Φαίδρα της Μαρίνας Τσβετάγιεβα: μια ψυχογραφική εκδοχή του μύθου

Αντί προλόγου

Η επιστροφή του θεάτρου στις ζωές μας, έστω και με τους αναγκαίους περιορισμούς, είναι γεγονός. Φέτος, προσφέρεται μια πληθώρα παραστάσεων, εκ των οποίων μια που τράβηξε έντονα το ενδιαφέρον μας, αφού συγκεράζει την ποίηση με την δραματουργία είναι η “Φαίδρα” της Μαρίνας Τσβετάγιεβα. Την παράσταση σκηνοθετεί ο Δημήτρης Καραντζάς, ενώ πρωταγωνιστούν οι Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Στεφανία Γουλιώτη, Αλεξία Καλτσίκη, Νίκος Μάνεσης και ο Μιχάλης Σαράντης. Προτού ταξιδέψετε σε αυτή την βαθιά ψυχολογική εκδοχή του έργου στο θέατρο Προσκήνιο, ετοιμάσαμε για εσάς μια σύντομη παρουσίασή του.

Continue reading “Φαίδρα της Μαρίνας Τσβετάγιεβα: μια ψυχογραφική εκδοχή του μύθου”

«Μύθος»: ένας μυστηριώδης και αλληγορικός πίνακας του El Greco με έμπνευση από την αρχαιότητα

Ο πίνακας «Μύθος» του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, γνωστού επίσης και με το ισπανικό προσωνύμιο El Greco, είναι ένα αινιγματικό έργο τέχνης , του οποίου η σημασία και η χρονολόγηση απασχόλησαν έντονα τους ιστορικούς τέχνης. Πρόκειται πάντως για μία ελαιογραφία φιλοτεχνημένη από τον El Greco μάλλον στην Ιταλία (γύρω στο 1580).

Continue reading “«Μύθος»: ένας μυστηριώδης και αλληγορικός πίνακας του El Greco με έμπνευση από την αρχαιότητα”

«Έτερος εγώ-Κάθαρσις»: Για όλες τις χαμένες ψυχές έρχεται κάποτε η στιγμή της κάθαρσης

Για όλες τις χαμένες ψυχές έρχεται κάποτε η στιγμή της κάθαρσης.

Στις 11 Δεκεμβρίου 2020 ο καθηγητής Εγκληματολογίας, Δημήτρης Λαΐνης, και το πολυαγαπημένο πλέον στο – ελληνικό κι όχι μόνο – κοινό «Έτερος εγώ» επέστρεψε στους δέκτες μας μέσω της Cosmote TV και ήδη σαρώνει σε τηλεθέαση. Φυσικά και σπεύσαμε να το απολαύσουμε και σας μεταφέρουμε την εμπειρία μας και την spoiler – free κριτική μας για τον πολυαναμενόμενο νέο κύκλο της σειράς.

Το «Ετερος Εγώ: Κάθαρσις» θέλει να είναι το επόμενο binge watch σας

Η ιστορία του νέου κύκλου 8 επεισοδίων του «Έτερος εγώ-Κάθαρσις» είναι απευθείας συνέχεια των όσων διαδραματίστηκαν στον προηγούμενο κύκλο και βρίσκει τους πρωταγωνιστές σε εντελώς διαφορετικές καταστάσεις. Ο ταξίαρχος Απόστολος Μπαρασόπουλος (Μάνος Βακούσης) έχει τεθεί σε αποστρατεία κι αποχωρεί από την αστυνομία. Παράλληλα, στο πανεπιστήμιο όπου διδάσκει και ο ίδιος ο Δημήτρης Λαΐνης (στο πρωταγωνιστικό ρόλο επιστρέφει ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης) επικρατεί αναβρασμός εξαιτίας των επερχόμενων πρυτανικών εκλογών και η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη όταν ο υποψήφιος για τη θέση του πρύτανη και φίλος του Λαΐνη, Ηλίας Βελισσαράτος (Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης) εμπλέκεται – φαινομενικά – σε μία άγρια δολοφονία φοιτήτριάς του.

Ετερος Εγώ: Κάθαρσις»: Ο δολοφόνος επιστρέφει στις 11 Δεκεμβρίου

Την υπόθεση αναλαμβάνει το τμήμα ανθρωποκτονιών, το οποίο κατευθύνεται πλέον από τον διοικητή Νίκο Βανόρτα (Τάσος Νούσιας), ο οποίος έχει υπό τις οδηγίες του, τον αστυνόμο Παντελή Σκλαβή (Πέτρο Λαγούτη) αλλά και τη νέα προσθήκη στην ομάδα, την υπαστυνόμο Μάρθα Καρρά (Άννα Μενενάκου). Φυσικά, όπως και στην προηγούμενη σεζόν γρήγορα γίνεται αντιληπτό πως η εύρεση του δράστη είναι πολύ πιο πολύπλοκη από ό,τι αρχικά φαινόταν και μάλιστα φαίνεται να έχει και απρόβλεπτες προεκτάσεις. Ταυτόχρονα, η δράση του δολοφόνου Θησέα, όπως την είδαμε στην περασμένη σεζόν, έχει αποκεφαλίσει τον μαφιόζικο κόσμο της νύχτας, με αποτέλεσμα νέοι διεκδικητές να εμφανίζονται στην υπόθεση, προσπαθώντας να μπλέξουν τους παλιούς με τους νέους. Την πρώτη τους εμφάνιση στη σειρά κάνουν ο έμπορος ναρκωτικών Μελέτης Κροκίδης (Ορφέας Αυγουστίδης), αλλά κι ο Γεράσιμος Γεννατάς στον ρόλο του Γρύπα, που αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις. Όσο η ιστορία εκτυλίσσεται, οι ανατροπές διαδέχονται η μια την άλλη και μία καλοστημένη πλεκτάνη που συνδέει όλες τις υποθέσεις αρχίζει να βγαίνει στην επιφάνεια.

Είδαμε τα πρώτα επεισόδια του «Έτερος Εγώ-Κάθαρσις» , Review - Τηλεόραση -  αθηνόραμα

Ο ταλαντούχος Σωτήρης Τσαφούλιας επιστρέφει φέτος με την συνέχεια του «Έτερος Εγώ: Χαμένες Ψυχές» (διαβάστε την κριτική μας για τον πρώτο κύκλο της σειράς εδώ ), το sequel «Έτερος εγώ-Κάθαρσις», βασισμένο σε μια δική του ιδέα, ενώ συνυπογράφει το σενάριο μαζί με την Κατερίνα Φιλιώτου. Ο δεύτερος κύκλος της σειράς προϋποθέτει μια βασική γνώση των γεγονότων και των χαρακτήρων που μας σύστησε ο πρώτος κύκλος και η ταινία, αλλά ακόμη κι αν δεν έχει παρακολουθήσει κάποιος τα προηγούμενα, γρήγορα μπορεί να αντιληφθεί την δυναμική των σχέσεων ανάμεσα στους ήρωες και να πιάσει το νήμα της αφήγησης.

Ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα του «Έτερος Εγώ – Κάθαρσις»

Ο Έλληνας δημιουργός συνεχίζει στην ίδια πετυχημένη συνταγή, χτίζοντας αργά και μεθοδικά μια νουάρ ατμόσφαιρα που γίνεται όλο και περισσότερη σκοτεινή, καθώς η πλοκή δένει. Τα 8 επεισόδια του νέου κύκλου είναι άρτια δομημένα και έχουν διακριτή αρχή, μέση και τέλος. Χωρίς περιττά εφέ μα με δυνατές (κι ενίοτε πολύ σκληρές) σκηνές και με συνεχείς ανατροπές που διαδέχονται η μία την άλλη και κορυφώνονται με μία τρομερή αποκάλυψη στο τελευταίο επεισόδιο, ο Σωτήρης Τσαφούλιας καταφέρνει γι’ άλλη μια φορά να μην απογοητεύσει το ελληνικό κοινό και δη τους φανς του είδους του αστυνομικού. Και φυσικά δεν παραλείπει να προσθέσει και την “σφραγίδα” του· η νέα υπόθεση έχει, όπως και οι προηγούμενες, άρωμα αρχαίας Ελλάδας κι ένα υπόβαθρο μυθολογικό. Στην προκειμένη περίπτωση στο επίκεντρο βρίσκεται το αρχετυπικό σύμβολο και ο μύθος της Μέδουσας, του οποίου η ευφυής σύνδεση με την υπόθεσή μας δικαιολογείται, αλλά δεν έχει τόσο κυρίαρχη παρουσία όσο ενδεχομένως θα προσδοκούσαμε ως λάτρεις της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας.

Το καστ αποτελείται για άλλη μια φορά από σπουδαίους Έλληνες ηθοποιούς, παλιούς και νέους ήρωες της σειράς. Mεταξύ αυτών μεθοδικοί αστυνομικοί, όπως ο αδιάφθορος και στιβαρός Τάσος Νούσιας και ο έντιμος μα και σταθερά badass Πέτρος Λαγούτης· σκληροί κακοί (απόλυτα απολαυστικοί οι Γεράσιμος Γεννατάς και Δημήτρης Καπετανάκος στους ρόλους τους)· δυναμικοί γυναικείοι ρόλοι που επηρεάζουν τις εξελίξεις (μοναδικές οι Κατερίνα Διδασκάλου, Βίκυ Παπαδοπούλου και Κόρα Καρβούνη) και τέλος ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης σε μια δίχως λόγια ερμηνεία που για άλλη μια φορά σε καθηλώνει, σε εμπνέει, σε συγκινεί και μένει καρφωμένη στο μυαλό σου για μέρες. Είναι τέτοια η δυναμική της ερμηνείας του Δαδακαρίδη που έπειτα από μία ταινία και δύο κύκλους σειράς έχει πλέον καταφέρει να οδηγήσει σε ουσιαστική αυτονόμηση του ήρωά του, του καθηγητή Δημήτρη Λαΐνη. Το υπέροχο και προσεκτικά επιλεγμένο καστ (το οποίο συμπληρώνουν επίσης μεταξύ άλλων οι Μελισσάνθη Μαχούτ, Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Δημήτρης Μαυρόπουλος, Πολύδωρος Βογιατζής, Μαίρη Μηνά, Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Χρήστος Σαπουντζής, Κωνσταντίνος Τζούμας κ.ά.) έπαιξε εξαρχής μεγάλο ρόλο στην επιτυχία αυτής της σειράς, καθώς μάλιστα αξιοποιείται συστηματικά και στο έπακρο υπό τη μαεστρική σκηνοθετική καθοδήγηση του Σωτήρη Τσαφούλια, ο οποίος έχει εμπιστοσύνη στο υλικό του και αξιοποιεί σωστά τον χρόνo που διαθέτει, για να αναπτύξει κάθε πτυχή της πλοκής.

Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μην κάνουμε ιδιαίτερη αναφορά στο υπέροχο για άλλη μια φορά soundtrack του «Έτερος εγώ-Κάθαρσις» με τίτλο “I lost my soul”. Το soundtrack αυτό (με ήχο μελαγχολικό άλλα και ροκ ταυτόχρονα) υπογράφει ο George Gaudy που είχε ντύσει μουσικά και τον πρώτο κύκλο της σειράς με το “Mother”. Είναι ένα μουσικό κομμάτι απολύτως ταιριαστό στη σκοτεινή, νουάρ και υποβλητική ατμόσφαιρα της ίδιας της σειράς, ενώ παράλληλα θα λέγαμε ότι λόγω του τίτλου και του στίχου του αποτελεί συνδετικό κρίκο με τον πρώτο κύκλο της σειράς «Έτερος Εγώ: Χαμένες Ψυχές» (άλλη μια φορά που οι δημιουργοί “κλείνουν το μάτι” στους “διαβασμένους” φανατικούς θεατές της σειράς). Μπορείτε να ακούσετε παρακάτω και τα δύο soundtrack:

Σε κάθε περίπτωση, ο νέος κύκλος του «Έτερος εγώ-Κάθαρσις» είναι μια σειρά υψηλών αξιώσεων που είχε ανάγκη η ελληνική τηλεόραση και το ελληνικό κοινό, καθώς η υψηλού επιπέδου παραγωγή της – εντυπωσιακά όλα τα σκηνικά, ιδίως για τα ελληνικά δεδομένα – παράγουν ένα καθηλωτικό αποτέλεσμα που σπάνια βρίσκουμε στην ελληνική τηλεόραση και που σίγουρα θα κρατήσει και πάλι προσηλωμένους τους θεατές στις θέσεις τους. Είναι αξιοθαύμαστο πώς μια σειρά έχει καταφέρει να “αγγίξει” αυτό το επίπεδο ποιότητας και να αποκτήσει τόσο ευρεία απήχηση. Ίσως το κλειδί της επιτυχίας του «Έτερος εγώ» να είναι το ότι έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα ζωντανό αυτόνομο σύμπαν, σάπιο αλλά και γοητευτικό ταυτόχρονα, που αποτελείται από πολυδιάστατους χαρακτήρες με πολλές αποχρώσεις, τους οποίους και παρατηρούμε να εξελίσσονται διαρκώς. Έναν κόσμο, όπου το κακό κυριαρχεί και όπου αργά ή γρήγορα καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε (τα μυθολογικά ή μη) τέρατα μέσα μας. Και φυσικά μέσα σε όλα αυτά η ίδια η σειρά μάς παγιδεύει κάθε φορά σε ένα καινούργιο σεναριακό μυθολογικό λαβύρινθο και μας καλεί να λύσουμε αγωνιωδώς τον απολαυστικά περίπλοκο γρίφο ταυτόχρονα με τους πρωταγωνιστές.

Σωτήρης Τσαφούλιας | iEllada.gr
Ο Σωτήρης Τσαφούλιας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης του «Έτερος εγώ»

Χωρίς να αποκαλύπτουμε περισσότερα, είναι πάντως αμφιλεγόμενο αν οι ήρωές μας βρίσκουν την κάθαρση που υπόσχεται ο τίτλος του νέου κύκλου και από όσο φαίνεται μάλλον οι ιστορίες τους θα εξελιχθούν περαιτέρω σε νέο κύκλο της δημοφιλούς σειράς με τίτλο «Έτερος εγώ-Νέμεσις», όπως δήλωσε πρόσφατα ο δημιουργός, Σωτήρης Τσαφούλιας, σε ραδιοφωνική εκπομπή.

Ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα του «Έτερος Εγώ – Κάθαρσις» | i-TECH4u

Ολοκληρώνοντας την κριτική αυτή, τριγυρίζει στο μυαλό μας μία φράση του καθηγητή Λαΐνη από την ταινία «Έτερος εγώ»: “Σ’ έναν άδικο και σάπιο κόσμο, όταν μπορείς να διορθώσεις κάτι… τι κάνεις;”. Το “να κάνεις τέχνη” νομίζουμε ότι – ειδικά εν έτει 2020 – είναι ίσως η πιο ταιριαστή απάντηση στην ερώτηση αυτή κι είναι ακριβώς αυτό που έχει καταφέρει να κάνει ο Σωτήρης Τσαφούλιας· έχει δώσει στην ελληνική τηλεόραση ένα καλοδουλεμένο και από κάθε άποψη έξοχο προϊόν μεγάλης δυναμικής που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από παραγωγές του εξωτερικού, γεγονός που μας κάνει τόσο περήφανους, όσο και αισιόδοξους για το τι πρόκειται να δούμε στο μέλλον από εκείνον.

Έτερος Εγώ: Κάθαρσις (2020) – Gamato

ΠΗΓΕΣ: https://www.moveitmag.gr/nea/eteros-ego-katharsis-methodikos-neo-noyar-ethismos/63700?fbclid=IwAR0fx3Pq_KtRMBanYan4IG3km1R6YNOB3KLZbx9ScfZ65oVxwZT2o45crQg , https://www.news247.gr/synentefxeis/eteros-ego-katharsis-o-orfeas-aygoystidis-einai-o-rolos-kleidi-se-mia-seira-apo-dolofonies.9078998.html, https://www.cosmote.gr/cosmotetv/eteros-ego-katharsis?utm_source=monopoli.gr&utm_medium=cpc&utm_campaign=eteros_ego&utm_content=300×250, https://www.sportime.gr/media/eteros-ego-katharsis-ta-spai-o-neos-kiklos/

Η “Δαναΐδα” του Auguste Rodin

danaid 1889

Έργο γνωστό και ως The Spring, η Danaid (“Δαναΐδα”) αρχικά αποτελούσε μέρος της σύνθεσης The Gates of Hell (“Πύλες της Κολάσεως”) του Auguste Rodin. Ο διάσημος γλύπτης φιλοτέχνησε το έργο το 1885 και το 1890 αυτό εκτέθηκε στο Σαλόνι του Παρισιού και ύστερα αγοράστηκε από το Musee du Luxembourg στη γαλλική πρωτεύουσα.

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΔΑΝΑΪΔΩΝ

Οι πενήντα κόρες του αργίτη βασιλιά Δαναού, πιέστηκαν παρά τη θέλησή τους να παντρευτούν τους πενήντα γιους του βασιλιά Αιγύπτου που είχαν εισβάλει στο Άργος. Οι γάμοι αυτοί, όμως, δεν έγιναν ποτέ, γιατί οι Δαναΐδες συνεννοήθηκαν να τους σκοτώσουν με μαχαίρι την πρώτη νύχτα του γάμου τους (εκτός από μία, την Υπερμήστρα, που ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε το γιο του Αιγύπτου, Λυγκέα). Και οι υπόλοιπες 49, πάντως, δεν κακοπέρασαν μετά τους φόνους: συνέχισαν το βίο τους, παντρεύτηκαν άλλους άντρες, και έκαναν μαζί τους παιδιά. Η δολοφονική τους πράξη, όμως, δεν ξεχάστηκε ποτέ, και οι θεοί τις τιμώρησαν μετά θάνατο, γιατί είχαν βεβηλώσει το ιερό μυστήριο του γάμου: έτσι, στον Κάτω Κόσμο ήταν καταδικασμένες να προσπαθούν αιώνια να γεμίσουν ένα πιθάρι χωρίς πυθμένα. Το πιθάρι αυτό, γνωστό ως «ο πίθος των Δαναΐδων», έγινε στα μεταγενέστερα χρόνια το απόλυτο σύμβολο της ματαιοπονίας.  

Όταν ο μεγάλος Γάλλος γλύπτης Auguste Rodin (1840-1917) φιλοτεχνούσε τις «Πύλες της Κολάσεως», ένα από τα πιο γνωστά και απαιτητικά του έργα, είχε σκοπό να ενσωματώσει σ’ αυτό και μια Δαναΐδα, πράγμα που δεν έπραξε, όμως, ποτέ. Η Δαναΐδα πάντως σμιλεύτηκε. από μπρούντζο αρχικά, και αργότερα από μάρμαρο: αλλά απέμεινε μόνη της, μακριά από τις αδελφές της και τους άλλους αμαρτωλούς. Μοντέλο του Ροντέν υπήρξε η νεαρή τότε γλύπτρια –θαυμάστρια και ερωμένη του- Καμίλ Κλοντέλ.

Το άγαλμα είναι μήκους 71cm, πλάτους 53 cm και ύψους 36 cm, δηλαδή διαστάσεων μισού ανθρώπου. Η καλογυαλισμένη αυτή μαρμάρινη κοπέλα φαίνεται εξαντλημένη σωματικά και συναισθηματικά. Σκύβει στο χώμα. Το κεφάλι της είναι ακουμπισμένο πάνω στο δεξιό της αγκώνα. Τα μαλλιά της λυμένα μοιάζουν υγρά σαν το νερό που κουβαλά ασταμάτητα στο τρύπιο της πιθάρι. Το πρόσωπό της εκφράζει δυστυχία ή τουλάχιστον λύπη.

Πρέπει να προσέξουμε την ωραία Δαναΐδα για διάφορους λόγους:
α) ο πρώτος είναι γιατί ο Ροντέν δείχνει με απόλυτη σαφήνεια ότι δεν τον απασχολεί τόσο ο αρχαιοελληνικός μύθος όσο η εκθαμβωτική ομορφιά του καμπυλόσχημου γυναικείου σώματος. η έμφαση που δίνει στην καμπύλη (στη ράχη, στο λαιμό, στα καπούλια) είναι, νομίζω, απολύτως ευδιάκριτη, και μαγνητίζει το μάτι του θεατή (γιατί έχει ήδη μαγνητίσει το μάτι του καλλιτέχνη).
β)  ο δεύτερος και σημαντικότερος λόγος είναι ο τρόπος παρουσίασης της κοπέλας: ο Ροντέν δε στέκεται στο γνωστό κομμάτι του μύθου (το γέμισμα του τρύπιου πιθαριού) αλλά στην τραγωδία του ανθρώπου που συνειδητοποιεί τη ματαιότητα των προσπαθειών του αλλά και το φαύλο κύκλο μέσα στον οποίο είναι παγιδευμένος. Ο Καμύ θα μας έλεγε ότι βάση της τραγωδίας μας είναι η συνείδηση μας: όταν δεν έχεις συνείδηση της φριχτής σου θέσης, δε βρίσκεσαι καν σε φριχτή θέση. Ή άγνοια και η ανοησία βρίσκονται στον αντίποδα της τραγωδίας: ο άνθρωπος καθίσταται τραγικός όταν αποκτά επίγνωση.
γ)  Προσέξτε, τέλος, και κάτι ακόμα: η Δαναΐδα είναι μόνη. οι άλλες 48 αδελφές της δεν απεικονίζονται. Μα φυσικά: ο γάλλος καλλιτέχνης, παιδί της μετα-αναγεννησιακής Ευρώπης, παιδί του δυτικοευρωπαϊκού ατομισμού, αντιλαμβάνεται την τραγωδία ως κάτι βαθιά προσωπικό. Ο αρχαίος Έλληνας, γέννημα της πόλης-κράτους, ίσως και να εστίαζε στη συλλογική τραγωδία: ο σύγχρονος ευρωπαίος (αλλά και ο νεοέλληνας ακόμη), ζώντας μέσα σε κοινωνίες όπου οι συλλογικοί δεσμοί έχουν διαρρηχθεί, δεν τη νιώθει και δεν τον απασχολεί. Το δράμα βιώνεται κυρίως ατομικά.

“… Είμαι η γέφυρα που ενώνει δύο όχθες, το παρόν και το παρελθόν… Πορεύομαι ως την πιο βαθιά αρχαιότητα… θέλω να ξαναβρώ τη μνήμη… γιατί η αρχαιότητα είναι η μεταμόρφωση του παρελθόντος σε ένα αιώνιο παρόν…” Auguste Rodin

ΠΗΓΕΣ: https://ioannisart.blogspot.com/2014/06/auguste-rodin.html , https://www.monopoli.gr/2018/11/12/istories/san-simera/259016/san-shmera-gennietai-o-auguste-rodin/ , https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/06/27-10.pdf