The Handmaid’s Tale: η τρομακτική δυστοπία που πρέπει να παραμείνει fiction

Το 2017 συνέβη κάτι τεράστιο στον χώρο της μικρής οθόνης. Η σειρά The Handmaid’s Tale είναι μια δυστοπία όχι αυτού που θα μπορούσε να εμφανιστεί. Αλλά εκείνου που έχει απαντήσει σε πολλές περιπτώσεις η ιστορική καταγραφή. Και αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά του έργου σε σχέση με άλλα.

Μέχρι σήμερα το τηλεοπτικό πεδίο αναζητούσε τις δυστοπίες που ενέχουν μέσα τους μια ισχυρή δόση φουτουρισμού. Αφορούν δηλαδή μια αποκλίνουσα προοπτική ενός μέλλοντος που ο άνθρωπος θέλει και κυνηγάει εδώ και χρόνια. Πλέον, έχουμε το πρώτο δείγμα από ένα είδος δυστοπίας που διαφέρει. Δεν το αποζητά η κοινωνία, γιατί έδωσε και εξακολουθεί να δίνει αγώνες για να το εξαλείψει.

Η ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ ως επιστέγασμα όσων περιφρονητικών έχει πει για τις γυναίκες έδωσε το έναυσμα για θεωρήσεις ότι το The Handmaid’s Tale ίσως να έχει χαρακτήρα ντοκιμαντέρ. Το βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ που το Hulu μετέτρεψε σε σειρά, ευτυχώς ως σήμερα δεν περιέχει κάποιο ντοκιμαντερίστικο στοιχείο. Είναι fiction και εκεί θα (πρέπει να) παραμείνει. Πρόκειται για μια ιστορία εμπνευσμένη και γραμμένη από μια γυναίκα που κατάφερε να μην οριστεί από το αρσενικό σε μια πιο βαθιά συντηρητική εποχή, πίσω στο 1985. Ίσως στάθηκε τυχερή γιατί γεννήθηκε στον Καναδά. Σε κάθε περίπτωση η πολύ δραστήρια Άτγουντ θέλησε να κάνει χαρτί, λέξεις, συνεκτικότητα και κυρίως φαντασία, εκείνο που κάποτε υπήρξε, αλλά δεν θα ξαναϋπάρξει.

Το σύμπαν του βιβλίου και πλέον της σειράς μιλάει για ένα καθεστώς. Οι ΗΠΑ δεν υπάρχουν πια. Υπάρχει η Νέα Αγγλία ή το Κράτος του Γκίλεντ. Οι Γιοι του Ιακώβ, μια φαλλοκρατική αίρεση, κατέλυσε το πολίτευμα και εγκαθίδρυσε τον κόσμο όπου η γυναίκα είναι πιο υπό κι από υπό. Κεντρική φιγούρα είναι η υπηρέτρια Offred(Of Fred, δηλαδή ανήκει στον κύριο της/συσχετισμός και με το offered, δηλαδή αυτή που προσφέρεται). Η θέση της Offred (Elisabeth Moss) στη νέα τάξη πραγμάτων βρίσκεται στον πάτο της κοινωνικής κλίμακας. Στην κάστα των Marthas. Υπάρχουν γυναίκες με καλύτερη μοίρα από αυτήν. Όχι για κάποιον άλλο λόγο, αλλά επειδή χρειάζεται ένας βοσκός να μαζεύει τα πρόβατα.

Οι υπηρέτριες έχουν έναν σκοπό: την υποταγή στον αφέντη. Υποταγή όχι μόνο με τα μάτια, αλλά και με το σώμα. Δεν υποχρεούνται να κατεβάζουν το βλέμμα και να κρύβονται από την κοινή θέα. Υποχρεούνται να κάνουν έρωτα με τον αφέντη τους για να τις γονιμοποιήσει και μετά να τους πάρει το παιδί. Κι όχι μόνο με τον αφέντη. Με κάθε αρσενικό. Η ανώτερη θέση που μπορεί να πάρει μια γυναίκα στη χώρα του Γκίλεντ είναι σύζυγος κάποιου αφέντη. Έχει περισσότερες ανέσεις και ελευθερίες σαφώς, όμως οφείλει να κανονίζει τις ερωτικές συνευρέσεις του άντρα της. Στο Handmaid’s Tale αυτόν τον ρόλο τον έχει η Yvonne Strahovski.

Η ιστορία εστιάζει στην κεντρική ηρωίδα, Offred, η οποία ενώ ζούσε μια κανονική οικογενειακή ζωή, από την μια μέρα στην άλλη, θρησκόληπτοι διέλυσαν την οικογένεια της, της πήραν την κόρη, της άλλαξαν το όνομα και την έκαναν σκλάβα του σεξ στην ίδια της τη χώρα. Σε μια χώρα στην οποία πλέον κυριαρχεί η βία και ο θάνατος για όποιον δεν θέλει να μπει στα καλούπια του νέου καθεστώτος, η Offred προσπαθεί να βρει την κόρη της και να επιβιώσει χωρίς να χάσει τον εαυτό της και να ανακαλύψει αν υπάρχει κάποια διέξοδος από αυτό τον εφιάλτη. Και θα το κάνει πάση θυσία.

Με τις εκφράσεις να αντικαθιστούν το make up στο καθαρό πρόσωπό της, η γνωστή από το «Mad Men», Elisabeth Moss, μπαίνει στο κέντρο της κάμερας και καθρεφτίζει στις αντιδράσεις της την πάλη μιας γυναίκας να επιβιώσει σε ένα πατριαρχικό σύστημα. Από την υποταγή μέχρι τον πόνο και από την απόγνωση μέχρι τα νεύρα, αυτή η πρωταγωνίστρια δικαίως πήρε και το Emmy καλύτερης ηθοποιού σε δραματική σειρά.

Όπως λέει και ο Guardian, μετά το τέλος κάθε επεισοδίου σου παίρνει ώρα να βγεις από την οθόνη και να γυρίσεις στην πολύχρωμη πραγματικότητα. Η τηλεόραση σκουραίνει, τα ρούχα παίρνουν συγκεκριμένη απόχρωση και παίζουν τον δικό τους ρόλο και ένας καινούργιος περίεργος κόσμος ανοίγεται μπροστά σου.

Δεν είναι πολλές οι σειρές που μπορούν να σε ακουμπήσουν με αυτόν τον τρόπο. Μετά από ορισμένα επεισόδια νιώθεις πραγματική απέχθεια για το ανθρώπινο γένος και πολλές φορές αισθάνεσαι και κάτι να σε βαραίνει: για αυτό ευθύνεται είναι η σύνδεσή που άθελά σου έχεις κάνει με την κοινωνία που ζούμε και την καταπίεση που βιώνουν συχνά σε αυτή οι γυναίκες αλλά και οι άντρες. Πρόκειται στην πραγματικότητα για μια αργή και ατμοσφαιρική σειρά, που καταφέρνει να τρομάζει τον θεατή, χωρίς να χρησιμοποιεί “φτηνά” jump scares, άλλα με έναν εσωτερικό τρόμο που πηγάζει από το πόσο οικείο φαντάζει αυτό το εναλλακτικό σύμπαν στο οποίο διαδραματίζεται η πλοκή.

Η ίδια η συγγραφέας, η θρυλική πλέον Margaret Atwood, εμφανίζεται στον πιλότο της σειράς υποδυόμενη την Aunt που χαστουκίζει την Offred. Αν και το δυστοπικό μέλλον που απεικονίζεται στην ιστορία του The Handmaid’s Tale μπορεί να φαίνεται αδιανόητο σενάριο στον πραγματικό κόσμο, η Atwood σε άρθρο της στη Guardian το 2012 είχε επισημάνει ότι σκοπός της ήταν να αποτυπώσει όλες τις φρικαλεότητες που οι άνθρωποι έχουν ιστορικά διαπράξει ο ένας εναντίον του άλλου μέσα στα χρόνια, τις δεκαετίες και του αιώνες. Τόνισε μάλιστα ότι επ’ ουδενί δεν ήθελε να κατηγορηθεί ότι παραπλανεί τους θεατές, παρουσιάζοντας τον άνθρωπο ικανό για τερατώδεις πράξεις.

Παρά την καναδική της καταγωγή, η Atwood επέλεξε η ιστορία της να διαδραματίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, επειδή πίστευε ότι για το καναδικό κοινό δεν θα έμοιαζε αληθοφανές ένα ακραίο ολοκληρωτικό καθεστώς στη χώρα τους. Σε συνέντευξή της στο Teen Vogue, σημείωσε: “Θα προκαλούσε αντιδράσεις στο Κεμπέκ, μιας και ιστορικά ο Καναδάς ήταν, είναι και μάλλον θα είναι το μέρος που δεν εγκαταλείπεις, αλλά καταφεύγεις σ’ αυτό για μια καλύτερη ζωή”. Η σειρά, ωστόσο, γυρίστηκε στον Καναδά, σε Τορόντο και Οντάριο.

Εκτός από τον βασικό χαρακτήρα που ξεδιπλώνεται αναζητώντας κάθε φορά διαφορετικούς τρόπους επιβίωσης – από τον έρωτα μέχρι την υποκρισία –, όσο περνούν τα επεισόδια βλέπεις την εξέλιξη και στους υπόλοιπους χαρακτήρες – οι οποίοι αναδεικνύονται με μοναδικές ερμηνείες. Από την Aunt Lydia μέχρι την Janine και τον Nick, η οθόνη πλημμυρίζει συναισθήματα. Ιδιαίτερη περίπτωση είναι αυτή της Moira, η οποία στο βιβλίο είναι λευκή και την ενσαρκώνει στην οθόνη η Samira Wiley. Σύμφωνα με το μυθιστόρημα, όλοι οι μαύροι πολίτες εξοστρακίζονται στη Δύση από το ρατσιστικό καθεστώς. Ωστόσο, ο παραγωγός Bruce Miller σκέφτηκε ότι αυτό είναι κάτι που δύσκολα θα απεικονιζόταν διαρκώς στην οθόνη και θα προκαλούσε δυσφορία στους θεατές, οπότε αποφάσισε να αλλάξει αυτή τη λεπτομέρεια.

Οι στολές των πρωταγωνιστών έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς οι στολές των handmaids είναι, σύμφωνα με την Atwood, κόκκινες, επειδή το κόκκινο παραπέμπει στο αίμα της γέννας και στη Μαρία Μαγδαληνή. Επίσης, είναι ένα χρώμα που ξεχωρίζει από μακριά, κάτι που είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στο να εντοπίζονται εύκολα οι γυναίκες που τρέπονται σε φυγή από το καθεστώς. Αντιθέτως εξηγεί ότι τα κοστούμια των συζύγων είναι μπλε ακριβώς λόγω της αγνότητας (χρώμα της καθαρότητας της Παρθένου Μαρίας).

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το ότι αρχικά η Atwood είχε τιτλοφορήσει το μυθιστόρημά της, Offred. Αργότερα, κι ενώ η συγγραφή του ήταν εν εξελίξει, αποφάσισε να το ονομάσει The Handmaid’s Tale για να τιμήσει το “Οι ιστορίες του Καντέρμπερυ” του Geoffrey Chaucer, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 100 σημαντικότερα βιβλία όλων των εποχών. Η υπόθεσή του επιγραμματικά αφορά μια ομάδα από τριάντα περίπου άντρες και γυναίκες, που για να απαλύνουν τη μονοτονία και την πλήξη της οδοιπορίας τους, λένε ιστορίες μεταξύ τους, που αντανακλούν τα ήθη, την κουλτούρα και την κοινωνία του 14ου αιώνα στην Αγγλία…

Πάντως, είτε αυτή η επική σειρά έχει εμπνευστεί από τον πουριτανισμό, όπως ορισμένοι υποστηρίζουν, είτε από την σύγχρονη Αμερική, οι βιασμοί, τα τεράστια διλήμματα, οι σκηνές αιματοχυσίας, ο έρωτας, οι απόπειρες αυτοκτονίας και οι γέννες σίγουρα θα σε κάνουν να λυγίσεις. Δεν σταματά να σε βάζει απότομα σε σκέψεις που αγγίζουν μέχρι και την καθημερινότητά σου, γιατί δείχνει τι ακριβώς συμβαίνει όταν η ανθρωπότητα σιωπά μπροστά στην γυναικεία κακοποίηση. Είναι η σειρά “γροθιά στο στομάχι” που όλοι οφείλουν να δουν. Γιατί δεν πρέπει να συμβεί. Γιατί πρέπει να παραμείνει απλά έτσι. Μέσα από μία οθόνη.

Δείτε το τρέιλερ των 3 σεζόν παρακάτω. Η σειρά αναμένεται να έχει και τέταρτη σεζόν σύντομα. Μπορείτε να παρακολουθήσετε το teaser trailer αυτής παρακάτω.

Nolite te bastardes carborundorum, bitches.

= Don’ t let the bastards grind you down

ΠΗΓΕΣ: https://luben.tv/nerdcult/series/114988 , https://menshouse.gr/sires-tenies/35452/handmaids-tale-mia-skliri-dystopia-pou-apeti-gero-stomachi-gia-na-tin-dis , http://www.gazzetta.gr/entertainment/1139011/10-logoi-gia-na-xekiniseis-handmaids-tale-vid , https://esquire.com.gr/culture/tv/3172/25-pragmata-pou-pithanon-den-gnorizes-gia-to-the-handmaids-tale