Ποίηση, Λογοτεχνία, Μουσική, Θέατρο και Κινηματογράφος: τα πάντα θα τα βρείτε εδώ!
Το 1894 ο 32χρονος Γκούσταφ Κλιμτ ήταν ήδη διεθνώς αναγνωρισμένος, έχοντας κερδίσει το χρυσό μετάλλιο του Τάγματος της Τιμής από τον Φραγκίσκο Ιωσήφ, το Αυτοκρατορικό Βραβείο για τις τοιχογραφίες του στο Burgtheater, ενώ του είχαν ανατεθεί και σημαντικές τοιχογραφίες στην Αυστρία.
Το 1912, ο Αυστριακός καλλιτέχνης Gustav Klimt ζωγράφισε ένα 9χρονο κορίτσι.
Το όνομά της ήταν Mäda Primavesi. Γενημμένη το 1903, η Mäda ήταν κόρη της Eugenia και του Otto Primavesi. Ο πατέρας της ήταν τραπεζίτης και κατασκευαστής γυαλιού από το Olmutz της Γερμανίας. Oι γονείς της ήταν γνωστοί για τα παρακμιακά πάρτυ που διοργάνωναν στο σπίτι τους στην εξοχή αλλά και για την υποστήριξη που έδειχναν στη κοινότητα των καλλιτεχνών και των αρχιτεκτόνων με το όνομα Wiener Werkstätte. Έτσι, ήταν φίλοι τόσο με τον Klimt όσο και με τους ομολόγους του.
Ο Otto παρήγγειλε το ύψους 2μ. πορτρέτο της κόρης του στον Klimt, έναν πίνακα που έμελλε να μείνει στην ιστορία, σύμφωνα με το Getty Museum, ως τον μόνο πίνακα του Klimt που απεικονίζει ένα παιδί. Προκειμένου να προετοιμαστεί, ο Klimt σκίτσαρε διάφορες εκδοχές της μικρής Mäda να κάθεται πάνω σε μια καρέκλα ή να γέρνει νωχελικά προς τα μπροστά. Η πόζα που μπήκε στο τελικό έργο δείχνει το κορίτσι να κοιτά κατάματα το ζωγράφο, τα πόδια της σε αποφασιστική, αυστηρή στάση και τα χέρια της τοποθετημένα με θράσος πίσω από την πλάτη της. Μοιάζει να μην έχει πολλές διαφορές από τα συνηθισμένα γυναικεία υποκείμενα στα έργα του Klimt -μάλλον, δείχνει να έχει περισσότερη αυτοπεποίθηση από αυτά. Και ίσως να είχε.
«Η Mäda Primavesi ήταν ένα ανεξάρτητο, δυναμικό νεαρό κορίτσι», γράφει το Metropolitan Museum στη παρουσίαση του έργου, «αξίες που διαφαίνονται σε αυτό το πορτρέτο».
«Για εμένα ως επιμελητή, το πορτρέτο της Mäda είναι σχεδόν απαράμιλλο ακόμα και στην άφθονη γκάμα προσωπογραφιών του Klimt», λέει στη HuffPost ο Tobias G. Natter. «Το μοντέλο ήταν 9 χρονών. Στέκεται όρθια, συναντώντας το βλέμμα του θεατή χωρίς ντροπή. Στέκεται αγέρωχη, σαν ένας άλλος Πύργος του Άιφελ. Και παρότι το βλέμμα της είναι απαρέγκλιτο, τα χέρια του κοριτσιού -που παίζουν σημαντικό ρόλο σε άλλα έργα του Klimt- είναι κρυμμένα πίσω από το σώμα της».
Σε μια συνέντευξη του 1987 στους New York Times, η Mäda -της οποίας το επίσημο όνομα είναι Gertrude- θυμάται το χρόνο που πέρασε με τον σπουδαίο Klimt. Εξήγησε πως η οικογένειά της ταξίδευε συχνά στη Βιέννη όπου και έμεναν για περίπου 10 ημέρες. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεών της με τον Klimt για το πορτρέτο, υπολογίζει πως ο ζωγράφος έφτιαξε περίπου 200 σκίτσα της.
Η Mäda περιγράφει τον Klimt ως «απίστευτα ευγενικό», έναν άνδρα που ανεχόταν την εφηβική της ανυπομονησία. «Ρώτησα τον καθηγητή Klimt αν μπορούσε να γράψει κάτι στο βιβλίο μου», λέει στους Times, αναφερόμενη σε ένα βιβλίο με αυτόγραφα που είχε ως παιδί. «Έγραψε: “Η μέρα είναι σαν νύχτα, εκτός κι αν σε δω. Είμαι πιο ευτυχισμένος όταν σε ονειρεύομαι”».
Η οικογένεια Primavesi πούλησε το πορτρέτο στις αρχές του 1930 και ο πίνακας κατέληξε στο Met το 1964. Πίσω στο 1914, ο Klimt είχε ζωγραφίσει επίσης τη μητέρα της Mäda, Eugenia, μια πρώην ηθοποιό. Το πορτρέτο αυτό λέγεται πως είχε χαθεί μέσα στο χάος του Πρώτου Παγκόσμιου, μέχρι που η Mäda το έβγαλε σε δημοπρασία το 1987 (τώρα βρίσκεται στο Toyota Museum της Ιαπωνίας). Εκείνη τη περίοδο, η Mäda, η οποία πέθανε το 2000, ήταν ο τελευταίος εν ζωή άνθρωπος από αυτούς που είχε ζωγραφίσει ο Klimt στη καριέρα του.
Σήμερα, η εικόνα της 9χρονης Mäda παραμένει ολοζώντανη.
Ο Γκούσταφ Κλιμτ, ο ζωγράφος που έγινε γνωστός για την υπέροχη χρήση του χρυσού χρώματος στο έργο του, φιλοτέχνησε το 1907 τον πίνακα «Δανάη», που κρύβει από πίσω του έναν αρχαιοελληνικό μύθο αποπλάνησης.
Τα έργα μου είναι ένας «φόρος τιμής στην αγαθή αλλά και λάγνα φυλή των υπερευαίσθητων», είχε δηλώσει κάποτε ο Γκούσταφ Κλιμτ, ο μεγάλος υμνητής του γυναικείου σώματος και αισθησιασμού. Σε ολόκληρη την διάρκεια της ζωής του δεν σταμάτησε ποτέ να ενοχλεί την συντηρητική και ακαδημαϊκή κοινότητα με το ερωτικό στοιχείο να βρίσκεται απροκάλυπτο σε όλο του το ζωγραφικό έργο.
Ο μύθος της Δανάης
Η Δανάη ήταν η μοχανοκόρη του βασιλιά του Άργους Ακρίσιου και της Ευρυδίκης, κόρης του Λακεδαίμονα. Όταν ο βασιλιάς έμαθε από έναν χρησμό ότι ο μελλοντικός εγγονός του μια μέρα θα τον σκότωνε, κράτησε τη Δανάη μακριά από τους άνδρες, φυλακίζοντάς την σε ένα υπόγειο δωμάτιο που είχε επενδύσει με μεταλλικές πλάκες. Αν και φυλακισμένη, η Δανάη δεν ξέφυγε από το μάτι του Δία, ο οποίος μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή, πέρασε από ένα μικρό άνοιγμα στην οροφή της μεταλλικής φυλακής και έπεσε στην αγκαλιά της, με αποτέλεσμα να την αφήσει έγκυο. Όταν γεννήθηκε το μωρό, η Δανάη το ονόμασε Περσέα. Ο πατέρας της, ακούγοντας το κλάμα του μωρού και αρνούμενος να πιστέψει την ιστορία για τον Δία και τη χρυσή βροχή, έκλεισε τη Δανάη και τον μικρό Περσέα σε ένα ξύλινο μπαούλο και το πέταξε στη θάλασσα. Το κιβώτιο παρασύρθηκε από τα κύματα του Αιγαίου και έφτασε κοντά στη Σέριφο όπου πιάστηκε στα δίχτυα του Δίκτυ, αδερφού του βασιλιά της Σερίφου, Πολυδέκτη. Η Δανάη και ο Περσέας έζησαν πολλά χρόνια μαζί με τον Δίκτυ. Όμως, ο αδερφός του, Πολυδέκτης, ερωτεύτηκε τη Δανάη και θεωρώντας ότι ο Περσέας ήταν «εμπόδιο», τον έστειλε να του φέρει το κεφάλι της Μέδουσας, σίγουρος ότι θα σκοτωνόταν. Όταν ο Περσέας γύρισε -με τη βοήθεια των θεών- θριαμβευτής, με το κεφάλι της Μέδουσας στα χέρια του, βρήκε τη μητέρα του με τον Δίκτυ, κρυμμένους σε ναό για να γλιτώσουν από τον Πολυδέκτη, ο οποίος τους καταδίωκε. Ο Περσέας σκότωσε τον Πολυδέκτη και πήγε στη Δανάη πίσω στην πατρίδα της, το Άργος. Σύμφωνα με τη ρωμαϊκή παράδοση, η Δανάη εγκαταστάθηκε στην Ιταλία και ένας από τους απογόνους της, ο Τούρνος, ήταν ο μεγαλύτερος εχθρός του Αινεία.
Το έργο
Η Δανάη είναι χαρακτηριστικό έργο της χρυσής περιόδου του Κλιμτ. Με ένα γρήγορο βλέμμα, βλέπεις μία κοκκινομάλα γυναίκα να κάθεται σε εμβρυακή στάση. Με μία πιο κοντινή ματιά παρατηρείς τα μισάνοιχτα χείλια της και ένα αναψοκοκκίνισμα να αναδύεται από ολόκληρο το σώμα της και να καταλήξει στα μάγουλα της. Η χρυσή βροχή που συμβολίζει τον Δία, κυλάει ελαφρά ανάμεσα από τους μηρούς της. Τα μισάνοιχτα χείλη και πόδια, τα κόκκινα μαλλιά, η μισοβγαλμένη κάλτσα μέχρι τον αστράγαλο, αλλά και το διάφανο μωβ πέπλο είναι όλα ενδεικτικά της αισθησιακής εμπειρίας της Δανάης.
Ο πίνακας βρίσκεται στην γκαλερί Würthle, στην Βιέννη.
Υπάρχουν σπουδαία έργα τέχνης που εδώ και αιώνες έχουν τεράστια απήχηση, επειδή μας μιλούν σε βαθύ, συναισθηματικό επίπεδο.
Πολλά από τα αριστουργήματα της τέχνης μας είναι ελκυστικά ακριβώς επειδή καταπιάνονται με καθολικά ανθρώπινα θέματα όπως η αγάπη, ο θάνατος, η γέννηση, η ευτυχία, η απελπισία και μία ποικιλία εμπειριών που έχουν να κάνουν με μεταβαλλόμενες καταστάσεις συνείδησης ή την κατανόηση της πραγματικότητας. Ας δούμε λοιπόν 15 έργα τέχνης που απαθανατίζουν σημαντικές ιδέες της ψυχολογίας.
Ο Εαυτός (η εικόνα του Εαυτού): Ρενέ Μαγκρίτ (1898-1967), The False Mirror, 1928
Πρόκειται για μια ισχυρή εικόνα ενός ματιού που κοιτάζει τον θεατή, με σύννεφα να διέρχονται από την ίριδα του ματιού. Θεωρούμε τα μάτια ως τα παράθυρα της ψυχής ή ότι μας παρέχουν πληροφορίες για την προσωπικότητα κάποιου. Η σουρεαλιστική εικόνα της εμφάνισης των σύννεφων αντί της ίριδας, μπορεί να σημαίνει ότι κοιτάζουμε τον εαυτό μας ή κοιτάζοντας προς τα έξω διερευνώντας το μάτι και το μυαλό κάποιου άλλου. Εναλλακτικά, αυτός ο πίνακας θα μπορούσε να είναι ένα ωραίο, εναλλακτικό ξεκίνημα σε μια διάλεξη ψυχολογίας σχετικά με την εικόνα του εαυτού. Και στις δύο περιπτώσεις, η εικόνα είναι μια συναρπαστική εικόνα που παίζει με την επιθυμία μας να κατανοήσουμε τους άλλους, αν όχι τους εαυτούς μας, κοιτάζοντας τα μάτια τους.
H ψυχική ασθένεια και ο εγκλεισμός σε ίδρυμα: Βίνσεντ βαν Γκογκ (1853-1890), Corridor in the Asylum, 1889
Οι εμπειρίες του Βαν Γκογκ κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του μοιάζουν να προωθούν μια προφανή σύνδεση ανάμεσα στην ψυχολογία και την τέχνη. Οι τελευταίοι πίνακες του Βαν Γκογκ φαίνεται να πληρούν τις προϋποθέσεις για την απεικόνιση των θεμάτων της «παραφροσύνης» και της δημιουργικότητας. Αυτός ο συγκεκριμένος πίνακας, που δείχνει ένα μακρύ διάδρομο που ξεθωριάζει, αιχμαλωτίζει τη μοναξιά και την αποδιοργάνωση της ζωής σε ένα ίδρυμα στα τέλη του 19ου αιώνα.
H θεωρία της προσκόλλησης: Μπερτ Μοριζό (1841-1895), The Craddle, 1872
Η μητέρα που κοιτάζει με αγάπη το μωρό της που κοιμάται στην κούνια του, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα γλυκανάλατο έργο, αλλά ο πίνακας αυτός (από μία από τις λίγες γυναίκες ιμπρεσιονίστριες ζωγράφους) επικεντρώνεται στο περιποιητικό πρόσωπο της μητέρας και όχι στο χαριτωμένο μωρό στην κούνια. Την βλέπουμε να κοιτάζει επιμελώς το παιδί, έχοντας ένα ελαφρύ χαμόγελο στο πρόσωπό της. Η θεωρία της προσκόλλησης στην ψυχολογία περιγράφει τη σύνδεση του παιδιού με τον γονέα, αλλά αυτός ο πίνακας δείχνει το αντίστροφο, δηλαδή, το δέσιμο που βιώνει και η μητέρα.
Όνειρα: Μαρκ Σαγκάλ (1887-1985), The Flying Carriage, 1913
Αυτός ο περίτεχνος πίνακας που απεικονίζει έναν άνδρα με ένα άλογο να απογειώνονται από το έδαφος δίπλα σε ένα μικρό σπίτι, όπως και πολλά από τα έργα του, έχει μια ονειρική ποιότητα τόσο στις αέρινες πινελιές του όσο και στο αντικείμενο που παρουσιάζει. Ο πίνακας Ο Βιολιστής του Σαγκάλ, ομοίως, που απεικονίζει το Βιολιστή στη Στέγη που ενσαρκώνει το ομώνυμο μιούζικαλ, αναδεικνύει επίσης μια εξέχουσα αλληλουχία ονείρων. Ο Σαγκάλ, αποτυπώνοντας στον καμβά εικόνες από τη νιότη του, μας περνάει μέσα από τις πρώτες αναμνήσεις του, οι οποίες μπορεί να συνέθεσαν και πολλά από τα όνειρά του.
Η γνωστική λειτουργία: Σαλβαδόρ Νταλί (1904-1989), The Persistence of Memory, 1931
Ο πίνακας αυτός του Νταλί που απεικονίζει μία έρημο γεμάτη με ρολόγια που λιώνουν, έχει αναφερθεί για τους συμβολισμούς του σε διάφορα βιβλία ψυχολογίας, όπως αναφορικά με την αδυναμία της ανθρώπινης μνήμης. Το γεγονός ότι ο Νταλί αναφέρθηκε απευθείας σε αυτή την ανθρώπινη αδυναμία στον τίτλο του έργου του, δείχνει ότι ήθελε να συλλογιστούμε την ειρωνεία ότι τα μυαλά μας δεν είναι σαν τα μηχανήματα και ότι χαλάνε όλο και περισσότερο όσο περνάει ο καιρός.
Το συναίσθημα: Έντβαρτ Μουνκ (1863-1944), The Scream, 1895
Η εικόνα ενός ανθρώπου που κρατάει το πρόσωπό του, καθώς κραυγάζει από αγωνία είναι η τέλεια εικόνα της νεύρωσης. Ο Μουνκ, του οποίου η δουλειά προηγήθηκε του εξπρεσιονιστικού κινήματος, απεικονίζει το συναίσθημα της αγωνίας ή του άγχους σε αυτόν τον πίνακα. Όσο και αν προσπαθούν οι ψυχολόγοι να περιγράψουν και να κατανοήσουν τα συναισθήματα με θεωρίες και δεδομένα, αυτός ο άνθρωπος που κραυγάζει, αιχμαλωτίζει την εμπειρία του με τρόπους που ούτε οι λέξεις ούτε οι αριθμοί δεν μπορούν να αποδώσουν.
Η νευροεπιστήμη: Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564), The Creation of Adam, (στην οροφή της Καπέλλα Σιστίνα), 1508-1512
Παρόλο που αυτή η σκηνή της δημιουργίας του Αδάμ με το δάκτυλό του να δείχνει στο Θεό, συνήθως ερμηνεύεται με θρησκευτικούς όρους, από ψυχολογική άποψη υπάρχει και μια μεταφορά για τη«σύναψη». Οι νευρώνες επικοινωνούν μεταξύ τους μέσα σε ένα κενό, δεν είναι άμεσα συνδεδεμένοι. Σε αυτό το κενό, πολλά μπορεί να πάνε στραβά. Μπορεί να υπάρχουν αρκετοί νευροδιαβιβαστές ή πολύ λίγοι. Ομοίως, στην περίπτωση του Θεού και του Αδάμ, εάν ο Θεός είχε δημιουργήσει κυριολεκτικά έναν κλώνο του, τότε ο Αδάμ θα ήταν «τέλειος». Στην περίπτωση της δημιουργίας και της συνάψεως, το κενό δημιουργεί μια σειρά από ενδιαφέρουσες δυνατότητες.
Η γήρανση: Ρέμπραντ (1606-1669), Αυτοπροσωπογραφία με μπερέ (1630) Αυτοπροσωπογραφία σε γεροντική ηλικία (1669)
Ανάμεσα σε πολλές από τις αριστουργηματικές δημιουργίες του Ρέμπραντ βρίσκεται μια σειρά αυτοπροσωπογραφιών που καταγράφουν τις αλλαγές καθ’ όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής του. Συγκρίνοντας την αρχή και το τέλος της ζωής, αυτοί οι δύο πίνακες δείχνουν την εξέλιξη του Ρέμπραντ από την δροσερή, γεμάτη αυτοπεποίθηση νιότη στονθαμπό και υποτονικό ηλικωμένο άνθρωπο. Η εναλλαγή των πινελιών από εξαιρετικά λεπτομερείς σε πιο ιμπρεσιονιστικές, θεωρείται από ορισμένους ψυχολόγους ως παράδειγμα «του στυλ μεγαλύτερης ηλικίας», όπου οι μεγαλύτερης ηλικίας καλλιτέχνες ενδιαφέρονται περισσότερο να απεικονίζουν τα συναισθήματα και τη διάθεση, παρά ακριβείς αναπαραστάσεις του αντικειμένου τους.
Η αντίληψη: Μαουρίτς Κορνέλις Έσερ (1898-1972) Ascending and Descending, 1960
Οι άκρως δημοφιλείς πίνακες που ο Έσερ δημιούργησε, «παίζουν» με τις διαδικασίες της αντίληψης μας «από την κορυφή προς τα κάτω», όπου αναμένουμε ότι ο τρισδιάστατος κόσμος θα έχει μία συγκεκριμένη όψη. Μόλις αρχίσετε να ακολουθείτε τις σκάλες και τα μπαλκόνια, ωστόσο, συνειδητοποιείτε ότι οι προσδοκίες σας έχουν πλέον διαψευσθεί. Τα παραπλανητικά σημάδια παρέχουν πληροφορίες για τους παράγοντες που συνήθως σας καθοδηγούν για να δείτε το βάθος και που στην πορεία γίνονται διασκεδαστικά.
Η αίσθηση: Τζόρτζια Ο’Κιφ (1887-1986) Shell # 1, 1928
Σε αυτόν τον πίνακα ενός κελύφους σαλιγκαριού να γεμίζει τον καμβά, η Τζόρτζια Ο’ Κιφ επικεντρώνει την προσοχή μας στις μικρές λεπτομέρειες ενός αντικειμένου που στην πραγματικότητα είναι πολύ μικρό. Αυτό το παιχνίδι με το μέγεθος είναι πληροφοριακό από μόνο του, αλλά το κέλυφος έχει το ίδιο σχήμα με τον κοχλία και επομένως αυτό παρέχει μια ωραία απεικόνιση της δομής που παίζει κρίσιμο ρόλο στην ακοή.
Η σεξουαλικότητα: Γκούσταφ Κλιμτ (1862-1918) The Kiss, 1907-08
Η οικειότητα αυτού του ζευγαριού αποτελεί το επίκεντρο αυτού του πολυτελή πίνακα με τις εντυπωσιακές αποχρώσεις του χρυσού, οι οποίες, στην πραγματικότητα, διακοσμούνται με φύλλα χρυσού. Εμφανίζονται συναισθηματικά καθώς και σωματικά τυλιγμένοι μεταξύ τους. Κλεισμένοι μέσα σε έναν κύκλο, αντιπροσωπεύουν την άποψη της οικειότητας ως μία μορφή συναισθηματικής σύνδεσης. Ο πίνακας δείχνει επίσης τη σωματική τους οικειότητα, αν και το συναισθηματικό κομμάτι σχεδόν εξουδετερώνει τη σωματική σύνδεση.
Το στρες: Πητ Μοντριάν (1872-1944), Broadway Boogie Woogie, 1942-43
Οι κίτρινες γραμμές που υπογραμμίζονται με μαύρες και κόκκινες κουκίδες δίνουν την εντύπωση ενός πολυσύχναστου δικτύου κυκλοφορίας της Νέας Υόρκης. Η ζωγραφική εμπνεύστηκε από την τζαζ μουσική (εξ ου και η ονομασία «boogie woogie») αλλά δείχνει επίσης την πίεση της σύγχρονης ζωής. Αντίθετα από ένα ειδυλλιακό τοπίο, αυτή η εικόνα όχι μόνο αντιπροσωπεύει, αλλά μπορεί να προκαλέσει, συναισθήματα στρες στον θεατή.
Κοινωνική Ψυχολογία 1 (Η πειθώ): Άντι Γουόρχολ (1930-1987) 100 Cans, 1962
Οι εικονικές κονσέρβες σούπας Campbell που φαίνονται σε αυτόν τον πίνακα είναι πολύ τυπικά του ποπ-καλλιτεχνικού κινήματος της δεκαετίας του ’60. Στην πραγματικότητα, ο Γουόρχολ βοήθησε στην εφεύρεση αυτού του κινήματος. Η ετικέτα της σούπας μπορεί να προκαλεί θετικά συναισθήματα, επειδή συνδέεται με ένα από τα φαγητά που ξυπνούν ευχάριστες αναμνήσεις. Το γεγονός ότι η εταιρεία Campbell εκμεταλλεύεται αναμφισβήτητα αυτή τη σύνδεση, την καθιστά ένα καλό παράδειγμα τακτικής στη διαφήμιση.
Κοινωνική Ψυχολογία 2 (Επιθετικότητα): Πάμπλο Πικάσο (1881-1973) Guernica, 1937
Το βασικό θέμα αυτής της αφηρημένης απεικόνισης μιας ένοπλης σύγκρουσης είναι αυτό της επιθετικότητας και της ομαδικής ψυχολογίας. Παρόλο που ο Picasso ζωγράφισε αυτόν τον πίνακα από μία πολιτικά πλεονεκτική θέση, ο πίνακας προκαλεί έντονα συναισθήματα και μας κάνει να σκεφτούμε αν είμαστε έμφυτα επιθετικοί ή αν θα μπορούσαμε ποτέ να υπερνικήσουμε αυτές τις δυνατές παρορμήσεις μας για να βλάψουμε τους συνανθρώπους μας.
Το κίνητρο: Κλωντ Μονέ (1840-1926) Water Lilies, 1915-1926
Στο άλλο άκρο του φάσματος, τα νούφαρα του Μονέ απεικονίζουν αιώνια ομορφιά και ηρεμία. Όμως, όσο όμορφα και αν είναι, η προσπάθεια που αντιπροσωπεύει αυτός ο πίνακας μπορεί να αποτελέσει έμπνευση. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Μονέ ανέπτυξε καταρράκτη που παρεμπόδισε την ικανότητά του να βλέπει αποχρώσεις του μπλε και του πράσινου. Υποβλήθηκε σε μία επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση καταρράκτη και όταν δημιούργησε αυτόν και άλλους πίνακες του, η έγχρωμη όρασή του είχε αποκατασταθεί. Για έναν άνθρωπο ηλικίας 80 ετών που έπρεπε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση καταρράκτη, μια τεχνική που περιλάμβανε σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο και δυσφορία σε σχέση με σήμερα, απαιτούσε αξιοσημείωτα υψηλά επίπεδα κινήτρων.
Το έργο του «Θάνατος και Ζωή» απέσπασε το 1911 το πρώτο βραβείο στην Διεθνή Έκθεση Τέχνης της Ρώμης, ο συμβολιστής ζωγράφος Γκουστάβ Κλιμτ χρειάστηκε άλλα 5 χρόνια για να παρουσιάσει στην τελική του μορφή αυτό το έργο. Κατά βάση μετέτρεψε σε αυτά τα 5 χρόνια το χρυσαφί φόντο σε γκρίζο και πρόσθεσε περισσότερη διακόσμηση στις φιγούρες του Θανάτου και της Ζωής.
Ο Κλιμτ ξεκίνησε τον πίνακα το 1908 και τον ολοκλήρωσε το 1916 σε ύφος, όπως και οι υπόλοιποι πίνακες του, art nouveau.
Η ελαιογραφία αυτή σε μουσαμά, η οποία είναι και ένα από τα σημαντικότερα έργα του Klimt, χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο αριστερό εμφανίζεται ο Θάνατος. Έχει την μορφή του Χάρου με ένα κρανίο που φαίνεται να σαρκάζει την ανθρωπότητα για κεφάλι και ο σκελετός, μια ψηλόλιγνη σιλουέτα, είναι ντυμένος με ένα σκούρο μπλε χιτώνα που φέρει σταυρούς και σύμβολα. Κρατά δε στα σκελετωμένα χέρια του ένα ρόπαλο. Ο ντυμένος σκελετός παραπέμπει ευθέως στις κατακόμβες του Καπουτσίνων στην Ρώμη και το Παλέρμο, καθώς και στα πένθιμα κέρινα ομοιώματα των σαβανωμένων Αυστριακών αυτοκρατόρων στην εκκλησία του Καπουτσίνων στην Βιέννη.
Στο δεξί τμήμα του έργου εμφανίζεται η ζωή. Μία ομάδα γυναικών περιστοιχίζει ένα κρεβάτι με άνθη (μοτίβο που επαναλαμβάνεται και σε προηγούμενα έργα του Klimt όπως λ.χ. το «Φιλί» και η «Νεανίδα») και κρατά στα χέρια της ένα νεογέννητο. Ένας μυώδης άνδρας κρατά μία γυναίκα, ενώ μία μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκα εμφανίζεται στο μέσον του πίνακα. Κυρίως όμως εμφανίζονται γυναίκες στην ηλικία της γονιμότητας και της δημιουργίας, παριστάνοντας έτσι την πηγή της ζωής, γυμνές όπως σε πολλά ακόμη έργα του Αυστριακού ζωγράφου και ημίγυμνες καλυπτόμενες πίσω από ένα ένδυμα με σχέδια και σύμβολα.
Ο θάνατος είναι κεντρικό θέμα στους σύγχρονους του Κλιμτ όπως ο Μουνχ και ο Σίλε. Ωστόσο, ο Κλιμτ διαφοροπιείται και εισάγει ένα πρόσθετο στοιχείο, εκείνο της συμφιλίωσης και της ελπίδας για την ζωή η οποία αναγεννώμενη νικά τον θάνατο. Στον πίνακα αυτό, η ζωή και ο θάνατος συνυπάρχουν αρμονικά, δείχνοντας όμως έκδηλα παράλληλα ο ζωγράφος, πως η ζωή υπερτερά του θανάτου, καθώς καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο τμήμα του πίνακα.
Ο Άγγλος συγγραφέας Κίπλινγκ είχε πει: “Ο Θεός δεν μπορεί να είναι πανταχού παρών, γι’ αυτό έπλασε τις μητέρες.” Η μητέρα είναι ο άνθρωπος που καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, μας προσφέρει ανιδιοτελώς αγάπη και στοργή. Ακόμη, έχει εμπνεύσει πολλούς ανθρώπους των τεχνών, ανάμεσα τους και πολλούς ζωγράφους. Με αφορμή τη γιορτή της μητέρας, σας παρουσιάζουμε 15 αγαπημένους μας πίνακες με πρωταγωνίστρια εκείνη.
