύπτης αφοσιώνεται και πάλι στην τέχνη, αλλά τίποτα δεν θυμίζει τα πρώτα του έργα. Το ύφος του εκείνη την εποχή, όπως αναφέρει η Εθνική Πινακοθήκη, εμφανίζεται ελεύθερο, αυθόρμητο και πηγαίο και επικεντρώνεται στην ουσία των συνθέσεων και όχι στη λεπτομερή επεξεργασία της επιφάνειας, την εκλέπτυνση ή την ωραιοποίηση. Το 1930, η ανιψιά του Ειρήνη Χαλεπά τον προτρέπει να εγκατασταθεί στο σπίτι της και ο ιδιοφυής γλύπτης θα βρεθεί στην Αθήνα όπου θα εργαστεί εντατικά. Aγαπημένα θέματα που επαναλαμβάνει είναι η ”Μήδεια”, ο ”Σάτυρος και ο Έρως”, το ”Παραμύθι της Πεντάμορφης”. Τα επόμενα 8 χρόνια έζησε τη δόξα και αναγνωρίστηκε ως ένας ιδιοφυής καλλιτέχνης. Μια ημιπληγία θα νεκρώσει το δεξί του χέρι και λίγο καιρό αργότερα, στις 15 Σεπτεμβρίου του 1938, ο Γιαννούλης Χαλεπάς θα αφήσει την τελευταία του πνοή.
9. Λέο Τολστόι
Ο Τολστόι έγραψε ένα βιβλίο στο οποίο διερευνά τη δική του τάση προς την κατάθλιψη που ονομάζεται “ομολογία”. Καθώς έφτασε στη μέση ηλικία, η κατάθλιψη του φαινόταν να επιδεινώνεται, άρχισε να ανησυχεί υπερβολικά για την επιτυχία του και έδινε τα προσωπικά του αντικείμενα. Αργότερα έγινε επικριτικός με τον εαυτό του μη έχοντας το θάρρος να αυτοκτονήσει.
10. Έρνεστ Χέμινγκγουεϊ
Ο Hemingway αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς που βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Λέγεται πως έπασχε από κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, ενώ είχε οριακή και ναρκισσιστικη συμπεριφορά και αργότερα στη ζωή του έπασχε από ψύχωση. Για αυτό το λόγο, κατέφυγε στο αλκοόλ και αυτοκτόνησε με ένα κυνηγετικό όπλο το 1961
11. Σύλβια Πλαθ
Ο θάνατος ήταν ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στα ποιήματά της Πλαθ. Μερικές φορές σηματοδοτούσε την αναγέννηση, άλλες πάλι φορές έγραψε το θάνατο ως τέλος, ενώ φοιτούσε ακόμα στο Κολλέγιο αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει αρκετές φορές. Το 1963 αυτοκτόνησε τοποθετώντας το κεφάλι της μέσα σε φούρνο.
12. Έζρα Πάουντ
Ο Τ.Σ Έλιοτ έγραψε για τον Pound, πως ήταν ο ποιητής που ήταν υπεύθυνος για την Επανάσταση του 20ού αιώνα στην ποίηση. Ήταν ένας λαμπρός ποιητής και ένας σφοδρός επικριτής της πολιτικής των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά τη σύλληψή του το 1945 για προδοσία, εισήχθη σε ένα νοσοκομείο για παράφρονες εγκληματίες. Κατά τη διάρκεια των δεκατριών χρόνων παραμονής του εκεί πίστευαν πως έπασχε από ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Σε άλλο σημείο στη ζωή του, είχε επίσης διαγνωστεί με σχιζοφρένεια.
13. Φραντς Κάφκα
Με τα έργα του ο Κάφκα εξερευνούσε υπαρξιακές ιδέες για τη ζωή. Η “Δίκη” και η “Μεταμόρφωση” είναι δύο τα γνωστότερα έργα του. Ήταν μοναχικός, μία ιδιοφυΐα που έπασχε από κοινωνικό άγχος και κατάθλιψη. Η κατάθλιψη του αποδίδεται στο γεγονός ότι πολύ λίγα από τα έργα του δημοσιεύτηκαν κατά τη διάρκεια της ζωής του. Επίσης υπέφερε από ημικρανίες και αϋπνία που προκαλούνταν από το άγχος της σκληρής δουλειάς.
14. Φίλιπ Ντικ
Ο Ντικ είναι ίσως ο πιο οραματιστής συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας του περασμένου αιώνα. Τα έργα του αποτελούν τα πιο κλασικά επιστημονικής φαντασίας και αγαπήθηκαν από την έβδομη τέχνη ως έφηβος. Ο Ντικ έπασχε από ίλιγγο και καθώς μεγάλωνε υπήρχαν σημάδια σχιζοφρένειας συμπεριλαμβανομένων οπτικών και ακουστικών ψευδαισθήσεων. Εισήχθη σε νοσοκομείο αλλά με κάποιο τρόπο κατάφερε να συνεχίσει να γράφει. Κάποια στιγμή σύμφωνα με τον ίδιο, ένιωθε να υπήρχε μία δέσμη από “ροζ φως”, που μεταδίδονται απευθείας στη συνείδηση του.
15. Βιρτζίνια Γουλφ
Η Βιρτζίνια Γουλφ ήταν επιρρεπής σε νευρικούς κλονισμούς στα 20 της χρόνια, κάτι για το οποίο πίστευαν πως είχε προέλθει από το τραύμα της σεξουαλικής κακοποίησης της στην παιδική της ηλικία. Αφού ολοκλήρωσε το τελευταίο μυθιστόρημα της, η Γουλφ έπεσε σε σοβαρή κατάθλιψη. Η απώλεια του σπιτιού της στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου επιδείνωσε την κατάστασή της. Το 1941 γεμίσε τις τσέπες της με πέτρες και πνίγηκε σε ένα ποτάμι κοντά στο σπίτι της.
16. Τενεσί Ουίλιαμς
Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ θεατρικός συγγραφέας υπέφερε από κλινική κατάθλιψη πολύ πριν συμβούν τα δύο καθοριστικά γεγονότα που θα τον «έριχναν» ακόμα περισσότερο, ψάχνοντας παρηγοριά στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Η οικογένειά του είχε άλλωστε μεγάλο ιστορικό σε ψυχικές νόσους. Στα μέσα της δεκαετίας του ’40, η σχιζοφρενής αδερφή του υπέστη λοβοτομή, ενώ το 1961 ο μακροχρόνιος σύντροφός του πέθανε, βυθίζοντάς τον ακόμα περισσότερο στη νόσο. Παρά τις πολυάριθμες απόπειρες να «καθαρίσει», η χρόνια κατάθλιψη και η κατάχρηση ουσιών δεν θα τον εγκατέλειπαν ποτέ…
17. Έντγκαρ Άλαν Πόε
Γνωστός για τις ιστορίες τρόμου και τα «σκοτεινά» γραπτά του, ο Πόε είχε ανέκαθεν μια ιδιαίτερη έφεση στην ψυχολογία: η γοητεία που του ασκούσαν εξάλλου οι τρελοί και τα παιχνίδια του νου είναι έκδηλη στο έργο του. Ήταν ωστόσο και ο ίδιος τρελός; Ο φημισμένος αντίπαλός του Rufus Griswold ισχυριζόταν ότι πράγματι ήταν στους πολυάριθμους λιβέλους που δημοσίευσε για τον περίφημο συγγραφέα! Ακόμα κι αν δεν τον πιστέψουμε, ο Πόε πρέπει να έπασχε από διπολική διαταραχή, την ίδια στιγμή που παραδεχόταν στις επιστολές του τον αυτοκτονικό ιδεασμό του. Όσο για το πρόβλημα αλκοολισμού, ο ίδιος το απέδιδε στον δονούμενο ψυχισμό του
18. Μπετόβεν
Ο περίφημος συνθέτης έπασχε από διπολική διαταραχή. Και όπως πολλές από τις δημιουργικές μεγαλοφυΐες που χτυπήθηκαν από την ψυχική αυτή νόσο, τα σφοδρά ξεσπάσματα μανιακής ενέργειας και δημιουργικότητας εξισορροπούνταν από περιόδους «μαυρίλας», μοναξιάς και μελαγχολίας. Ο Μπετόβεν αναγνώριζε το πρόβλημά του και προσπαθούσε να αυτο-θεραπευτεί με ναρκωτικά (όπιο) και αλκοόλ…
Το 1888, ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ αγόρασε ένα μικρό στούντιο στην Arles της Νότιας Γαλλίας, όπου αποτέλεσε το καταφύγιο του, για να απομακρυνθεί από τον καλλιτεχνικό κύκλο και τους κριτικούς τέχνης του Παρισιού. Επέλεξε ένα από τα 4 δωμάτια για να γίνει η κρεβατοκάμαρά του και τον Οκτώβριο, αφού ανακαίνισε το διαμέρισμα, ξεκίνησε να ζωγραφίζει τον πίνακα «Bedroom in Arles». Η χρωματική παλέτα και η θαλπωρή ήταν προϋποθέσεις για τον καλλιτέχνη επειδή τα πάντα σχετικά με το δωμάτιο έπρεπε να παρέχουν άνεση, γεγονός που εξηγεί το συνδυασμό των χρωμάτων του στη ζωγραφική.
Επιστήμονες που ασχολήθηκαν με τα έργα του Van Gogh έχουν μια διαφορετική εξήγηση για το ασυνήθιστο χρώμα. Ο καλλιτέχνης λάμβανε δακτυλίτιδα (φάρμακο) για να τον βοηθήσει με την επιληψία. Αυτό το φάρμακο προκαλεί σοβαρές αλλαγές στην αντίληψη των χρωμάτων. Με άλλα λόγια το περιβάλλον γύρω του έμοιαζε κίτρινο και πράσινο.
Το έργο
Ο τίτλος που είχε δώσει ο ίδιος ο Βαν Γκογκ για αυτήν τη σύνθεση ήταν απλά “Το Υπνοδωμάτιο” (γαλλικά: La Chambre à coucher). Οι τρεις αυθεντικές εκδοχές που περιγράφονται στις επιστολές του, διακρίνονται εύκολα μεταξύ τους από τις εικόνες στον τοίχο προς τα δεξιά.
Ο πίνακας απεικονίζει το υπνοδωμάτιο του Βαν Γκογκ στον αριθμό 2 της πλατείας Lamartine στην Αρλ, στο οίκημα που ήταν γνωστό σαν το Κίτρινο Σπίτι. Η πόρτα προς τα δεξιά άνοιγε στον επάνω όροφο και το κλιμακοστάσιο, η πόρτα προς τα αριστερά ήταν αυτή του δωματίου των ξένων που είχε ετοιμάσει ο Βαν Γκογκ για τον Γκωγκέν. Το παράθυρο στον μπροστινό τοίχο είχε θέα προς την πλατεία Λαμαρτίνου και τους δημόσιους κήπους της. Το δωμάτιο δεν ήταν ορθογώνιο, αλλά τραπεζοειδές με μία αμβλεία γωνία στην αριστερή γωνία του εμπρόσθιου τοιχώματος και μία οξεία γωνία στα δεξιά. Τον Βαν Γκογκ προφανώς δεν τον απασχολούσε πολύ αυτό το πρόβλημα, απλά ανέφερε ότι υπήρχε μια γωνιά.
Ο Βαν Γκογκ φιλοξενούσε έναν φίλο του εκεί. Ως εκ τούτου, αυτός ο πίνακας ήταν ένα δώρο γι’ αυτόν. Παρατηρώντας με προσοχή, διαπιστώνουμε πως κάθε πράγμα παρατίθεται σε ζεύγη. Για παράδειγμα, υπάρχουν δύο μαξιλάρια, δύο καρέκλες κ.λπ.
Σκίτσο από ένα γράμμα του στον Τεό
Οι τρεις εκδοχές του έργου
Ο Βαν Γκογκ ξεκίνησε την πρώτη εκδοχή κατά τα μέσα του Οκτωβρίου του 1888 μένοντας στην Αρλ, και εξήγησε τους στόχους και τα μέσα του στον αδελφό του Τεό:
«Αυτή τη φορά ζωγραφίζω απλά την κρεβατοκάμαρά μου. Αλλά το χρώμα θα πρέπει να είναι πλούσιο σε αυτό το σημείο, με απλοποίηση του τρόπου που εφαρμόζεται στα αντικείμενα προσθέτοντας ένα βαθμό μεγαλείου, ώστε να υπονοεί την ανάπαυση ή το όνειρο. Λοιπόν, έχω καταλάβει ότι σχεδιάζοντας την σύνθεση, παύουμε να σκεφτόμαστε και να ονειρευόμαστε. Έβαψα τους τοίχους ανοικτό βιολετί. Το πάτωμα με καρό. Το ξύλινο κρεβάτι και τις καρέκλες, κίτρινα όπως το φρέσκο βούτυρο. Το σεντόνι και τα μαξιλάρια, ανοιχτό λάιμ. Το κάλυμμα μπορντό. Το παράθυρο, πράσινο. Το νιπτήρα, πορτοκαλί. Την καράφα, μπλε. Τις πόρτες, λιλά. Και, αυτό είναι όλο. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο σε αυτό το δωμάτιο με κλειστά παντζούρια. Τα τετράγωνα κομμάτια των επίπλων πρέπει να εκφράζουν την ανάπαυση. Επίσης, τα πορτρέτα στον τοίχο, τον καθρέφτη, το μπουκάλι, και μερικά κοστούμια. Το λευκό χρώμα δεν έχει χρησιμοποιηθεί στον πίνακα, έτσι ώστε το πλαίσιό του θα είναι λευκό, με σκοπό να πάρω το αίμα μου πίσω για την υποχρεωτική ανάπαυση που συνιστάται για μένα. Δεν έχω απεικονίσει κανένα είδος σκίασης ή σκιάς. Έχω εφαρμόσει μόνο απλά χρώματα, όπως αυτά στις κρέπες».
Σκίτσο από ένα γράμμα του στον Πωλ Γκωγκέν
Ο Βαν Γκογκ περιλαμβάνει σκίτσα της σύνθεσης στην παρούσα επιστολή, καθώς και σε επιστολή του προς τον Γκωγκέν, γραμμένη λίγο αργότερα. Στην επιστολή του, ο Βαν Γκογκ εξηγεί ότι ο πίνακας είχε προκύψει ύστερα από μια ασθένεια που τον άφησε κλινήρη για μέρες. Αυτή η εκδοχή του πίνακα έχει στον τοίχο στα δεξιά μικρογραφίες πορτρέτων του Βαν Γκογκ από τους φίλους του Eugène Boch και Paul-Eugène Milliet. Το πορτρέτο του Eugène Boch ονομάζεται Ο Ποιητής και το πορτρέτο του Paul-Eugène Milliet ονομάζεται Ο Εραστής.
Πρώτη εκδοχή, Οκτώβρης 1888. Λάδι σε μουσαμά, 72 x 90 εκ., Μουσείο Βαν Γκογκ, Άμστερνταμ
Δεύτερη εκδοχή, Σεπτέμβρης 1889. Λάδι σε μουσαμά, 72 x 90 εκ., Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο
Τρίτη εκδοχή, τέλη Σεπτέμβρη 1889. Λάδι σε μουσαμά, 57.5 x 74 εκ., Musée d’Orsay, Παρίσι
O Vincent Van Gogh αναγνωρίζεται ως ο κορυφαίος μετα- ιμπρεσιονιστής καλλιτέχνης στον κόσμο αλλά και ως ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους όλων των εποχών, έχοντας αφήσει ως παρακαταθήκη δεκάδες ζωγραφικά αριστουργήματα, σαν την “‘Εναστρη Νύχτα”, τους “Πατατοφάγους” και τα “Ηλιοτρόπια”. Επίσης, είναι ίσως ο ζωγραφός με τις περισσότερες αυτοπροσωπογραφίες μετά τον Ρεμπράντ. Δημιούργησε περίπου 40 αυτοπροσωπογραφίες σε διάστημα 10 ετών. Και το μεγάλο κεφάλαιο που κατέχει στην ιστορία της Τέχνης, το οφείλει -κατά ένα μέρος- και σε αυτές, καθώς αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του έργου του ως ζωγράφος. Η ειρωνεία είναι ότι εκείνος ζωγράφιζε τον εαυτό του γιατί συχνά δεν είχε χρήματα για να πληρώσει για μοντέλα. Η πρώτη αυτοπροσωπογραφία του Βαν Γκογκ που διατηρείται ακόμα χρονολογείται από το 1886.
Φυσικά, οι αυτοπροσωπογραφίες του αποτελούν μέχρι σήμερα αντικείμενο μελέτης και διχάζουν τους ειδικούς. Άλλωστε, ακόμα και στις μέρες μας, οι ιστορικοί της τέχνης είναι διχασμένοι ως προς το αν η Αυτοπροσωπογραφία του 1889 ή η Αυτοπροσωπογραφία χωρίς γενειάδα είναι η τελευταία αυτοπροσωπογραφία του Βαν Γκογκ. Δεν παυούν όμως να αποτελούν μοναδικά έργα τέχνης ανεκτίμητης αξίας που θαυμάζονται από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο.
αυτοπροσωπογραφια του 1889
Ο πίνακας δημιουργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1889, την εποχή που ο ζωγράφος ήταν έγκλειστος στην ψυχιατρική κλινική του Saint Remy.
Ο Λιθουανός φωτογράφος Tadas Černiauskas αναδημιούργησε ψηφιακά αυτήν την εμβληματική αυτοπροσωπογραφία του Βαν Γκογκ προσπαθώντας να αποδώσει όσο πιο ρεαλιστικά γίνεται, το πραγματικό πρόσωπο του Ολλανδού ζωγράφου.
ΑυτοΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΧΩΡΙΣ ΓΕΝΙΑ
Αν και ο Βαν Γκογκ ζωγράφισε πολλές αυτοπροσωπογραφίες, αυτό το έργο είναι το πιο διάσημο, καθώς θεωρείται η τελευταία αυτοπροσωπογραφία του και μια από τις λίγες που τον απεικονίζει χωρίς γενειάδα. Δόθηκε από τον ίδιο στην μητέρα του, ως δώρο γενεθλίων. Είναι ένα από τα πιο ακριβά έργα ζωγραφικής όλων των εποχών, καθώς πωλήθηκε για $ 71.500.000 το 1998, και είναι τώρα μέρος ιδιωτικής συλλογής.
αυτοπροσωπογραφια με ψαθινο καπελο
Μια απ’ τις «Αυτοπροσωπογραφίες» του Βίνσεντ Βαν Γκογκ είναι πιθανώς ένα πορτρέτο του αδελφού του, Τέο, υποστηρίζουν ειδικοί του Μουσείου Βαν Γκογκ του Άμστερνταμ σε μια ενδελεχή μελέτη τους 600 σελίδων από το 2011 και μετά.Ο Λουίς βαν Τίλμποργκ, ένας από τους εμπειρογνώμονες του μουσείου, εκτιμά ότι το έργο που φιλοτεχνήθηκε το καλοκαίρι του 1887, απεικονίζοντας έναν άνδρα που φοράει ψάθινο καπέλο και μπλε σκούρο σακάκι, είναι στην πραγματικότητα ο, κατά πέντε χρόνια νεότερος, αδελφός του Ολλανδού ζωγράφου.«Το συμπέρασμα αυτό στηρίζεται σε αρκετές εμφανείς διαφορές μεταξύ των δύο αδελφών» αναφέρει ο Βαν Τίλμποργκ, υπογραμμίζοντας ανόμοια χαρακτηριστικά -όπως η γενειάδα και το στρογγυλό αυτί- «χαρακτηριστικά που ο Βίνσεντ δεν είχε, καθώς ήταν πυρρόξανθος και είχε αυτιά μυτερού σχήματος, ενώ το σχήμα και το χρώμα της γενειάδας του Τέο είναι ανοιχτόχρωμη».«Η προσωπογραφία ανταποκρίνεται όντως στις φωτογραφίες του Τέο» ανακοίνωσε από την πλευρά του το μουσείο, το οποίο φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή έργων ζωγραφικής και επιστολών του Βαν Γκογκ.
αυτοπροσωπογραφια με Δεμενο αυτι
Αυτός ο πίνακας είχε ιδιαίτερη σημασία για τον Βαν Γκογκ. Ήταν η προσπάθειά του να απεικονίσει την τιμωρία του, να «ξορκίσει το κακό», όπως ο ίδιος έλεγε και να οδηγηθεί στην κάθαρση, στην λύτρωση που τόσο αποζητούσε.Το πορτραίτο του, συμβολίζει το πέρασμα και την κάθοδο του Βαν Γκογκ από την ευδαιμονία της δημιουργίας, στο σκοτάδι της δυστυχίας και της τρέλας.Είναι από τους πιο αναγνωρίσιμους πίνακες του κόσμου και η παραφιλολογία που τον συνοδεύει, ανεξάντλητη.
Όλα ξεκινούν το 1886, όταν ο Βαν Γκογκ σε ηλικία 27 ετών, επισκέπτετεται το Παρίσι και ζει με τον αδερφό του, επιτυχημένο έμπορο τέχνης και εκπρόσωπο του Πωλ Γκωγκέν. Εκεί, γνωρίζει και συναναστρέφεται τους ιμπρεσιονιστές της εποχής. Αναπτύσσει μία ιδιαίτερα στενή φιλική σχέση με τον Γκωγκέν ο οποίος θα τον επισκεφθεί αργότερα στην Αρλ, μία επαρχία της Προβηγκίας στην οποία αποσύρεται ο Βαν Γκογκ για να μεγαλουργήσει. Εκείνη η περίοδος (1888-1889), είναι ίσως η πιο παραγωγική για τον Βαν Γκογκ. Λέγεται πως οι δύο καλλιτέχνες, που ζούσαν μαζί, ζωγράφιζαν καθημερινά ο ένας δίπλα στον άλλον και οτι η συμβίωσή τους αποτέλεσε πρωτοφανή έμπνευση για τον Ολλανδό καλλιτέχνη. Εκείνη την περίοδο ζωγράφισε πολλούς από τους πιο διάσημους πίνακές του, όπως η Έναστρη Νύχτα και τα γνωστά σε όλους μας Ηλιοτρόπια. Χαρακτηριστικό είναι οτι το έργο του, Κόκκινο Αμπέλι, εκείνης της περιόδου, ήταν ο μοναδικός πίνακας που κατάφερε να πουλήσει εν ζωή.
Δυστυχώς, η δημιουργική αυτή περίοδος κρατά λίγο για τον μεγάλο ζωγράφο. Πολύ σύντομα, εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης και έντονης επιθετικότητας και σε μία έντονη διαφωνία του με τον Γκωγκέν , αυτοτραυματίζεται κόβοντας ένα τμήμα του αριστερού του αυτιού. Το τι πραγματικά όμως συνέβη εκείνη την νύχτα, το γνωρίζουν μόνο οι δύο σπουδαίοι ζωγράφοι. 124, σχεδόν, χρόνια μετά τον θάνατό του, το κομμένο αυτί του Βαν Γκογκ, βρίσκεται ακόμα στο επίκεντρο διαμάχης των μελετητών της ζωής και του έργου του. Πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν αυτοτραυματίστηκε, αλλά σε μία έντονη λογομαχία με τον Γκωγκέν για τα μάτια μίας γυναίκας, ο ίδιος ο Γκωγκέν επιτέθηκε στον φίλο του με ένα σπαθί. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν πως ο Βαν Γκογκ είχε δεθεί τόσο πολυ με τον Γάλλο ιμπρεσιονιστή, που όταν ο τελευταίος του αποκάλυψε ότι θα φύγει από την Αρλ και θα τον αφήσει μόνο, ο Βαν Γκογκ κατέρρευσε, έπαθε νευρικό κλονισμό και έκοψε τον λοβό του αυτιού του με ένα ξυράφι. Η συνέχεια έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Λέγεται πως ο Βαν Γκογκ, μέσα στο παραλήρημά του, εμφανίστηκε αιμόφυρτος σε έναν οίκο ανοχής με τον κομμένο λοβό τυλιγμένο σε εφημερίδα, και ζήτησε από τις ιερόδουλες να του τον φυλάξουν. Ο Βαν Γκογκ νοσηλεύεται για λίγο, ο Γκωγκέν φεύγει κακήν κακώς για το Παρίσι και ο πίνακας με το μπανταρισμένο αυτί είναι το πρώτο έργο του Βαν Γκογκ μετά το συμβάν.
Μία ακόμη εκδοχή, θέλει τον Βαν Γκογκ να πάσχει από την νόσο Μενιέρ, μία διαταραχή του έσω αυτιού, η οποία συνοδεύεται από ναυτία, ζαλάδες, απώλεια ακοής και κυρίως έντονες εμβοές (βούισμα) των αυτιών. Υπαρχει η πιθανότητα λοιπόν, ο μεγάλος ζωγράφος να έκοψε το αυτί του σε μία στιγμή απελπισίας προσπαθώντας να γλιτώσει από το βουητό στα αυτιά του. Τέλος, υπάρχει η θεωρία πως για τον κομμένο αριστερό λοβό του Βαν Γκογκ ευθύνεται η ανακοίνωση του γάμου του αδελφού του, Θίο. Ο καλλιτέχνης υπέστη νευρικό κλονισμό όταν έμαθε πως ο αδελφός του Θίο, πρόκειται να παντρευτεί. Ένιωσε πως έχανε το μοναδικό του συναισθηματικό, αλλά και οικονομικό στήριγμα και σε κατάσταση παροξυσμού, κόβει μέρος του αριστερού του αυτιού.
και αλλεσ αυτοπροσωπογραφιεσ…
«Όσο πιο άσχημος, γέρος, κακός, άρρωστος γίνομαι, τόσο περισσότερο επιθυμώ να εκδικηθώ τον εαυτό μου με το να δημιουργώ υπέροχα χρώματα, καλά τοποθετημένα, ολόλαμπρα»
Είναι γενικά γνωστή η αγάπη του ζωγράφου βίνσεντ βαν Γκογκ για τη φύση και τα έργα της. Ο ίδιος συνήθιζε να λέει: “Αν και φτιάχνω τοπία, υπάρχουν πάντα μέσα τους ίχνη προσώπων.”
Ένα από τα πιο αξιοθαύμαστα έργα του είναι και οι ίριδες. Ζωγράφισε τις Ίριδες καθώς νοσηλευόταν στο άσυλο Σεν Πωλ ντε Μουζόλ στην Σεν Ρεμί ντε Προβάνς στη Γαλλία, τον τελευταίο χρόνο πριν τον θάνατό του το 1890.
Συγκεκριμένα, το έργο δημιουργήθηκε πριν το πρώτο του επεισόδιο στο άσυλο. Υπολείπεται της μεγάλης έντασης που υπάρχει στα μετέπειτα έργα του. Ονόμαζε τον πίνακα «το αλεξικέραυνο για την ασθένειά μου», επειδή ένιωθε ότι θα μπορούσε να μην παρανοήσει, συνεχίζοντας να ζωγραφίζει.
Ο πίνακας είναι επηρεασμένος από την Ιαπωνική ξυλογραφία ukiyo-e όπως και πολλά από τα έργα του καθώς και από εκείνα άλλων καλλιτεχνών της εποχής. Οι ομοιότητες βρίσκονται στα έντονα περιγράμματα, τις ασυνήθιστες γωνίες, όπως οι κοντινές, καθώς επίσης και το επίπεδο τοπικό χρώμα (που δεν απεικονίζεται σύμφωνα με πως πέφτει το φως).
Θεώρησε αυτόν τον πίνακα, μια μελέτη, που είναι πιθανόν ο λόγος που δεν υπάρχουν γνωστά σχέδια για αυτόν, αν και ο Τεό, ο αδελφός του Βαν Γκογκ, είδε τις προοπτικές που είχε και γρήγορα τον υπέβαλε στην ετήσια έκθεση της Ένωσης των Ανεξάρτητων Καλλιτεχνών το Σεπτέμβριο του 1889 μαζί με την Έναστρη Νύχτα πάνω από τον Ροδανό. Έγραψε στον Βίνσεντ για την έκθεση: «Μαγνητίζει το βλέμμα από μακριά. Οι Ίριδες είναι μια όμορφη πλήρης μελέτη γεμάτη αέρα και ζωή.».
Ukiyo-e
Ο πρώτος ιδιοκτήτης ήταν ο Ζουλιέν “Μπάρμπα” Τανγκί, που είχε τριβείο χρωμάτων και ήταν έμπορος έργων τέχνης, του οποίου το πορτρέτο ζωγράφισε τρεις φορές ο Βαν Γκογκ. Το 1892 ο Τανγκί πούλησε τις Ίριδες στον κριτικό τέχνης και αναρχικό Οκτάβ Μιρμπώ ο οποίος ήταν επίσης ένας από τους πρώτους υποστηρικτές του Βαν Γκογκ. Ο Μιρμπώ κατέβαλλε 300 φράγκα για αυτόν.
Το 1987, έγινε ο πιο ακριβός πίνακας που πουλήθηκε ποτέ, θέτοντας ένα ρεκόρ που διατηρήθηκε για δυόμισι χρόνια. Στη συνέχεια πωλήθηκε στις ΗΠΑ για 53.900.000 δολάρια στον Άλαν Μποντ, αλλά ο Μποντ δεν είχε αρκετά χρήματα για να πληρώσει. Οι Ίριδες αργότερα μεταπωλήθηκαν το 1990 στο Μουσείο J. Paul Getty στο Λος Άντζελες. Οι Ίριδες είναι από το 2012 μέχρι σήμερα στη δέκατη θέση της λίστας των πιο ακριβών έργων ζωγραφικής που πουλήθηκαν ποτέ.
Σήμερα δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην γνωρίζει τον Vincent van Gogh, καθώς θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών. Ωστόσο η δόξα ήρθε μετά τον θάνατό του. Πώς ήταν η πραγματική ζωή του; Τι σκεφτόταν; Τι τον βασάνιζε; Εκεί μας μεταφέρουν οι παρακάτω ταινίες, καθώς αφηγούνται την περιπετειώδη και τραυματική ζωή του, την τραγική καταληξή του και το σπουδαίο έργο του.
Van Gogh (1948)
Λιτή στη δομή της και περισσότερο χρήσιμη ως ιστορικό κειμήλιο σήμερα, η 20λεπτη ταινία του Αλέν Ρενέ απείχε πολύ λιγότερα χρόνια (σε σχέση με σήμερα) από τη στιγμή που το όνομα του Βαν Γκογκ μπήκε στη λίστα των μεγάλων ζωγράφων. Ο Γάλλος σκηνοθέτης παρουσιάζει τους σημαντικότερους πίνακες του καλλιτέχνη με τη συνοδεία μουσικής αλλά και αφήγησης του Κλοντ Ντοφέν. Τιμήθηκε με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους.
Lust for Life – Η Ζωη ενοσ ανθρωπου(1956)
O Κερκ Ντάγκλας στο ρόλο του Βαν Γκογκ. Η σημαντικότερη χολιγουντιανή παραγωγή για το Βαν Γκογκ βασίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο του Ίρβινγκ Στόουν, είχε δύο σκηνοθέτες και δυο ονόματα όπως οι Κερκ Ντάγκλας και Άντονι Κουίν που δεν δίστασαν να αναμειχθούν σε μια καλλιτεχνική βιογραφία, έχοντας ως τότε προϋπηρεσία σε πιο σκληρούς ρόλους. Το τελικό αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό. Ένας από τους ωραιότερους γάμους κινηματογράφου και ζωγραφικής, με κάδρα-κομψοτεχνήματα, χωρίς να υπολείπεται αφηγηματικά της ιστορίας της ταραγμένης προσωπικότητας του ήρωα.
Vincent (1987)
Vincent: Η ζωή και ο θάνατος του Vincent van Gogh είναι μια ταινία ντοκιμαντέρ από τον αυστραλιανό σκηνοθέτη Paul Cox, που εξερευνά τα τελευταία οκτώ χρόνια της ζωής του καλλιτέχνη. Ο Cox δημιούργησε το έργο λόγω του προσωπικού του θαυμασμού για τον Vincent van Gogh. Η υπόθεση του έργου είναι απλή, ο John Hurt διαβάζει αποσπάσματα από τα γράμματα του Van Gogh, και μια διαδοχική σειρά εικόνων, τοποθεσιών, έργων ζωγραφικής, σχεδίων και σκίτσων του Van Gogh ξετυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας. Είναι πράγματι συγκινητικό να ακούς τον ίδιο τον Βαν Γκογκ να αναφέρεται στους εσωτερικούς αγώνες του και τις προσπάθειές του να αναπτυχθεί ως καλλιτέχνης, να ακούς τι θεωρούσε ως καλλιτεχνικές επιτυχίες και αποτυχίες του. Αυτή είναι η ταινία που ο Βαν Γκογκ θα μπορούσε να κάνει ο ίδιος. Έχει τον ίδιο έντονο οπτικό αντίκτυπο με την αντίληψη των έργων του Βαν Γκογκ στην πραγματική ζωή.
Dreams (1990)
Η ανθολογία του Ακίρα Κουροσάβα δεν αφορούσε μόνο τον Βανκ Γκογκ, όμως ένα από τα οκτώ όνειρα του σκηνοθέτη εξερευνούσε το χαοτικό ταξίδι ενός φοιτητή μέσα στους πίνακες του ζωγράφου. Σε αυτούς θα συναντήσει και τον ίδιο, σε μια ερμηνεία-έκπληξη από τον Μάρτιν Σκορσέζε, θα συζητήσουν για το κομμένο αυτί του και θα χαθούν μαγικά μέσα σε σταροχώραφα, σε ένα υπέροχο μείγμα φαντασίας και σύγχρονης (για τότε) τεχνολογίας, με εφέ που δημιουργήθηκαν από την εταιρία του Τζορτζ Λούκας.
Vincent & Theo (1990)
Ο Τιμ Ροθ υποδύθηκε το μεγάλο ζωγράφο στην ταινία του Ρόμπερτ Άλτμαν. Περισσότερο από βιογραφία, η ταινία εξερευνά αποκλειστικά την σχέση του Βίνσεντ με τον αδελφό του Τεό που αύξανε και άλλο τις ανασφάλειες του πρώτου, λόγω της μη αποδοχής του στον χώρο της Τέχνης, πρωτίστως από τον ίδιο του τον αδερφό που εργάζεται ως έμπορος. Τιμ Ροθ και Πολ Ρις πρωταγωνιστούν στους αντίστοιχους ρόλους.
Vincent and Me (1990)
Ίσως η ιδανικότερη ταινία για να συστήσει κάποιος τον κόσμο του Βαν Γκογκ σε ένα παιδί ήρθε από τον Καναδά και εξιστορεί το μαγικό ταξίδι μιας 13χρονης στην προσπάθειά της να ανακαλύψει μια μυστηριώδη αγορά έργων του Ολλανδού ζωγράφου που περιέργως μοιάζουν με τα δικά της. Απόδραση, περιπέτεια και ταξίδι στο χρόνο κρατούν το ενδιαφέρον των μικρών και ο Τσέκι Καριό προστίθεται στη λίστα των ηθοποιών που ενσαρκώνουν τον ζωγράφο.
Van Gogh (1991)
Η ταινία του Μορίς Πιαλά εκτιμήθηκε πολύ τη χρονιά εκείνη και έφτασε να διεκδικεί 12 Σεζάρ κερδίζοντας τελικά μόνο αυτό της ερμηνείας του Ζακ Ντιτρόν. Με χρονικό όριο τους 2 τελευταίους μήνες της ζωής του ζωγράφου, ο Πιαλά εξερεύνησε με υπομονή τον άνθρωπο πίσω από τον καλλιτέχνη, φτιάχνοντας το πιο ευαίσθητο προφίλ του στο σινεμά ως σήμερα, αφήνοντας στην άκρη τη δημιουργική σύγχυση που επικρατούσε μέσα του και δίνοντας έμφαση στη σχέση που είχε με τους οικείους του.
Vincent – The Full Story (2004)
Ένα τριμερές ντοκιμαντέρ από τον κριτικό τέχνης Waldemar Januszczak, παρουσίασε τις τοποθεσίες στην Ολλανδία, την Αγγλία και τη Γαλλία, όπου ζούσε και δούλευε ο Van Gogh. Επίσης, ερευνά τις επιρροές των άλλων καλλιτεχνών από τους πίνακες του Van Gogh. Μερικοί ισχυρισμοί είναι ανοιχτοί προς ερμηνεία, αλλά αυτή η σειρά αξίζει σίγουρα αν απολαμβάνετε τους πίνακες του Βαν Γκογκ και θέλετε να μάθετε περισσότερα γι ‘αυτόν. Είναι η «πλήρης» ιστορία, που ασχολείται με όλη τη ζωή του, συμπεριλαμβανομένων των πρώτων χρόνων στο Λονδίνο και την περίοδο που άρχισε να μαθαίνει να σχεδιάζει.
The Eyes of Van Gogh (2005)
Μετά τους καταστροφικούς μήνες που πέρασε με τον Gauguin στο κίτρινο σπίτι της Arles, ο Vincent van Gogh, σε απεγνωσμένη αναζήτηση μιας θεραπείας από τις επιθέσεις που τον μαστίζουν ολοένα και περισσότερο, μπαίνει εθελοντικά σε ένα άσυλο. Γραμμένο και σκηνοθετημένο από τον Alexander Barnett, είναι μια ιστορία για τους 12 μήνες που πέρασε ο Vincent Van Gogh στο άσυλο στο St. Remy.
Van gogh: Painted with Words – Ζωγραφιζοντασ με τισ λεξεισ(2010)
Τηλεταινία του BBC και άλλη μια ευκαιρία για τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς για επίδειξη των δυνατοτήτων του, το Painted with Words είναι απλό και ξεκάθαρο, έχοντας έναν καθαρά εισαγωγικό ρόλο σε όποιον θέλει να ξέρει λεπτομέρειες για τη ζωή του ζωγράφου. Ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και τη δραματοποίηση, ζωγραφίζεται ένα ψυχαναλυτικό δραματοποιημένο πορτρέτο του ζωγράφου, με την ταινία να έχει ως όχημα τα γράμματα του ζωγράφου, όχι μόνο προς τον Τεό, με σκοπό να διηγηθεί σύντομα το βίο του με τις δικές του λέξεις.
Vincent Van Gogh: A New Way of Seeing (2015)
Ίσως περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον καλλιτέχνη, η ζωή του Βαν Γκογκ έχει εδώ και καιρό καταλάβει τη φαντασία των αφηγητών. Βουτώντας βαθιά στον συναρπαστικό και μερικές φορές βαθιά προβληματικό κόσμο του, έρχεται αυτό το εξαιρετικό, βραβευμένο ντοκιμαντέρ από τον David Bickerstaff. Παρουσιάζοντας τα εικονικά έργα του Van Gogh όπως ποτέ πριν και παρουσιάζοντας αποκλειστικές συνεντεύξεις με την επιμελητική ομάδα στο Μουσείο Βαν Γκογκ στο Άμστερνταμ, αυτή η ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΟΘΟΝΗ (EXHIBITION ON SCREEN) δεν είναι σαν καμία άλλη.
LOVING VINCENT (2017)
Απαράμιλλης ομορφιάς θέαμα, για πολλούς σημαντικότερο από κάθε συμβατική βιογραφία καθώς δε στέκεται στις πληροφορίες για τον Βαν Γκογκ αλλά παίρνει ως σημαία τη φράση «μόνο με τους πίνακές μας μπορούμε να μιλάμε» που έγραψε σε ένα από τα τελευταία του γράμματα, δημιουργώντας μια ψευδαίσθηση τού πώς θα ήταν ένα animation φτιαγμένο από τον ίδιο. Tο φιλμ «Loving Vincent» έχει δημιουργηθεί ακολουθώντας τις τεχνικές ζωγραφικής του ίδιου του καλλιτέχνη. 65 χιλιάδες μικρές ελαιογραφίες ενώθηκαν ψηφιακά στο μακράν πιο φιλόδοξο οπτικοακουστικό project που έγινε ποτέ για τον ζωγράφο. Η ζωγραφισμένη στο χέρι ταινία για τη ζωή του Vincent Van Gogh είναι ένα πραγματικό έργο τέχνης.
At Eternity’s Gate – Στην Πυλη τησ ΑΙωνιοτητασ (2019)
Αμερικανός νεο-εξπρεσιονιστής εικαστικός, που πέρασε με μεγάλη επιτυχία πίσω από την κάμερα κι έφτασε μέχρι την οσκαρική υποψηφιότητα («Το Σκάφανδρο και η Πεταλούδα»), ο Τζούλιαν Σνάμπελ αγαπάει τις καλλιτεχνικές βιογραφίες: «Πριν Πέσει η Νύχτα» για τον ποιητή Ρεϊνάλδο Αρένας και «Basquiat» για τον ζωγράφο Ζαν-Μισέλ Μπασκιά. Στην πιο φιλόδοξη από αυτές επικεντρώνεται στα τελευταία δύο χρόνια της ζωής του Βαν Γκογκ στην Αρλ και την Οβέρ-σιρ-Ουάζ της Γαλλίας, επιχειρώντας από τη μία να κατανοήσει την εικαστική ιδιοφυΐα του διάσημου Ολλανδού και από την άλλη να εκφράσει, μέσα από τις σκέψεις του ήρωά του, μερικές δικές του απόψεις πάνω στην τέχνη του. Η σχέση ζωής και τέχνης, φαντασίας και πραγματικότητας, πρωτοπορίας και παράδοσης, ενστίκτου και ορθολογισμού, προσωπικού οράματος και κοινωνικών επιταγών εμφανίζονται σε κάθε βήμα μιας «καταραμένης» προσωπικότητας, πολλές από τις πνευματικές και ψυχολογικές εμμονές της οποίας αποτυπώνει με μια απροσδόκητα εκπληκτική ερμηνεία ο βραβευμένος στη Βενετία και υποψήφιος για Χρυσή Σφαίρα Γουίλεμ Νταφόε.
BONUS 1 – “No Blue Without Yellow”
Χάρις σε αυτό το υπέροχο animation που τιτλοφορείται No Blue Without Yellow και υπογράφει ο Maciek Janicki ταξιδεύουμε μέσα από τα τοπία που ενέπνευσαν τα πιο διάσημα έργα του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου Βίνσεντ Βαν Γκογκ.
bonus 2 – “Vincent and the Doctor”
Ο “Vincent and the Doctor” είναι το δέκατο επεισόδιο της πέμπτης σειράς βρετανικής τηλεοπτικής σειράς Doctor Who. Ενθουσιασμένος από μια δυσοίωνη φιγούρα στη ζωγραφική του Βίνσεντ Βαν Γκογκ Η εκκλησία στο Auvers, ο γιατρός (Matt Smith) και η σύντροφος Amy Pond (Karen Gillan) ταξιδεύουν στον χρόνο για να γνωρίσουν τον Van Gogh (Tony Curran) και μαθαίνου ότι το Auvers-sur-Oise μαστίζεται από ένα αόρατο πλάσμα, γνωστό ως Krafayis, το οποίο μόνο ο Van Gogh μπορεί να δει. Ο γιατρός και η Amy συνεργάζονται με τον Van Gogh για να νικήσουν το τέρας και σε αυτήν την προσπάθειά τους βοηθούν τον Βαν Γκογκ να συνειδητοποιήσει την κληρονομιά του, φέρνοντάς τον στο μέλλον.
Χρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε ότι σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία στον ιστότοπό μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτόν τον ιστότοπο, θα υποθέσουμε ότι είστε ικανοποιημένοι με αυτόν.Εντάξει!
