Αντί Προλόγου
Η τεχνολογία έχει, το δίχως άλλο, μετατραπεί σε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, της εργασίας, της επικοινωνίας, κατά κάποιον τρόπο της ζωής μας. Η τέχνη δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τον κανόνα. Η ψηφιακή τέχνη μας έχει αποδείξει πως η αναλογική δημιουργικότητα ήρθε για να μείνει. Ωστόσο, η αλγοριθμική τέχνη είναι μια ιδιαίτερα πρόσφατη κατάκτηση. Χαρακτηριστικό δείγμα της ήταν το πρόγραμμα “Next Rembrandt” που επανέφερε στην ζωή έναν μεγάλο δημιουργό και οδήγησε σε παραγωγή ενός έργου ζωγραφικής που προσιδιάζει όχι οποιουδήποτε ανθρώπινο δημιούργημα, αλλά του Ολλανδού μάστερ, κυρίου εκπροσώπου της Χρυσής Εποχής που γνώρισαν στις τέχνες οι Κάτω Χώρες.
Ο δημιουργός
Παρατηρήστε προσεκτικά τον πίνακα που ακολουθεί. Πιστεύετε πως δημιουργήθηκε από τον Ρέμπραντ;
Η σωστή απάντηση είναι η αρνητική. Ο παραπάνω πίνακας δεν είναι πόνημα του Ολλανδού ζωγράφου. Έχουν περάσει σχεδόν τέσσερεις αιώνες, εξάλλου, από την απώλεια του σπουδαίου αυτού καλλιτέχνη. Για να τον επαναφέρουν στην ζωή και να δημιουργήσουν, οι συμμετέχοντες στο πρότζεκτ διοχέτευσαν το καλλιτεχνικό του DNA μέσω της διαδικασίας της μηχανικής μάθησης σε… έναν υπολογιστή που υπήρξε και ο πατέρας του έργου που βλέπετε παραπάνω.
Εξέτασε, ειδικότερα, όλα τα έργα που ανήκουν στην συλλογή του Ρέμπραντ, μελετώντας τα πίξελ με πίξελ. Τρισδιάστατες ψηφιοποιήσεις και ψηφιακά αντίτυπα του έργου αξιοποιήθηκαν για την ενίσχυση της ποιότητας και της ακρίβειας. Δημιουργήθηκε, έτσι μια μεγάλη, βάση δεδομένων, που λειτούργησε ως η βάση για την σύνθεση του πίνακα και την υλοποίηση του προγράμματος.
Η έμπνευση
Ο Ρέμπραντ ήταν γνωστός για τις αυτοπροσωπογραφίες του, τα πορτραίτα και τις απεικονίσεις ομάδων προσώπων, τις βιβλικές σκηνές. Οι πίνακές του ρεαλιστικοί και σε περιορισμένη χρωματική παλέτα εστίαζαν στις εκφράσεις των προσώπων και πρωτοπόρησαν στην χρήση του φωτός και της σκίασης.
Το πρόγραμμα εστίασε στις προσωπογραφίες, είτε του εαυτού του είτε αλλότριων. Η πλειονότητα των πινάκων αυτών κατασκευάστηκε μεταξύ του 1632 και του1642. Τα δημογραφικά δεδομένα των έργων κατέδειξαν πως στους περισσότερους από αυτούς τους υπό διερεύνηση πίνακες απεικονιζόταν ένας Καυκάσιος άνδρας με τριχοφυΐα στο πρόσωπο, μεταξύ της ηλικίας των 30 και των 40 ετών που φορούν μαύρη ενδυμασία με λευκό κολλάρο και καπέλο και κοιτάζουν προς την δεξιά κατεύθυνση.
Η σύνθεση
Στην σύνθεση του πίνακα έπρεπε να αναπαραχθεί πιστά η τεχνοτροπία του Ρέμπραντ. Ως μάστερ του φωτός και της σκιάς, ο Ρέμπραντ στηριζόταν στην ιδιόμορφη χρήση του φωτός για την αποτύπωση των χαρακτηριστικών στα πρόσωπα των απεικονιζομένων. Με την χρήση σταθερών πηγών φωτός, αναγκαστικά δημιουργούσε ένα εφέ φωτός που φανέρωνε όλα τα στοιχεία εκείνα που περιτριγυρίζονταν από το σκοτάδι. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα άλλες μορφές να μοιάζουν αυστηρές και άλλες ήπιες, σχεδόν μεθυστικές.
Για την μίμηση του στυλ του, χρειάστηκε η δημιουργία ενός προγράμματος που αντιλαμβανόταν τα έργα του Ρέμπραντ βάσει την γεωμετρία, την σύνθεση και τα υλικά ζωγραφικής. Ένας αλγόριθμος ανιχνευτής προσώπου αναγνώριζε και ταξινομούσε τα πιο χαρακτηριστικά γεωμετρικά μοτίβα που χρησιμοποίησε ο Ρέμπραντ για να σχεδιάσει ανθρώπινα πρόσωπα και χαρακτηριστικά. Έπειτα, οι κανόνες αυτοί χρησιμοποιήθηκαν για την αντιγραφή του στυλ και την σύνθεση νέων στοιχείων για τον πίνακα που βρισκόταν στα σκαριά. Ένας αλγόριθμος υπολόγισε, εν συνεχεία, τις αποστάσεις μεταξύ των χαρακτηριστικών του προσώπου στους πίνακες του ζωγράφου, οπότε και αυτοί τοποθετήθηκαν αναλόγως στο πλαίσιο του προσώπου. Στο τέλος, τοποθετήθηκε το φως στα σημεία εκείνα που έπρεπε να τονιστούν.
Ωστόσο, δεν αρκεί ποτέ η αποτύπωση σε δύο διαστάσεις. Έτσι, χρειάστηκε μια έρευνα των πινελιών κατ’ ουσίαν στους άλλους πίνακες του Ρέμπραντ, προκειμένου ο νέος πίνακας να αποκτήσει μια ακόμα διάσταση. Και αυτό επετεύχθη μέσω της κατασκευής ενός ιδιότυπου ψηφιακού χάρτη που επέτρεψε την αναπαραγωγή ακόμα και των πινελιών αυτών. Μετά από την τρισδιάστατη εκτύπωση για την οποία χρειάστηκαν 13 στρώματα μελάνι το έργο ήταν έτοιμο!
Αντί Επιλόγου
Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο πως η χρήση τεχνολογίας, πλέον αρκετά διαδεδομένης, όπως αυτή της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης μπορεί να επαναφέρει στην ζωή κατά έναν μυστήριο και θαυμάσιο τρόπο, αλλά στην πραγματικότητα μέσω αλγορίθμων, έναν καλλιτέχνη που έχει φύγει 400 χρόνια από την ζωή! Το κατά πόσο μια τέτοια εξέλιξη θα λειτουργήσει ευνοϊκά της δημιουργικότητας μένει μονάχα να φανεί.
Εσείς τι πιστεύετε;
Περισσότερες πληροφορίες για το Next Rembrandt Project μπορείτε να βρείτε εδώ.
