Gwen John, Self-portrait, 1900, National Portrait Gallery, London, England, UK
Gwendolen Mary John by Bassano, vintage print, 1928
Η Gwen John, ή Gwendolen Mary John, (γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου 1876, Haverfordwest, Pembrokeshire, Ουαλία – πέθανε στις 18 Σεπτεμβρίου 1939, Dieppe, Γαλλία) ήταν Ουαλή ζωγράφος, γνωστή για τις αυτοπροσωπογραφίες, τους ήρεμους, ζωγραφισμένους εσωτερικούς χώρους, και τα πορτρέτα της άλλων γυναικών. Αν και επισκιάστηκε κατά τη διάρκεια της ζωής της από τον αδερφό της Augustus John και τον εραστή της Auguste Rodin, η φήμη της έχει μεγαλώσει αρκετά από τον θάνατό της. Ας ρίξουμε Μια σύντομη ματιά στη ζωή της μεγάλης καλλιτέχνιδος της Ουαλίας που έφυγε στο Μεταϊμπρεσιονιστικό Παρίσι για να γίνει ζωγράφος και να βρει τον πραγματικό εαυτό της.
Μετά τον θάνατο της μητέρας της, και ερασιτέχνης ζωγράφου, το 1884, η Γκουέν, τα τρία αδέλφια και ο πατέρας της μετακόμισαν στη μικρή πόλη Tenby της Ουαλίας. Το 1895 μετακόμισε στο Λονδίνο για να ζήσει με τον μικρότερο αδερφό της και συνάδελφό της ζωγράφο, Augustus John, και να τον ακολούθησε στο Slade School of Fine Art, όπου άρχισε να σπουδάζει το 1894. Οι δεξιότητές της στο σχέδιο αναγνωρίστηκαν με το πρώτο βραβείο για τη σύνθεση φιγούρας το 1898, το τελευταίο της έτος φοίτησης της. Παρά την αναγνώριση του εξαιρετικού ταλέντου της από νεαρή ηλικία, από την αρχή – και για το μεγαλύτερο μέρος του επόμενου αιώνα – επισκιάστηκε από τον αδερφό της Augustus, ο οποίος είχε μία πολύ έντονη προσωπικότητα καθώς και ένα εξαιρετικά αξιόλογο κατάλογο έργων τέχνης.
Η συντήρηση των έργων τέχνης είναι ένα θέμα που επιδέχεται μεγάλη συζήτηση και όπως είχε δηλώσει και ο Leonardo da Vinci: “Η τέχνη δεν τελειώνει ποτέ, μόνο εγκαταλείπεται”. Κατά τη διάρκεια της συντήρησης όμως, έχει παρατηρηθεί πως τα έργα αλλάζουν μορφή και μεταποιούνται από το το αρχικό τους σχέδιο.
Αυτές οι αλλαγές αφορούν πολλούς τομείς. Είτε αλλάζει η φωτεινότητα, είτε θαμπώνουν, ενώ πολλές φορές χάνονται ορισμένα στοιχεία. Ας εξετάσουμε, λοιπόν, τις ακόλουθες 7 περιπτώσεις έργων τέχνης που διαφέρουν αισθητά από το αρχικό τους σχέδιο!
The Night Watch, Rembrandt
Τα χρώματα του “The Night Watch” θα πρέπει να αντιπροσωπεύουν στην πραγματικότητα το “Day Watch” και πολλαπλές πλευρές του πίνακα έχουν αφαιρεθεί.
Το έργο αυτό ολοκληρώθηκε από τον Rembrandt το 1642. Ονομάστηκε “The Night Watch” λόγω του βερνικού, που μαύρισε ολόκληρο το έργο, μετά την αποσύνθεσή του. Μετά την αφαίρεση του βερνικιού, στη δεκαετία του 1940, κατέστη σαφές ότι ο πίνακας ήταν στην πραγματικότητα “A Day Watch“, αλλά το όνομα είχε ήδη κολλήσει. Ο Rembrandt είχε την πρόθεση να χρησιμοποιήσει το ιδιαίτερο σκοτάδι σε όλη τη ζωγραφική για να αναδείξει τα φωτεινά χρώματα των στολών της πολιτοφυλακής και τη λάμψη του αγγέλου. Εκτός αυτού, το έργο είχε περικοπεί σημαντικά το 1715, όταν ο πίνακας μεταφέρθηκε στο δημαρχείο του Άμστερνταμ, προφανώς επειδή ο χώρος που διατίθεται για το έργο του ήταν πολύ μικρός για να χωρέσει ολόκληρος.
Η εικόνα είναι του 17ου αιώνα, αντίγραφο του έργου, που δείχνει τα ελαφρύτερα χρώματα και τι αφαιρέθηκε κατά την περικοπή.
Mona Lisa, Leonardo da Vinci
Στη “Mona Lisa” υποτίθεται δεν έπρεπε να κυριαρχεί το καστανό και το κίτρινο και ένα μεγάλο μέρος της αμφισημίας είναι μόνο από τη φθορά.
Ο Leonardo da Vinci ολοκλήρωσε τη “Mona Lisa” τον 16ο αιώνα. Το Λούβρο φιλοξενεί τον πίνακα στο Παρίσι από το 1797, αλλά τα βερνίκια που εφαρμόστηκαν, άρχισαν να σκουραίνουν το βλέμμα λίγο μετά την ολοκλήρωσή του. Παρά το γεγονός ότι ο πίνακας ήταν καλά διατηρημένος, το έργο έχει αλλάξει χέρια αρκετές φορές γεγονός που ευνόησε την αλλοίωσή του.
Η εικόνα στα δεξιά πιστεύεται ότι έχει δημιουργηθεί από κάποιον μαθητευόμενο του da Vinci ο οποίος ταυτόχρονα δούλευε τη δική του “Mona Lisa”. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτές δύο εκδοχές είναι πιθανόν να μην προορίζονταν για ακριβή αντίγραφα. Το χαμόγελο και τα μάτια είναι ιδιαίτερα διαφορετικά αλλά ο χρωματισμός δίνει μία αξιοπρεπή εικόνα για το πώς θα μπορούσε το έργο του da Vinci να έμοιαζε αρχικά.
Πολλές λεπτομέρειες από το “Μυστικό Δείπνο” έχουν χαθεί, συμπεριλαμβανομένων τα πόδια του Ιησού και τον Ιούδα να ρίχνει αλάτι.
“Ο Μυστικός Δείπνος” ολοκληρώθηκε στα τέλη του 15ου αιώνα, σε έναν τοίχο στο μοναστήρι της Santa Maria delle Grazie στο Μιλάνο. Το έργο πήρε στο Leonardo da Vinci λίγα χρόνια για να το ολοκληρώσει, αν και το ακριβές χρονοδιάγραμμα είναι άγνωστο. Η ποιότητα του έργου άρχισε να χαλάει αμέσως μετά την ολοκλήρωσή της. Ο Ιταλός ζωγράφος Gian Paolo Lomazzo δήλωσε στα μέσα του 16ου αιώνα ότι “το έργο είναι όλο κατεστραμένο.”
Εκτός της επιδείνωσης που υπέστη με την πάροδο του χρόνου, έχουν σημειωθεί αρκετές σημαντικές καταστροφές. Το 1652, μια πόρτα εισήχθη στην τοιχογραφία που “αφαίρεσε” τα πόδια του Ιησού. Κατά τη διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, το μοναστήρι βομβαρδίστηκε, όμως, παραδόξως, ο τοίχος με το “Μυστικό Δείπνο” παρέμεινε άθικτος.
Το κάτω μέρος της εικόνας είναι ένα αντίγραφο του πίνακα του Da Vinci από τον Giovanni Pietro Rizzoli, που ολοκληρώθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα. Έχει χρησιμοποιηθεί ως κύρια πηγή για την αποκατάσταση του 20ου αιώνα.
Ο Edvard Munch δημιούργησε τη συλλογή “Η κραυγή” μεταξύ του 1893 και του 1910. Το μέσο για δύο από τα έργα είναι το χρώμα, το ένα είναι παστέλ και το άλλο είναι μια λιθογραφία. Το 2012, το παστέλ, μια λιγότερο γνωστή εκδοχή της ζωγραφικής, έσπασε ένα ρεκόρ στον οίκο Sotheby’s ως το πιο ακριβό έργο τέχνης που έχει ποτέ πουληθεί σε δημοπρασία, για 119.900.000 $. Τα υπόλοιπα κομμάτια του συλλογικού έργου δεν έχουν μεταβληθεί σημαντικά με την πάροδο του χρόνου και είναι μόλις και μετά βίας ένας αιώνας από τότε που οι εργασίες ολοκληρώθηκαν.
Η εικόνα επάνω αριστερά είναι το πρωτότυπο, πάνω δεξιά είναι η λιθογραφία, κάτω αριστερά είναι η παστέλ έκδοση και κάτω δεξιά είναι η άλλη εκδοχή.
Τα κίτρινα στοιχεία του Βαν Γκογκ έχουν ξεθωριάσει σημαντικά. Τo “Bedroom in Arles” έχει υποστεί μεγάλη φθορά.
Η πρώτη έκδοση του “Bedroom in Arles” ολοκληρώθηκε από τον Βίνσεντ Βαν Γκογκ το 1888, αλλά ζωγράφισε 3 εκδοχές συνολικά. Κάθε έκδοση έχει σημαντικές διαφορές από την άλλη, αλλά δεδομένου ότι και τα τρία έγιναν για να είναι απλά δώρα κατά τη στιγμή της ολοκλήρωσής τους, το δεύτερο και το τρίτο είναι τα λιγότερο γνωστά έργα και είναι περισσότερο σαν ξεχωριστά έργα και όχι από τα μέρη ενός τρίπτυχου.
Η κίτρινη χρωστική ουσία που χρησιμοποιείται από τον Βαν Γκογκ έχει σκουρύνει με τα χρόνια, γεγονός που συναντάται και σε πολλά άλλα έργα ζωγραφικής. Η κίτρινη υπογραφή του Van Gogh κατέστη δυνατή με τη βιομηχανική επανάσταση, η οποία εισήγαγε νέες χρωστικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων κίτρινου χρωμίου, ενός “τοξικού χρωμικού μολύβδου και όπως πολλές από τις χρωστικές της περιόδου ήταν χημικώς ασταθείς”.
The Great Wave off Kanagawa, Κατσουσίκα Χοκουσάι
“The Great Wave off Kanagawa” είναι μια σειρά από αντίγραφα ξυλογραφίας, και οι εκδόσεις που παρουσιάζονται στα μεγάλα μουσεία είναι παραμορφωμένες.
“Το Μεγάλο Κύμα” είναι μέρος της ευρύτερης σειράς, “Τριάντα Έξι Εμφανίσεις του Φούτζι“, το οποίο περιλαμβάνει 46 εκτυπώσεις συνολικά, μετά την αρχική εκτυπώση που έγινε δημοφιλής.
Δημιουργήθηκαν με την τεχνική της ξυλογραφίας, και έγιναν χιλιάδες αντίγραφα που το καθένα είναι ελαφρώς διαφορετικό. Ορισμένα στοιχεία έχουν σίγουρα χαθεί από το πρωτότυπο, όπως το το γεγονός ότι το κύμα στις περισσότερς εκδόσεις παρουσιάζεται μπροστά από έναν κίτρινο ουρανό. Η κορυφαία εικόνα είναι το αντίγραφο που ανήκει στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης. Το κάτω μέρος της εικόνας πρόκειται για καινούρια έκδοση.
“Ο στοχαστής” είχε αρχικά σχεδιαστεί ως μέρος από ένα κομμάτι βασισμένο στο έργο του Δάντη “Inferno”. Είναι γνωστός επίσης και ως “Ο ποιητής”.
Ο Auguste Rodin εργάστηκε για το έργο “Ο Ποιητής” στα τέλη του 19ου αιώνα ως ένα μοναδικό κομμάτι σε ένα μεγαλύτερο έργο τέχνης, που ονομάζεται “Οι Πύλες της Κολάσεως”, που θα περιέβαλλαν μία πόρτα. Υπήρχαν 180 ξεχωριστά στοιχεία στην πόρτα και παρατηρείται πως “Ο Στοχαστής” προοριζόταν αρχικά να είναι πολύ μικρότερης κλίμακας.
Μετά από προσεκτική εξέταση,οRodin αποφάσισε να κάνει τον στοχαστή ένα ανεξάρτητο έργο. Δημιουργήθηκε λοιπόν ένα πολύ μεγαλύτερο άγαλμα με δεκάδες αντίγραφα.
Έργο γνωστό και ως The Spring, η Danaid(“Δαναΐδα”) αρχικά αποτελούσε μέρος της σύνθεσης The Gates of Hell (“Πύλες της Κολάσεως”) του Auguste Rodin. Ο διάσημος γλύπτης φιλοτέχνησε το έργο το 1885 και το 1890 αυτό εκτέθηκε στο Σαλόνι του Παρισιού και ύστερα αγοράστηκε από το Musee du Luxembourg στη γαλλική πρωτεύουσα.
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΔΑΝΑΪΔΩΝ
Οι πενήντα κόρες του αργίτη βασιλιά Δαναού, πιέστηκαν παρά τη θέλησή τους να παντρευτούν τους πενήντα γιους του βασιλιά Αιγύπτου που είχαν εισβάλει στο Άργος. Οι γάμοι αυτοί, όμως, δεν έγιναν ποτέ, γιατί οι Δαναΐδες συνεννοήθηκαν να τους σκοτώσουν με μαχαίρι την πρώτη νύχτα του γάμου τους (εκτός από μία, την Υπερμήστρα, που ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε το γιο του Αιγύπτου, Λυγκέα). Και οι υπόλοιπες 49, πάντως, δεν κακοπέρασαν μετά τους φόνους: συνέχισαν το βίο τους, παντρεύτηκαν άλλους άντρες, και έκαναν μαζί τους παιδιά. Η δολοφονική τους πράξη, όμως, δεν ξεχάστηκε ποτέ, και οι θεοί τις τιμώρησαν μετά θάνατο, γιατί είχαν βεβηλώσει το ιερό μυστήριο του γάμου: έτσι, στον Κάτω Κόσμο ήταν καταδικασμένες να προσπαθούν αιώνια να γεμίσουν ένα πιθάρι χωρίς πυθμένα. Το πιθάρι αυτό, γνωστό ως «ο πίθος των Δαναΐδων», έγινε στα μεταγενέστερα χρόνια το απόλυτο σύμβολο της ματαιοπονίας.
Όταν ο μεγάλος Γάλλος γλύπτης Auguste Rodin (1840-1917) φιλοτεχνούσε τις «Πύλες της Κολάσεως», ένα από τα πιο γνωστά και απαιτητικά του έργα, είχε σκοπό να ενσωματώσει σ’ αυτό και μια Δαναΐδα, πράγμα που δεν έπραξε, όμως, ποτέ. Η Δαναΐδα πάντως σμιλεύτηκε. από μπρούντζο αρχικά, και αργότερα από μάρμαρο: αλλά απέμεινε μόνη της, μακριά από τις αδελφές της και τους άλλους αμαρτωλούς. Μοντέλο του Ροντέν υπήρξε η νεαρή τότε γλύπτρια –θαυμάστρια και ερωμένη του- Καμίλ Κλοντέλ.
Το άγαλμα είναι μήκους 71cm, πλάτους 53 cm και ύψους 36 cm, δηλαδή διαστάσεων μισού ανθρώπου. Η καλογυαλισμένη αυτή μαρμάρινη κοπέλα φαίνεται εξαντλημένη σωματικά και συναισθηματικά. Σκύβει στο χώμα. Το κεφάλι της είναι ακουμπισμένο πάνω στο δεξιό της αγκώνα. Τα μαλλιά της λυμένα μοιάζουν υγρά σαν το νερό που κουβαλά ασταμάτητα στο τρύπιο της πιθάρι. Το πρόσωπό της εκφράζει δυστυχία ή τουλάχιστον λύπη.
Πρέπει να προσέξουμε την ωραία Δαναΐδα για διάφορους λόγους: α) ο πρώτος είναι γιατί ο Ροντέν δείχνει με απόλυτη σαφήνεια ότι δεν τον απασχολεί τόσο ο αρχαιοελληνικός μύθος όσο η εκθαμβωτική ομορφιά του καμπυλόσχημου γυναικείου σώματος. η έμφαση που δίνει στην καμπύλη (στη ράχη, στο λαιμό, στα καπούλια) είναι, νομίζω, απολύτως ευδιάκριτη, και μαγνητίζει το μάτι του θεατή (γιατί έχει ήδη μαγνητίσει το μάτι του καλλιτέχνη). β) ο δεύτερος και σημαντικότερος λόγος είναι ο τρόπος παρουσίασης της κοπέλας: ο Ροντέν δε στέκεται στο γνωστό κομμάτι του μύθου (το γέμισμα του τρύπιου πιθαριού) αλλά στην τραγωδία του ανθρώπου που συνειδητοποιεί τη ματαιότητα των προσπαθειών του αλλά και το φαύλο κύκλο μέσα στον οποίο είναι παγιδευμένος. Ο Καμύ θα μας έλεγε ότι βάση της τραγωδίας μας είναι η συνείδηση μας: όταν δεν έχεις συνείδηση της φριχτής σου θέσης, δε βρίσκεσαι καν σε φριχτή θέση. Ή άγνοια και η ανοησία βρίσκονται στον αντίποδα της τραγωδίας: ο άνθρωπος καθίσταται τραγικός όταν αποκτά επίγνωση. γ) Προσέξτε, τέλος, και κάτι ακόμα: η Δαναΐδα είναι μόνη. οι άλλες 48 αδελφές της δεν απεικονίζονται. Μα φυσικά: ο γάλλος καλλιτέχνης, παιδί της μετα-αναγεννησιακής Ευρώπης, παιδί του δυτικοευρωπαϊκού ατομισμού, αντιλαμβάνεται την τραγωδία ως κάτι βαθιά προσωπικό. Ο αρχαίος Έλληνας, γέννημα της πόλης-κράτους, ίσως και να εστίαζε στη συλλογική τραγωδία: ο σύγχρονος ευρωπαίος (αλλά και ο νεοέλληνας ακόμη), ζώντας μέσα σε κοινωνίες όπου οι συλλογικοί δεσμοί έχουν διαρρηχθεί, δεν τη νιώθει και δεν τον απασχολεί. Το δράμα βιώνεται κυρίως ατομικά.
“… Είμαι η γέφυρα που ενώνει δύο όχθες, το παρόν και το παρελθόν… Πορεύομαι ως την πιο βαθιά αρχαιότητα… θέλω να ξαναβρώ τη μνήμη… γιατί η αρχαιότητα είναι η μεταμόρφωση του παρελθόντος σε ένα αιώνιο παρόν…” Auguste Rodin
Χρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε ότι σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία στον ιστότοπό μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτόν τον ιστότοπο, θα υποθέσουμε ότι είστε ικανοποιημένοι με αυτόν.Εντάξει!
