Promising Young Woman: Μία πολλά υποσχόμενη ταινία που αντιμάχεται τον σεξισμό της πατριαρχικής κοινωνίας

Και μόνο ο τίτλος της ταινίας “Promising Young Woman” (Πολλά Υποσχόμενη Νεαρή Γυναίκα) σε προϊδεάζει για μια πολλά υποσχόμενη ταινία η οποία είναι εμπνευσμένη από το κίνημα του #MeToo. Σε μία πολύ δύσκολη περίοδο για τον κινηματογράφο, η εικόνα της Κάρι Μάλιγκαν, την οποία έχουμε συνηθίσει σε ρόλους εποχής, με πολύχρωμη περούκα και στολή νοσοκόμας να μοιράζει “χαστούκια συναίνεσης” σε μια σειρά αντρών που θεωρούν ότι μια γυναίκα υπό την επήρεια αλκοόλ αποτελεί το ιδανικό σεξουαλικό θήραμα, δεν θα μπορούσε παρά να δημιουργήσει μία μοναδική εικόνα γύρω από την ταινία της βρετανής ηθοποιού Έμεραλντ Φένελ, η οποία υπογράφει το σενάριο και για πρώτη φορά την σκηνοθεσία. Προορισμένη να ανοίξει συζητήσεις γύρω από τα προνόμια των αντρών και τις λεπτές γραμμές που ορίζουν τη συναίνεση στις σεξουαλικές επαφές, το “Promising Young Woman” είναι αναμφίβολα μία από τις καλύτερες και πιο ενδιαφέρουσες ταινίες της νέας χρονιάς με 4 υποψηφιότητες για τα Golden Globes και 5 για τα Oscars 

Η Κάσι, λοιπόν, είναι μια πολλά υποσχόμενη νεαρή όπως ο τίτλος υποδεικνύει. Ή μάλλον ήταν μια πολλά υποσχόμενη νεαρή που ζει πλέον στον σκοτεινό απόηχο ενός άλλοτε υποσχόμενου μέλλοντος, τότε που ήταν αριστούχος φοιτήτρια ιατρικής, με όνειρο να γίνει γιατρός. Όπως ακριβώς και η παιδική της φίλη, Νίνα. Ένα μέλλον που πάγωσε και για τις δύο κοπέλες από τη στιγμή που σε ένα πάρτι η Νίνα έπεσε θύμα σεξουαλικής επίθεσης από συμφοιτητές της. Η αποσιώπηση του συμβάντος ολοκλήρωσε την τραγωδία, η τραγωδία έγινε οργή και η οργή έχει πλέον μετατρέψει την τριαντάχρονη πια Κάσι σε ένα είδος αυτόκλητου εκδικητή που παγιδεύει έξυπνα άντρες, παριστάνοντας τη μεθυσμένη σε μπαρ περιμένοντας κάποιον καλοθελητή να δοκιμάσει να την εκμεταλλευτεί. Με απώτερο σκοπό να εκδικηθεί τους πρωταίτιους του ανεπούλωτου προσωπικού της τραύματος και μαζί τους καθ’ έξιν ή κατ’ επάγγελμα απολογητές τους.

Είναι γνωστό ότι η συνηθέστερη πρακτική των άμεσων ή έμμεσων απολογητών των δραστών σεξουαλικής κακοποίησης με θύματα γυναίκες είναι η σχετικοποίηση των γεγονότων. Τείνουν να επικεντρώνονται στο θύμα και ποτέ στον θύτη. Πέρα από το κλασικό «γιατί τώρα;» που συνοδεύει μία κατά τη γνώμη τους καθυστερημένη καταγγελία, είναι πάντα πρόθυμοι να αναρωτηθούν αν το θύμα είπε «όχι» αρκετά καθαρά, αν προκάλεσε με ντύσιμο και συμπεριφορά, ή μήπως έφταιγε που ήταν μεθυσμένη θέτοντας έτσι τον εαυτό της σε κίνδυνο. Στο σκηνοθετικό ντεμπούτο της με τίτλο «Promising Young Woman» που μπορείτε να δείτε μέσω του Amazon Prime, η Φένελ επιχειρεί κάτι πανέξυπνο: γυρίζει όλη αυτή την σχετικοποίηση ενάντια στο κυρίαρχο πατριαρχικό αφήγημα που τη γεννάει και αναγκάζει τους υποστηρικτές της να κοιταχτούν με ειλικρίνεια στον καθρέφτη. Και μάλιστα το κάνει με όρους καθαρά κινηματογραφικούς, με το αποτέλεσμα να είναι ένα φιλμ δυναμικά επίκαιρο και ευρηματικό.

Η τιμωρία λοιπόν έρχεται μέσα από τη νουθεσία του παραδείγματος κι όχι από τις Ερινύες του σαδισμού. ‘Αλλωστε φαίνεται πως οι αδικούντες φαίνεται πως έχουν μηχανισμούς για να προστατεύουν το στάτους τους, το όνομά τους, την ύπαρξή τους. Η επικράτηση του ισχυρού έχει διυλισθεί μέσα από διαφορετικές μεθόδους αποκατάστασης και συντήρησης ενός σάπιου ονόματος. Αντιμέτωποι με την σκληρή αλήθεια, οι δικαιολογίες έρχονται προς υπεράσπισιν όχι του θύματος, αλλά των ίδιων τους των εαυτών, αλλά και όλων των θυτών, ακόμα και όσων ήταν σιωπηλοί παρατηρητές. Εδώ η ταινία τους στριμώχνει και Χρησιμοποιεί τις έννοιες του θύτη και του θύματος για να τους παγιδέψει στο αφήγημα που οι ίδιοι έχουν χτίσει. Αυτή η προσεκτικά υπολογισμένη ανατροπή των δυναμικών μεταξύ θύτη και θύματος αντιστρέφει το βελάκι του φόβου και της ευαλωτότητας προς την κατεύθυνση των επίδοξων εκμεταλλευτών. Άραγε, απειλήθηκαν όντως από την Κάσι; Κινδύνεψαν πραγματικά στα χέρια της; Θα πρέπει να προσέχουν την επόμενη φορά που θα πλησιάσουν μια μεθυσμένη κοπέλα θεωρώντας τη εύκολο στόχο; Αυτή η αντιστροφή αποτελεί τον πρώτο πανέξυπνο και πραγματικά ανατρεπτικό ελιγμό που επιχειρεί η ταινία σε πλαίσιο ροής αφήγησης.

Η κριτική και η ανελέητη σάτιρα του “nice guy” είναι το πρώτο κεφάλαιο της ταινίας, αυτό το οποίο ξεχωρίζει αισθητά από τα επόμενα, με τη Φένελ να πετυχαίνει εδώ τον τέλειο συνδυασμό θρίλερ και μαύρης κωμωδίας, ενώ στην συνέχεια καταφέρνει να ανατρέψει την αφηγηματική ροή της ταινίας. Και το κάνει με έξυπνο και -ενίοτε- διασκεδαστικό, αλλά όχι αστείο, τρόπο. Το θέμα είναι βαρύ, και το τραύμα της πρωταγωνίστριας πολύ βαθύ, για να καταφύγει στο χιούμορ. Η Κάσι βρίσκεται μόνιμα στο μεταίχμιο μεταξύ παρόντος και παρελθόντος. Είναι μια γυναίκα διαρρηγμένη ανάμεσα στον πόνο και την ενοχή για ό,τι συνέβη στη φίλη της, στην βιωματική επιβεβαίωση της τοξικής αρρενωπότητας που καθημερινά την περιβάλλει και σε μια ασθενή αλλά όχι νεκρή επιθυμία να έχει μια φυσιολογική ζωή, να αγαπήσει και να αγαπηθεί. Και εδώ έρχεται το στοιχείο του ρομαντισμού, όταν συναντάει έναν παλιό συμφοιτητή της, τον Τζέρι, ο οποίος φαίνεται να μπορεί να της προσφέρει τη λύτρωση που επιθυμεί.

Η ταινία ακολουθεί το σχέδιο της Κάσι και το ξεδιπλώνει έξυπνα, σαν τακτική που ορίζεται από τις αστάθμητες παραμέτρους: όλα εξαρτώνται από την αντίδραση των εμπλεκομένων στην παλιά, αλλά όχι ξεχασμένη αμαρτία. Όλα εκτυλίσσονται στο τώρα, ενώ η γνώση για ό,τι βασανίζει και πυροδοτεί την Κάσι έρχεται έμμεσα και μεθοδικά προκειμένου να δούμε τη μεγάλη εικόνα, το μεγάλο σχέδιο της που ενώ μοιάζει προμελετημένο σε κάθε λεπτομέρεια. Και αυτό έχει τη σημασία του, σαν η ταινία να θέλει πρωτίστως να υπογραμμίσει αφενός τον ανεξίτηλο χαρακτήρα ενός τέτοιου τραύματος, αφετέρου το ενεργό και το διαρκές της απειλής που βιώνει κάθε γυναίκα, και κατόπιν, να εγκαθιδρύσει ένα πλαίσιο κινηματογραφικής ανατροπής.

Αυτό είναι φανερό και στον χαρακτήρα της Nina, που δεν εμφανίζεται στην ταινία, εντούτοις όμως είναι σε κάθε πόρο αυτού του φιλμ. Είναι το σιωπηλό θύμα, αυτό που όσο κι αν φωνάζει, διαμαρτύρεται, απευθύνεται στο νόμο βρίσκει κλειστές πόρτες, περίεργα σχόλια και ένα “το ήθελες”. Η ταινία, λοιπόν, μέσα στην ιδιαίτερη αισθητική της, έχει μια σαφέστατη αγγελική παράμετρο, ένα δίπολο που συνδέει άρρηκτα τις δυο γυναίκες. Σε αρκετές περιπτώσεις, δεν ξεχωρίζεις την Cassie από τη Nina. Η μία είναι η σκιά της άλλης. Και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο, μιας που η Κάσι στην πραγματικότητα δεν επιζητά την εκδίκηση, αλλά τη δικαίωση για τον πόνο της Νίνας.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, η Carey Mulligan ως Κάσι, είναι καθηλωτική. Η ικανότητα της να ισορροπεί ανάμεσα σε μια κοπέλα που μπορεί να ζει κάποιες φυσιολογικές στιγμές ενώ βουλιάζει στις εμμονές/ενοχές της είναι αξιοθαύμαστη. Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, βλέπουμε μια πρωταγωνίστρια με πλάνο, αλλά ταυτόχρονα και όχι. Να έχει τον έλεγχο, αλλά οριακά να τον κρατάει. Φυσικά, πολλοί θα πουν (και όχι αδίκως) ότι η Cassie έχει σοβαρό PTSD, είναι κοινωνιοπαθής ή και ψυχοπαθής. Όμως, η Mulligan καταφέρνει να ντύσει την τραγική φιγούρα που υποδύεται (δεν είναι τυχαίο ότι το όνομα της είναι Κασσάνδρα) με άπλετο μαύρο χιούμορ, κυνικότητα και ευαισθησία, κάνοντας την πιο ανθρώπινη.

Το Promising Young Woman έχει πολλαπλά επίπεδα και ιδιαίτερες υφάνσεις τόσο στην εξέλιξη, όσο κυρίως στο φινάλε της, σε μια ανατρεπτική πλοκή που θα σε κρατήσει μέχρι τέλους, παίζοντας πολλές φορές έξυπνα με τα κλισέ του θέματος. Mε ωραίο ρυθμό (και ελάχιστες αδυναμίες), ευρηματικό σενάριο, εξαιρετική φωτογραφία, και μία σαρωτική Carrie Mulligan, η ταινία καταφέρνει να περάσει τα μηνύματα που θέλει χωρίς να γίνεται καθόλου “πιεστική” ή υπερβολική και εν τέλει ανταποκρίνεται και με το παραπάνω στις υποσχέσεις του τίτλου της.

 “Ο τίτλος της ταινίας είναι μια ξεκάθαρη αναφορά στην υπόθεση “People v. Turner”. O Brock Turner, “a promising young man” όπως τον περιέγραφαν, είναι υπεύθυνος για τη σεξουαλική παρενόχληση και απόπειρα βιασμού της Chanel Miller το 2015. Το σύστημα και ο δικαστής Persky προστάτεψε τον Turner, καταδικάζοντας τον σε 6 μήνες φυλάκιση. Φυσικά, ο εν λόγω νεαρός εξέτισε ποινή μόνο τριών μηνών λόγω της καλής του συμπεριφοράς.

Πηγές:

https://www.cinemagazine.gr/nea/arthro/promising_young_woman_review-131026252/

https://www.depart.gr/content/2067/promising-young-woman-kritiki-

https://www.moveitmag.gr/home-cinema-streaming/promising-young-woman/63849

Promising Young Woman Review

https://www.lifo.gr/now/media/promising-young-woman-mia-prototypi-paraboli-tis-feministikis-ekdikisis

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *