«Η Σονάτα των Φαντασμάτων», ένα θεατρικό έργο γραμμένο το 1907, είναι αναμφίβολα το πιο γνωστό και πολυσυζητημένο έργο του Στρίντμπεργκ και συνοψίζει ολόκληρη την ψυχική και καλλιτεχνική του πορεία. Το έργο γράφτηκε λίγο πριν το θάνατο του μεγάλου Σουηδού συγγραφέα και γνώρισε εντυπωσιακή επιτυχία. Ανήκει στην κατηγορία των θεατρικών δωματίου του Στρίντμπεργκ, τα οποία έχουν ως χαρακτηριστικό την πραγμάτευση ενός θέματος σε βάθος, που ενώ κινείται στο χώρο της φαντασίας στηρίζεται στην ανθρώπινη εμπειρία και παρατήρηση.
Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Το έργο είναι χωρισμένο σε τρεις πράξεις κατά το πρότυπο μιας τριμερούς φόρμας μίας μουσικής σονάτας. Ένας νεαρός φοιτητής βρίσκεται σε κάποιο μυστηριώδες σπίτι όπου, πέρα από το πρόσωπο τού γέρου Χούμελ και τη γοητευτική κοπέλα που συναντά και τον θέλγει, έλκεται και από το ίδιο το περιβάλλον του σπιτιού με την ομορφιά και την πολυτέλεια του. Στην πορεία, ωστόσο, ο φοιτητής θα καταλάβει την πολλαπλή και αενάως μεταβαλλόμενη υφή προσώπων και πραγμάτων. Στο έργο κυριαρχεί η προβολή του υποσυνείδητου ως η κατ’ εξοχήν δύναμη που μορφώνει τη ζωή και την ύπαρξη. Τα πρόσωπα είναι αιχμαλωτισμένα μέσα σε μάσκες( εξαιρετικό μακιγιάζ ), που τις
συντηρούν με πυρετώδη ένταση, ως τη στιγμή που ο εγκλωβισμένος εαυτός ξεχύνεται με δαιμονική δύναμη, για να καταστρέψει και να καταστραφεί. Ο κόσμος της τρέλας, της οδύνης, του εφιάλτη ή του ονείρου αποκαλύπτεται σε όλο του το μεγαλείο.
ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΟ, ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΟΥ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ
Το σκηνικό του έργου είναι αυτό που απαντά ο θεατής σε όλα τα έργα του Στρίντμπεργκ· ένα σπίτι με τηλέφωνο και νερό σε μία πόλη του 20ου αιώνα. Το έργο ισορροπεί ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό μεταιχμιακά, καθώς υπάρχει πλήθος κωμικών σκηνών. Έτσι, λοιπόν, μοιραία το παρόν γελοιοποιεί το παρελθόν. Τα πρόσωπα που συνθέτουν το έργο είναι βρικόλακες, φαντάσματα και μούμιες. Απόκοσμες και φαντασιακές φιγούρες που κινούνται μέσα σε απόκοσμα μεσοαστικά δωμάτια. Περισσότερο φαντασιακά είναι ο Χούμελ και η πρώην μνηστή του, πρόσωπα όμως που είναι ταυτόχρονα και πρόσωπα υπαρκτά.
Το έργο αποτελεί ένα ονειρόδραμα με συνειρμική δομή που στηρίζεται στη λογική του ονείρου. Σύμφωνα με το Στρίντμπεργκ, όλα θα είναι δυνατά και πιθανά, ενώ το υποσυνείδητο μορφώνει τη ζωή και την ύπαρξη. Ιδεαλιστικές παραστάσεις εναλλάσσονται εφιαλτών σε διάφορα στάδια κατάπτωσης. Καθώς τα πέπλα της ψευδαίσθησης υποχωρούν σταδιακά, διαφαίνεται ολοένα και περισσότερο η κρυφή φύση της ζωής. Ο κόσμος της τρέλας, του ονείρου και του εφιάλτη θα αποκαλυφθεί σε όλο το μεγαλείο του. Το έργο κινείται ανάμεσα στη φαντασία και στην πραγματικότητα. Οι ήρωες γίνονται θύματα και κατόπιν τα θύματα μετατρέπονται σε θύτες. Υποσυνείδητα απομυθοποιείται και η ανθρώπινη σάρκα την οποία, και ο ίδιος ο χρόνος την επιθυμεί πάντα ευάλωτη και θνησιγενή. Ο χώρος και ο χρόνος καταρρίπτονται από το συγγραφέα χωρίς να ενδιαφέρει η λογική συνέχεια. Η δράση γενικά αναιρεί τον χώρο και τον χρόνο. Τελικά στον κόσμο των φαντασμάτων δεν θα υπάρξει ποτέ εντιμότητα και η αλήθεια πάντοτε θα σκοτώνει. Η κατάταξη του έργου σε κάποια κατηγορία γραφής ή δραματουργία αποτελεί δύσκολη υπόθεση. Πάντως κυρίαρχος είναι ο εξπρεσιονισμός της παραίσθησης μέσα από την ψευδή θεώρηση της ζωής. Το υποσυνείδητο τελικά κυριαρχεί μέσα στο έργο, διαμορφώνοντας την ζωή και την ύπαρξη.
ΠΗΓΕΣ: Πολιτισμική Διαδρομή : Η σονάτα των φαντασμάτων, του Αυγούστου Στρίμπεργκ. Ραδιοφωνικό θέατρο, Η ΣΟΝΑΤΑ ΤΩΝ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΩΝ / STRINDBERG AUGUST
