“Art is about the coming together of expression, cultures crossing…”
Joe Overstreet
Ο Joe Wesley Overstreet γεννήθηκε το 1933 στη μικρή πόλη Conehatta του Μισισιπή και η οικογένειά του μετακόμισε στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας το 1946. Τη δεκαετία του 1950 σπούδασε στο California School of Fine Arts και στο California School of Arts and Crafts (σήμερα California College of the Arts). Αργότερα εργάστηκε ως σχεδιαστής για τα Walt Disney Studios, πριν μετακομίσει στη Νέα Υόρκη το 1958 και ξεκινήσει να εργάζεται πάνω στον σχεδιασμό βιτρινών για πολυκαταστήματα. Εμπνεύστηκε από τους αφηρημένους εξπρεσιονιστές που κυριαρχούσαν στη σύγχρονη τέχνη στις ΗΠΑ, αλλά τελικά ανέπτυξε το δικό του μοναδικό ύφος, το οποίο εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, από τα εκτεταμένα και μεταβαλλόμενα πεδία του χρώματος και τον απλό καμβά σε πειραματισμούς με το σχήμα, το μέγεθος και τα όρια του καμβά.
“A lot of inspirations we have are fleeting ideas,” Overstreet said, “We get a glimpse, a slight glimpse, and that’s all we need sometimes to open up a whole universe for us.”
Συμμετείχε με μεγάλο πάθος στο Black Arts Movement, και αργότερα συνεργάστηκε με τον Amiri Baraka ως διευθυντής του Harlem’s Black Arts Repertory Theatre and School.
Κατά τη διάρκεια μιας καριέρας έξι δεκαετιών, η οποία ανταποκρινόταν σε όλα τα καλλιτεχνικά κινήματα, μίλησε ανοιχτά για θέματα ρατσισμού και ανισότητας μέσω της τέχνης του. Ο Overstreet καθιερώθηκε όχι μόνο ως ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες της μεταπολεμικής αμερικανικής τέχνης αλλά και ως κύριος διοργανωτής αυτής. Ως ένας Αφροαμερικανός άνδρας που βρισκόταν σε μία πολιτιστική σφαίρα που έχει περιθωριοποιήσει από καιρό τους έγχρωμους καλλιτέχνες, είχε καθοριστική συμβολή στην δημιουργία εκθεσιακών ευκαιριών για πολλούς καλλιτέχνες με διαφορετικό υπόβαθρο, με επίκεντρο τη δουλειά των Αφροαμερικανών, Λατίνων Ασιατών και καλλιτεχνών της αφρικανικής διασποράς, στο Kenkeleba House, τον χώρο τέχνης που ίδρυσε στο East Village του Μανχάταν το 1974.
“I was trying to create a reflection of what in my past I had felt had run parallel: Native Americans, African nomadic people, black people here who had no homes—there was a lot of homelessness in those years. We had survived with our art by rolling it up and moving it all over. So I made this art you could hang any place. I felt like a nomad myself, with all the insensitivity in America,” Overstreet notes.
Μερικά από τα πιο γνωστά έργα του – όπως το Birmingham Bombing (1963), το The New Jemima (1964) και το and Strange Fruit (1964–65) βρίσκονται ανάμεσα στο αφηρημένο και στην απεικόνιση τραυματικών ιστορικών γεγονότων με τρομερή ένταση.
Επειδή ο Overstreet επηρεάστηκε από ποικίλα καλλιτεχνικά κινήματα, το έργο του δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία συγκεκριμένη μορφή τέχνης. Είναι περισσότερο γνωστός για τα τολμηρά πολιτικά του έργα της δεκαετίας του 1960 και τα “Flight Patterns” του, τα πολύχρωμα, αφηρημένα κομμάτια του, εμπνευσμένα από τα Tantric σχέδια και τους Navajo πίνακες από άμμο. Άρχισε να κατασκευάζει τα “Flight Patterns” το 1970 σε διαμορφωμένους καμβάδες που κρεμούσε από το δάπεδο, το ταβάνι ή τους τοίχους, περνώντας σχοινιά μέσα από τρύπες στις άκρες τους έτσι ώστε να φαίνονται σα να επιπλέουν ή να πετούν.
“My paintings don’t let the onlooker glance over them, but rather take them deeply into them and let them out—many times by different routes,” artist Joe Overstreet once said.
Το έργο του Overstreet προβλήθηκε στην έκθεση του Tate Modern “Soul of a Nation: Art in the Age of Black Power” το 2017. Ο Joe Overstreet πέθανε στις 4 Ιουνίου 2019 στο Μανχάταν. Ήταν 85 ετών. Η γκαλερί του στο Μανχάταν, Eric Firestone, δήλωσε ότι η αιτία ήταν η καρδιακή ανεπάρκεια.
“Ο Joe Overstreet ήταν πρωτοπόρος των πειραματικών τεχνικών και διαδικασιών στη ζωγραφική”, δήλωσε η Jennifer Samet, διευθύντρια έρευνας στο Eric Firestone Gallery. “Το έργο του διερεύνησε την πραγματικότητα της αφρικανικής αμερικανικής ιστορίας, ενσωματώνοντας σημαντικά πολιτισμικά στοιχεία στην τέχνη του μέσω της αφαιρετικότητας και του απροσδόκητου και εμπνευσμένου σχεδιασμού. Ήταν ένας σημαντικός κοινοτικός καλλιτεχνικός διοργανωτής που επηρέασε και θα συνεχίσει να επηρεάζει γενιές καλλιτεχνών. “
“The substance of painting is personal,” Overstreet told the New York Times in 1996, “but experimenting with paint is the fun part. For me, painting the same way year after year would be worse than a prison sentence.”
20 Ιουλίου του 1989, σε ηλικια 79 ετών, πεθαινει στην Αθήνα ο Γιάννης Τσαρούχης, ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες καλλιτέχνες, υπεύθυνος για τη διάδοση της ελληνικής λαϊκής παράδοσης στο εξωτερικό.
Η καταγωγή του ήταν από τα Ψαρά, αλλά μέχρι τα 17 του χρόνια μεγάλωσε στον Πειραιά και ύστερα μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Επρόκειτο για μια ιδιαίτερα ευκατάστατη οικογένεια, με κοσμοπολίτικο αέρα. Η ζωή στον Πειραιά, οι εικόνες από το λιμάνι, τα νεοκλασικά κτίρια -να σημειωθεί ότι ο ζωγράφος είχε περάσει μέρος των παιδικών του χρόνων στην έπαυλη της θείας του, Δέσποινας Μεταξά- αλλά και οι φτωχές λαϊκές συνοικίες και το θέατρο σκιών επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την ζωγραφική του Τσαρούχη.
Ο ζεϊμπέκικος
Η μετακόμιση του στην Αθήνα συμπίπτει χρονικά με μια πιο εντατική και πιο σοβαρή ενασχόληση με την ακουαρέλα, όπως λέει ο ίδιος ο Τσαρούχης. Σε ηλικία 19 ετών τα πρώτα του έργα εκτίθενται στο άσυλο τέχνης και αυτό γίνεται για να φοιτήσει στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του Εθνικού Μετσόβιου πολυτεχνείου από το 1929. Καθηγητές του υπήρξαν επιφανείς έλληνες ζωγράφοι όπως ο Ιακωβίδης, ο Βικάτος, ο Θωμόπουλος και ο Παρθένης.
Παράλληλα με τις σπουδές του στη σχολή καλών τεχνών μαθητεύει κοντά στον Φώτη Κόντογλου. Ο τελευταίος παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του ύφους του Τσαρούχη, καθώς τον φέρνει κοντά στην ελληνική και βυζαντινή λαϊκή πνευματική παράδοση και του διδάσκει την τέχνη της αγιογραφίας. Ο Τσαρούχης ενδιαφέρεται επίσης για την παρασημαντική, την οποία διδάσκεται την ίδια εποχή. Είναι πολύ χαρακτηριστικά τα λόγια του μεγάλου αγιογράφου προς τον Τσαρούχη, όταν τον πρωτογνώρισε και είδε τα πρώτα έργα του:
«Μου ‘παν ένα παιδί γεννημένο στον Πειραιά. Νόμιζα ότι ήσουν λαϊκό, παιδί που σχεδιάζει καράβια και καραγκιόζηδες. Και βλέπω ένα πληροφορημένο παιδί που ξεσηκώνει τα φιγουρίνια του Παρισιού».
Οι τέσσερις εποχές
Την ίδια εποχή οι ενασχολήσεις του Γιάννη Τσαρούχη δεν περιλαμβάνουν μόνο την κοσμική ζωγραφική και την αγιογραφία. Ασχολείται επίσης και με το θέατρο, αναλαμβάνοντας αρχικά την σκηνογραφία και την σχεδίαση κοστουμιών. Θα αναπτύξει σταδιακά σπουδαίες συνεργασίες με εξέχοντα πρόσωπα του ελληνικού θεάτρου, όπως η Έλλη Παπαδημητρίου και ο Κάρολος Κουν, αλλά και με θεατρικές παραγωγές στο εξωτερικό. Θα συμμετάσχει και στην ίδρυση της Λαϊκής Σκηνής, το 1934, ενώ το 1977 θα ανέβασει και ο ίδιος μια θεατρική παράσταση, τις Τρωάδες του Ευρυπίδη.
Πορτραίτο της Τζένης Καρέζη, που σήμερα βρίσκεται στον δεύτερο όροφο του κτηρίου της Βουλής των Ελλήνων.
Κοστούμι που σχεδίασε για τη Μαρία Κάλλας, όταν εκείνη υποδύθηκε τη Μήδεια , το 1958
Το καλλιτεχνικό στυλ του Τσαρούχη αφήσει ανεξίτηλο στίγμα στη σκηνοθεσία. Σε εκείνον οφείλεται η παρουσία ναυτών με χορευτικά σε λαϊκά κέντρα, στον ελληνικό κινηματογράφο.
Αφού αποφοίτησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ταξίδεψε αρχικά στην Κωσταντινούπολη και ύστερα στην Ιταλία και το Παρίσι. Εκεί ήρθε σε επαφή με τα έργα των αναγεννησιακών ζωγράφων, των ιμπρεσιονιστών και εκπροσώπων νεότερων κινημάτων, όπως Ανρί Ματίς.
Η πρώτη του ατομική έκθεση στην Ελλάδα έγινε το 1938 στην Αθήνα, στο κατάστημα Αλεξοπούλου της οδού Νίκης. Οι κριτικές ήταν διθυραμβικές. Μέσα στα επόμενα χρόνια συνήψε συμβόλαια με γκαλερί του Παρισιού και της νέας Υόρκης, ενώ συνεχίζει την σκηνογραφία και το σχεδιασμό κοστουμιών. Υπήρξε υποψήφιος για το βραβείο Γκούγκενχαϊμ και επίσης συμμετείχε στην έκθεση Μπιενάλε της Βενετίας, μαζί με τον Αντώνη Μόραλη.
Το 1967, σε ηλικία 57 ετών εγκαθίσταται μόνιμα στο Παρίσι και πεθαίνει 22 χρόνια αργότερα στην ελληνική πρωτεύουσας. Το ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη είναι ο θεματοφύλακας της καλλιτεχνικής του παραγωγής, ενώ από το 1981, στο σπίτι του στο Μαρούσι λειτουργεί το μουσείο Γιάννη Τσαρούχη.
Σαν σήμερα το 1834 γεννιέται Εντγκάρ Ντεγκά, Γάλλος ζωγράφος, χαράκτης και γλύπτης, ο οποίος απεικόνισε με μοναδικό τρόπο τις μπαλαρίνες και την κίνησή τους. Ήταν ένας εκπληκτικός δεξιοτέχνης στην απόδοση της κίνησης και του ανθρώπινου σώματος, όπως φαίνεται στους πίνακές του με θέμα τον χορό, τις ιπποδρομίες και τα γυναικεία γυμνά. Ωστόσο έμεινε στην ιστορία ως η αυθεντία της απεικόνισης χορευτριών μπαλέτου, που τις απεικόνισε σε πίνακες, χαρακτικά και γλυπτά σε μπρούντζο.
«Αγαπούσε το ανθρώπινο σώμα, σαν μια αρμονία υλική, σαν ένα ωραίο αρχιτεκτόνημα και πάνω από όλα την κίνηση»
Σαρλ Μποντλέρ
Το 1881 εξέθεσε το πρώτο γλυπτό του, τη χορεύτρια δεκατεσσάρων ετών (Σάο Πάολο, Museu de Arte), που το ακολούθησαν ένα πλήθος μικρά κέρινα προπλάσματα (μετά το θάνατό του χυτεύτηκαν σε χαλκό) με θέμα γυναικεία γυμνά, χορεύτριες, άλογα κ.λ.π
Ο Ντεγκά χρησιμοποίησε μια νέα τεχνική στο γλυπτό. Το έργο Little Dancer ήταν φτιαγμένο από κερί σε ένα μεταλλικό οπλισμό με οργανικά υλικά, όπως ξύλο, σχοινί, ακόμη και παλιά πινέλα στα χέρια. Στη συνέχεια καλύφθηκε από πηλό και όλα τα στρώματα ήταν περασμένα με κερί. Ο Degas, χρησιμοποίησε έντονο ρεαλισμό στο γλυπτό με την τοποθέτηση μιας περούκας από ανθρώπινα μαλλιά στο κεφάλι και ολοκλήρωσε το έργο ντύνοντάς το με μία μεταξωτή φούστα, ένα πραγματικό μπούστο, και λινές πουέντ.
Όταν ο Ντεγκά παρουσίασε το έργο αυτό «Μικρή χορεύτρια των 14 ετών», δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστο για τα «μικρά ποντικάκια», όπως αποκαλούσαν τις ανήλικες χορεύτριες που έμπαιναν στην Όπερα του Παρισιού για να κάνουν καριέρα μπαλαρίνας να αναζητούν προστάτες ανάμεσα στους πλούσιους και ώριμους συνήθως θεατές που συγκεντρώνονταν για να τις δουν στην πίσω πόρτα του θεάτρου. Η μικρή χορεύτρια, ένα από τα διάσημα γλυπτά του ήταν η Μαρί βαν Γκέτεμ, κόρη μιας πλύστρας και η σχέση της με τον Ντεγκά έχει γίνει συχνά αντικείμενο πολλών θεωριών.
Εκείνη την εποχή οι μπαλαρίνες ήταν συνήθως κορίτσια που προέρχονταν από κατώτερα κοινωνικά στρώματα και φτωχές οικογένειες. Απείχαν πολύ λίγο από τις ιερόδουλες. Ο Ντεγκά είχε αληθινή εμμονή με αυτές με ένα τρόπο κυρίως ηδονοβλεπτικό. Άλλωστε ποτέ δεν υπήρχαν φήμες για σαρκικές σχέσεις με τις χορεύτριες που έκανε μέσα από τους πίνακές του διάσημες και ακόμα και σήμερα πιάνουν στις δημοπρασίες απίστευτα υψηλές τιμές δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Οι πίνακές του μαρτυρούν και τα ήθη της εποχής. Πίσω από τις χορεύτριες που επεικόνισε την ώρα που κάνουν πρόβα διακρίνει κανείς άντρες να τις παρατηρούν. Οι συνδρομητές της όπερας πλήρωναν όχι μόνο για να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στις πρόβες και στις παραστάσεις αλλά και για να έχουν τη δυνατότητα προσωπικών, κυρίως σεξουαλικών σχέσεων με τις κοπέλες.
«Η δουλειά του είναι ένα είδος κρυφής κάμερας, ένα μυστικό όργανο που περνά απαρατήρητο».
-Αν Ντιμά
Ο πίνακας «Πρόβα μπαλέτου στη σκηνή», που φιλοτεχνήθηκε το 1874, παρουσιάζει τις ντελικάτες νεαρές να κάνουν πρόβα υπό την καθοδήγηση ενός μαέστρου. Ωστόσο, λίγο πιο πέρα στην άκρη του δωματίου δύο άντρες μέσα στα σμόκιν τους, τις παρατηρούν σιωπηρά. Κάθονται άνετα σε δύο καρέκλες και ίσως επιλέγουν πιο μικροσκοπικό ποντικάκι θα πάρουν υπό την προστασία τους. Περισσότερα για τον ίσως πιο διάσημο πίνακα του γάλλου καλλιτέχνη μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο μας: https://dromospoihshs.home.blog/2019/02/02/ballet-rehearsal-on-stage-degas/
Σύμφωνα με τα αρχεία της Βιβλιοθήκης της Όπερας του Παρισιού ο Εντγκάρ Ντεγκά είχε παρακολουθήσει πάνω από 177 μπαλέτα και όπερες, ενώ κατάφερε να έχει ειδική πρόσβαση στα παρασκήνια προτού αποκτήσει αρκετά χρήματα για να μπορεί να πληρώνει το εισιτήριο των παραστάσεων. Ωστόσο, ο ιδιόρρυθμος καλλιτέχνης επισκεπτόταν την όπερα καθώς αποτελούσε γι’ αυτόν έναν έξοχο χώρο σιωπηρής παρατήρησης της ανθρώπινης κίνησης.
«Εκτός από την καρδιά μου, αισθάνομαι όλα να γερνούν μέσα μου. Ακόμη και η καρδιά μου έχει κάτι το τεχνητό. Την έχουν ράψει οι χορεύτριες σε ένα πορτοφολάκι από ροζ σατέν, πολύ απαλό ροζ, σαν τα παπούτσια τους» είχε γράψει τον Ιανουάριο του 1886 στον γλύπτη Πωλ-Αλμπέρ Μπαρτολομέ.
Η μοντέρνα γλυπτική έχει σπάσει κάθε φραγμό, έχει ξεπεράσει τα όρια του κλασικού, τοποθετώντας τον θεατή σε άλλες διαστάσεις. Όχι μόνο σε πλατείες, αλλά και σε απίθανα σημεία, γλύπτες τοποθετούν τα έργα τους προκαλώντας έκπληξη και θαυμασμό για τις δημιουργίες τους, εναρμονίζοντάς τα με απρόσμενους τρόπους στο αστικό ή φυσικό περιβάλλον. 20 γλυπτά σύγχρονης τέχνης παρουσιάζονται παρακάτω για να δώσουν το δικό τους μήνυμα. Σύγχρονοι καλλιτέχνες ασχολήθηκαν με την πέτρα και το μέταλλο και σας ταξιδεύουν σε άλλες εποχές λέγοντας σας τη δική τους ιστορία.
1. Αγάπη (Inner Children Trapped Inside Adult Bodies), Alexander milov, BURNING MAN FESTIVAL, Νεβάδα, Ηπα
Δημιουργήθηκε από τον Ουκρανό καλλιτέχνη Alexander Milov και παρουσιάζει την σύγκρουση μίας γυναίκας και ενός άνδρα και, τελικά, την εσωτερική έκφραση της ανθρώπινης φύσης. Στο γλυπτό δύο ενήλικες έχουν μαλώσει και κάθονται πλάτη με πλάτη αλλά τα παιδιά μέσα τους θέλουν να αγκαλιαστούν αγαπημένα.
2. Colossus, Φλωρεντία, Ιταλία
3. Ο Άγνωστος Αξιωματούχος, Ρέυκιαβικ, Ισλανδία
4. Μαύρο Φάντασμα, Klaipeda, Λιθουανία
Αυτό το απειλητικό άγαλμα που αναδύεται από το νερό είναι μία φανταστική δημιουργία, ένας συμβολικός θησαυρός που αντιπροσωπεύει την Κλαϊπέντα, την παλαιότερη πόλη της Λιθουανίας
4. Άντρας που κρέμεται, Πράγα, Τσεχία
6. Βυθιζόμενο Κτίριο έξω από την Κρατική Βιβλιοθήκη, Μελβούρνη, Αυστραλία
7. Άντρας στη δουλεία, Μπρατισλάβα, Σλοβακία
Βγαίνοντας από ένα φρεάτιο του δρόμου, αυτός ο άνθρωπος δημιουργήθηκε το 1997. Μετά από την συγκρουση πολλών οχημάων πάνω στο ανθεκτικό άγαλμα, προστέθηκε μία πινακίδα ως προειδοποίηση της παρουσίας του. Διαβάζει: “Άντρας σε εργασία.” (”Man at Work.”).
8. De Vaartkapoen, Βρυξέλλες, Βέλγιο
Αυτό το γλυπτό του Tom Frantzen είναι πολύ αγαπητό στον λαό του Βελγίου. Αντιπροσωπεύει κάποιον που βγαίνει από τον υπόνομο για να τραβήξει τα πόδια ενός περαστικού αστυνομικού. Μοναδική απεικόνιση του αγώνα για την εξουσία.
9. The Rain Man, Michel Folon, Ιταλία
10. Εγκαταλείποντας το καλούπι σου, Ζήνωνας Φρουντάκης, Philadelphia, Pennsylvania, ΗΠΑ
Ο γλύπτης Zenos Frudakis σφυρηλάτησε αυτό το δημόσιο γλυπτό για να δηλώσει τον αγώνα του ανθρώπου να κατακτήση την ελευθερία. Το χάλκινο έργο του καλλιτέχνη δείχνει ένα άτομο που ξέφυγε από την γκρίζα μάζα ανώνυμων φορέων. Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για «τον αγώνα για την επίτευξη της ελευθερίας μέσα από την δημιουργική διαδικασία.» Κατασκευάστηκε το 2001 στην Φιλαδέλφεια.
11. ΤΑ ΠΑΠΟΎΤΣΙΑ ΣΤΙΣ ΌΧΘΕΣ ΤΟΥ ΔΟΎΝΑΒΗ, ΒΟΥΔΑΠΈΣΤΗ, ΟΥΓΓΑΡΊΑ
Ένα από τα πιο συγκινητικά μνημεία της Βουδαπέστης: Δίπλα στην Γέφυρα των Αλυσίδων στον Δούναβη βρίσκεται ένα μνημείο για τους 550.000 Ούγγρους Εβραίους που έχασαν την ζωή τους το 1944-1945. Χιλιάδες πυροβολήθηκαν δίπλα στην όχθη από τους συμπατριώτες τους, συνεργάτες των Ναζί. Πριν τους εκτελέσουν τους ανάγκασαν να βγάλουν το πιο πολύτιμο πράγμα που είχαν πάνω τους, τα παπούτσια τους. Εξήντα ζευγάρια σκουριασμένα παπούτσια από σίδηρο έγιναν ένα ζωντανό μνημείο για τους Ούγγρους Εβραίους. Τα διαφορετικά μεγέθη και στυλ αντικατοπτρίζουν πως κανείς δεν γλίτωσε από την κτηνωδία της πολιτοφυλακής Arrow Cross εκείνον τον χειμώνα. Το γλυπτό έχει κατασκευαστεί και εγκατασταθεί το 2005.
12. Το Μνημείο των Ανώνυμων Περαστικών, Γέρζι Καλίνα, Wroclaw, Πολωνία
Αυτά τα γλυπτά αντιπροσωπεύουν τους ανθρώπους που “εξαφανίστηκαν” στη μέση της νύχτας, με την επιβολή του στρατιωτικού νόμου την 13η Δεκεμβρίου το 1981.
13. Καρέκλα για 1000 Εβραίους, Κρακοβία, Πολωνία
Η γλυπτική σύνθεση διαθέτει 33 σιδερένιες καρέκλες στο χώρο του πρώην γκέτο και 37 καρέκλες που στέκονται στην άκρη της πλατείας και σε στάσεις του τραμ. Οι άδειες καρέκλες θέλουν να δείξουν ότι ο καθένας μπορεί να γίνει θύμα. Συμβολίζουν επίσης για την ιστορία του γκέτο, όταν όλα τα έπιπλα από τα εβραϊκά σπίτια πετάγονταν έξω έτσι ώστε οι γονείς να μην είναι σε θέση να κρύψουν τα παιδιά τους.
14. Το Δεμένο Όπλο, Turtle Bay, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ
Μπορείτε να ερμηνεύσετε αυτό το τολμηρό άγαλμα κατά της βίας με πολλούς τρόπους. Ο κόμπος στην κάννη του όπλου είναι γεμάτος με έναν πολύ δυνατό συμβολισμό, ειδικά σήμερα, καθώς οι νόμοι περί όπλων στις ΗΠΑ είναι ένα άκρως επίκαιρο και φλέγον ζήτημα.
15. Αγάλματα σε φυσικό μέγεθος απεικονίζουν σκηνές από τον Παγκόσμιο Πόλεμο, Eceabat, Τουρκία
Αυτή η πραγματικού μεγέθους σκηνή έχει ως σκοπό στην εδραίωση της φρίκης του πολέμου, αποδίδοντας φόρο τιμής σε όλους όσους πέθαναν σε αυτές τις τραγωδίες.
16. Πείνα, ROWAN GILLESPIE, Δουβλινο, Ιρλανδία
Αυτά τα αγάλματα αντιπροσωπεύουν τον Μεγάλο Λιμό του 19ου αιώνα που επηρέασε την ιστορία της χώρας. Κατά την διάρκεια του λιμού, ο πληθυσμός μειώθηκε στο 20%-25%, εξαιτίας των μαζικών θανάτων και μετανάστευσης.
17. Η Πρώτη Γενιά, CHONG FAH CHEONG, Σιγκαπούρη
Γνωστό ως ένα από τα πιο δημιουργικά αγάλματα στον κόσμο, αυτό το γλυπτό κυριολεκτικά μοιάζει απίστευτα αληθινό. Ανήκει σε μια σειρά γλυπτών με τίτλο “Άνθρωποι του Ποταμού” που απεικονίζουν διάφορες σκηνές από την ιστορία της Σιγκαπούρης. Ο Chong Fah Cheong λέει για το έργο του: “Η συμμετοχή μου στις δημιουργικές αναζητήσεις και διεργασίες, ιδιαίτερα στη γλυπτική, είναι μια κατάσταση του μυαλού και της σκέψης. Είναι μια συνείδηση, μια οξεία συνειδητοποίηση της ύπαρξής μου, που αποτελείται από απεριόριστες μεταβλητές και δυνατότητες. ”
18. Nelson Mandela, Νότια Αφρική
Ο Νέλσον Μαντέλα είναι γνωστός και αγαπητός σε όλον τον κόσμο. Στην Νότια Αφρική λατρεύεται από τα αγάλματα που υπάρχουν σ ‘αυτόν. Σύμφωνα με δηλώσεις της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής τα αγάλματα αντιπροσωπεύουν κάτι περισσότερο από έναν άνθρωπο, αλλά τον πιο ευγενή άνθρωπο στην ιστορία.
19. Ο Δρόμος της Ελευθερίας, TADAS GUTAUSKAS, Λιθουανία
Σε αυτό το γλυπτό αντιπροσωπεύονται τα 20 χρόνια αποκατάστασης της Πολιτειακής κατάστασης στη Λιθουανία, θυμίζοντας σε όλους τις ιδέες της ενότητας και ελευθερίας.
20. Ποιητής Μιχάι Εμινέσκου, Ονέστι, Ρουμανία
Ο Μιχάι (Μιχαήλ) Εμινέσκου, ήταν ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της ρουμανικής γλώσσας. Έχει κάνει διεθνή λογοτεχνική επιτυχία στη Ρουμανία και τη Μολδαβία. Αυτό το γλυπτό που είναι αφιερωμένο σε αυτόν, είναι ιδιαίτερα όμορφο το ηλιοβασίλεμα και κατά την ανατολή του ηλίου.
Η μοντέρνα γλυπτική έχει σπάσει κάθε φραγμό, έχει ξεπεράσει τα όρια του κλασικού, τοποθετώντας τον θεατή σε άλλες διαστάσεις. Όχι μόνο σε πλατείες, αλλά και σε απίθανα σημεία, γλύπτες τοποθετούν τα έργα τους προκαλώντας έκπληξη και θαυμασμό για τις δημιουργίες τους, εναρμονίζοντάς τα με απρόσμενους τρόπους στο αστικό ή φυσικό περιβάλλον. 20 γλυπτά σύγχρονης τέχνης παρουσιάζονται παρακάτω για να δώσουν το δικό τους μήνυμα. Σύγχρονοι καλλιτέχνες ασχολήθηκαν με την πέτρα και το μέταλλο και σας ταξιδεύουν σε άλλες εποχές λέγοντας σας τη δική τους ιστορία.
1. Expansion, Paige Bradley, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ
Αυτό το εξαιρετικό γλυπτό θεωρείται ότι είναι ένα από τα ωραιότερα δημιουργήματα της σύγχρονης τέχνης. Η γλύπτρια, Πέιτζ Μπράντλεϊ λέει ότι η «Διεύρυνση» (Expansion) είναι αποτέλεσμα του προβληματισμού της σχετικά με την τάση των ανθρώπων να αμφισβητούν ως τέχνη τα γλυπτά που απεικονίζουν ανθρώπους. Μας κάνει να πάμε πέρα από αυτό που είμαστε. Το γλυπτό βρίσκεται σήμερα σε ιδιωτική συλλογή στην πόλη της Νέας Υόρκης. Αντίγραφα μπορεί να δει κανείς στο Λονδίνο, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Πάλμ Ντέζερτ της Καλιφόρνια.
2. Viccisitudes, Jason Decaires Taylor, Γρενάδα, Καραϊβική
3. Η Δύναμη της Φύσης, Λορένζο Κουίν, Ντόχα, Κατάρ
Πρόκειται για μια σειρά γλυπτών από τον Ιταλό καλλιτέχνη Λορένζο Κουίν που απεικονίζουν τη Μητέρα Φύση ως γυναίκα που εκσφενδονίζει τον πλανήτη σε κύκλους. Υπάρχουν ελαφρώς διαφορετικές εκδοχές αυτού του γλυπτού εγκατεστημένες σε όλο τον κόσμο: στην Αγγλία, τις ΗΠΑ, το Μονακό και τη Σιγκαπούρη.
4. Raindrop, Nazar Bilyk, Ουκρανία
5. Diminish And Ascend, David Mccracken, Μπόντι, Αυστραλία
6. Βυθιζόμενο Κτίριο έξω από την Κρατική Βιβλιοθήκη, Μελβούρνη, Αυστραλία
7. The Caring Hand, Glarus, Ελβετία
8. Les Voyageurs, Μασσαλία, Γαλλία
9. Out of Order, DAVID MATCH, Ηνωμενο Βασίλειο
Επίσης γνωστό ως “Tumbling Telephones”, με 12 κλασικά τηλεφωνικά “κουτιά” που πέφτουν όπως το ντόμινο. Συμβολίζει το τέλος μιας εποχής που οι τηλεφωνικοί θαλάμοι σταμάτησαν να χρησιμοποιούνται, εξαιτίας των κινητών τηλεφώνων.
10. Λιοντάρια, Κέντρα Χέιστ, Λονδίνο, Αγγλία
Η γλυπτική με σύρμα προσφέρει εξαιρετικής ομορφιάς αποτελέσματα. Καθώς το σύρμα είναι ευλύγιστο, ο δημιουργός μπορεί να του δώσει ό,τι μορφή θέλει, με αποτέλεσμα κοσμήματα και διακοσμητικά αντικείμενα, μέχρι και τεράστια γλυπτά, τα οποία συχνά είναι ανατρεπτικά ως προς την επιλογή του σχεδίου. Τα Λιοντάρια δημιουργήθηκαν από ένα μαύρο λεπτό καλώδιο από την επαγγελματία γλύπτρια Κέντρα Χέιστ (Kendra Haste) και φρουρούν τον Πύργο του Λονδίνου.
11. Σολομός, ΚΊΘ ΤΖΈΛΟΥΜ, Πόρτλαντ, ΗΠΑ
Αυτός ο μεγάλου μεγέθους σολομός από μέταλλο, φαινομενικά κολυμπά μέσα από ένα κτίριο στην οδό Σολομού, στο Πόρτλαντ του Όρεγκον.
12. Μαμά Αράχνη, ΛΟΥΊΖ ΜΠΟΥΡΖΟΥΆ, Τόκιο, Ιαπωνία
Αυτό το γλυπτό από ανοξείδωτο χάλυβα, χαλκό και μάρμαρο έχει μήκος 9 μέτρων και πλάτος περισσότερα από 10 μέτρα. Δημιουργήθηκε το 1999 ως μέρος της εναρκτήριας ανάθεσης γα την Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης Τέιτ. «Η αράχνη είναι ωδή προς την μητέρα μου. Ήταν η καλύτερή μου φίλη. Σαν την αράχνη, έτσι και η μητέρα μου ύφαινε τον ιστό της (δούλευε σε υφαντουργική επιχείρηση)» είχε αναφέρει η μεγάλη καλλιτέχνιδα.
13. Rundle Mall Pigs, Αδελαΐδα, Αυστραλία
14. The Kelpies, ANDY SCOTT, Grangemouth, Σκωτια
Αυτό το πραγματικά γιγάντιο έργο χρειάστηκε σχεδόν 7 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Έχει ύψος 30,48 μέτρα και η έμπνευση προήλθε από την συμβολή των αλόγων στην ανάπτυξη της οικονομίας της Σκωτίας. Κάποτε, τραβούσαν βαγόνια, άροτρα, φορτηγίδες ακόμη και φορτία με κάρβουνο στο σημείο όπου σήμερα είναι εγκατεστημένα τα γλυπτά αυτά.
15. Ιπποπόταμοι, Ταϊπέι, Ταϊβάν
Το γλυπτό στον ζωολογικό κήπο της Ταϊπέι είναι μια δημιουργική υπενθύμιση του πόσο σημαντική είναι η προστασία της άγριας ζωής.
16. Ο Δρόμος του Κοπαδιού, Dallas, Texas, ΗΠΑ
Αυτό το χάλκινο άγαλμα βοοειδών, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο του Ντάλλας, αφηγείται ιστορίες από τις μέρες των pioneers.
17. Mustangs, Robert Glen, Λας Κολίνας, Τέξας, ΗΠΑ
18. Μαύρο άλογο, Τζον Λόπεζ, Νιου Χάμσαϊρ, ΗΠΑ
Η τέχνη του Τζον Λόπεζ διαμορφώνεται μέσα από τη δημιουργικότητα, το ταλέντο και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Η εκπληκτική ικανότητά του να ανακυκλώνει και να μετατρέπει παλιά μέταλλα σε εντυπωσιακά κομμάτια είναι άλλωστε αυτό που τον έκανε διάσημο.
19. Ο Καρχαρίας, Οξφόρδη, Ηνωμένο Βασίλειο
0 τοπικός ραδιοφωνικός παρουσιαστής της Οξφόρδης, Bill Heine, ζει με έναν γιγάντιο καρχαρία που συντρίβεται στην κορυφή της στέγης του από το 1986.
Ο Ανρί Ματίς ήταν ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους ζωγράφους, ένας καλλιτέχνης τον οποίο χαρακτήριζε η αστείρευτη φαντασία και ο διαρκής πειραματισμός. Γεννήθηκε στη βόρεια Γαλλία, σπούδασε νομικά στο Παρίσι και εργάστηκε ως συμβολαιογράφος. Το 1889, η μητέρα του του έφερε σύνεργα ζωγραφικής, ώστε να έχει κάποια ενασχόληση κατά την ανάρρωσή του από σκωληκοειδήτιδα. Αυτό ήταν το έναυσμα ώστε εφεξής η ζωγραφική να γίνει Το πάθος του, η μόνιμη ασχολία του. Το 1891 γράφτηκε στην ακαδημία τεχνώνJulian, όπου σπούδασε κοντά σε καλλιτεχνες, όπως ο Οντιλόν Ρεντόν και ο Γκυστάβ Μορώ.
Ο Ματίς υπήρξε ο ιδρυτής του κινήματος του φωβισμού. Χαρακτηριστικά της έκφρασης των φωβιστών ήταν η χρήση ποικιλίας έντονων χρωμάτων, πολλές φορές σε σκοτεινούς τόνους. Οι αντιθέσεις είναι έντονες και οι γραμμές απλές, δεν δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην μορφή, όσο στην εντύπωση που δημιουργούν οι έντονες αποχρώσεις. Εξάλλου, η ελεύθερη και αυθόρμητη αυτή έκφραση αποτυπώνεται και στην ονομασία του κινήματος, η οποία προέρχεται από τη γαλλική λέξη fauve, που μεταφράζεται ως “άγριο θηρίο”.
Οπίνακας “Οι καημοί του βασιλιά” θεωρείται η τελευταία αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη . Την τελευταία 15ετία της ζωής του ο Ματίς διαγνώστηκε με καρκίνο και ύστερα από μια επέμβαση χρειάστηκε να χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο. Συνέχισε την τέχνη του με το ντεκουπάζ και το κολλάζ, χρησιμοποιώντας χαρτιά σε πλούσιες και έντονες αποχρώσεις, βαμμένα με γκουάς, τα οποία έκοβε στα επιθυμητά σχήματα και τα συνδύαζε σε μικρών διαστάσεων κολλάζ, που αργότερα μετατρέπονταν σε τοιχογραφίες και μεγάλου μεγέθους έργα.
Το συγκεκριμένο έργο είναι εμπνευσμένο από έναν πίνακα του Ρεμπράντ, όπου ο Δαβίδ παίζει άρπα στον θλιμμένο βασιλιά Σαούλ (“Δαβίδ και Σαούλ”, μέσα 17ου αιώνα) .
Ο Ματίς απεικονίζει την ψυχοσύνθεση της τρίτης ηλικίας και τον καταπραϋντικό χαρακτήρα της μουσικής. Η μαύρη φιγούρα στο κέντρο είναι ο ίδιος, είναι καθισμένος σε μια πολυθρόνα, κρατώντας μια κιθάρα κα περιτριγυρίζεται από τις απολαύσεις της ζωής του, σε μια ατμόσφαιρα αναπόλησης. Τα κίτρινα πέταλα που αιωρούνται στο χώρο αποτελούν συμβολισμό της μουσικής, ενώ η πράσινη φιγούρα, που μοιάζει με μια υπηρέτρια, συμβολίζει το εξωτικό στοιχείο, το οποίο επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον καλλιτέχνη. Στα δεξιά, μια λευκή φιγούρα χορεύει, εκπροσωπώντας τη γυναικεία φιγούρα και το αισθησιακό στοιχείο.
“Οι καημοί του βασιλιά”, θεωρούνται από πολλούς κριτικούς έργο της πιο πρωτοποριακής περιόδου του ζωγράφου, η οποία ταυτίζεται μάλιστα με τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Ο «Γέρος Ψαράς» είναι ένας πίνακας του 1902 που φέρει την υπογραφή του Ούγγρου ζωγράφου Tivadar Kosztka Csontvary. Ο Kosztka θέλοντας να αποδώσει στον καμβά του, το καλό και το κακό που κρύβεται μέσα σε κάθε άνθρωπο, ζωγράφισε τον πίνακα “Ο γέρος ψαράς”, όπου εκ πρώτης όψης, μοιάζει με ένα συνηθισμένο πίνακα, που απεικονίζει έναν καταπονημένο από την ζωή γέρο άνδρα. Ο πίνακας όμως αλλάζει αν τοποθετηθεί δίπλα σε ένα καθρέφτη.
Αν τοποθετήσει κάποιος έναν καθρέφτη σε γωνία 90 μοιρών ακριβώς στη μέση του πίνακα να «βλέπει» προς την αριστερή πλευρά, θα δει έναν ψαρά με μια ήρεμη θάλασσα.
Αν τοποθετήσει τον καθρέφτη να «βλέπει» προς τα δεξιά του πίνακα, θα δει τον διάβολο με μια μανιασμένη θάλασσα.
Μέσα από το έργο του ο Tivadar υπονοεί κάτι που έμεινε κρυφό κατά τη διάρκεια της ζωής του. Κάθε άνθρωπος έχει ένα Θεό (ο δεξιός ώμος του ψαρά) και ένα διάβολο (ο αριστερός ώμος του ψαρά) μέσα του.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα μουσικής, σαν χθες 21 Ιουνίου, ας αφιερώσουμε τοέργο τέχνης της ημέρας στον Ορφέα, τον μυθικό μουσικό της αρχαιότητας κι ας δούμε την ιστορία του μέσα από πίνακες διαφόρων εποχών.
Πλήθος μύθων περιγράφουν τη γέννηση, τη ζωή και το θάνατο του Ορφέα. Σύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή ήταν γιος του θεού-ποταμού ή βασιλιά της Θράκης Οιάγρου και της Μούσας Καλλιόπης, κόρης του Απόλλωνα. Ο Απόλλωνας του χάρισε τη λύρα, ενώ οι Μούσες τον μύησαν στην τέχνη της μουσικής και της ποίησης.
Ορφεας, ερυθρόμορφο αγγείο, 5ος αιώνας π.Χ.
Έπαιζε μουσική τόσο όμορφη που ημέρωνε ακόμη και τα άγρια ζώα.
“Ο Ορφεας εξημερώνει τα ζώα”, Παντοβανίνο, περ. 1636
Αγαπημένη του ήταν η Δρυαδα Ευρυδίκη, κόρη του Απόλλωνα. Η ευτυχία τους, ωστόσο, δεν κράτησε για πολύ, καθώς η Ευρυδικη την ημέρα του γάμου τους (κατά πολλούς) , δαγκώθηκε από μια Οχιά και ξεψύχησε.
«Άνοιξη» ή «Ο θάνατος της Ευρυδίκης» , Ε. Delacroix, περ. 1863
«Ο θάνατος της α Ευρυδίκης», N. del Abbate, 1571
Ο Ορφεας ήταν απαρηγόρητος, δεν μπορούσε να ζήσει χωρίς εκείνη.
“Ο Ορφεας θρηνεί το θάνατο της Ευρυδίκης” A. Scheffer, 1814
«Ο Ορφεας στον τάφο της Ευρυδίκης», G. Moreau, 1891
Γι’ αυτό κατέβηκε στον Άδη, ενώπιον της Περσεφόνης και του Πλούτωνα κι έπαιξε μουσική θρηνώντας την αγαπημένη του. Ο θρήνος του ήταν συγκλονιστικός και συγκίνησε τις χθόνιες θεότητες• για λίγο όλα σταμάτησαν να κινούνται στον Κάτω Κόσμο.
“Ο Ορφεας κατεβαίνει στον Άδη για να ζητήσει την Ευρυδίκη” , J. Restout II, 1763
«Ορφεας και Ευρυδίκη», P. Rubens, 1638
Έπειτα από την υπέροχη μουσική του Ορφέα αποφασίστηκε να επιστρέψει η Ευρυδικη στον κόσμο των ανθρώπων μαζί του, αλλά υπό έναν όρο. Μέχρι να βγουν από τον Άδη , ο Ορφέας δε θα έπρεπε να γυρίσει να κοιτάξει καθόλου την αγαπημένη του. Έτσι ξεκίνησε η ανάβαση.
«Ορφέας και Ευρυδικη», Α. Feuerbach, 1869
“Ο Ορφεας οδηγεί την Ευρυδικη έξω από τον κάτω κόσμο”, Camille Coro, 1861
Τον μουσικό, όμως έτρωγε η αμφιβολία. Ακολουθούσε οντως πίσω η Ευρυδικη; Έτσι, γύρισε να την κοιτάξει. Αμέσως η Ευρυδικη επέστρεψε στον Κάτω Κόσμο και ο Ορφέας την έχασε για πάντα.
«Ορφεας και Ευρυδίκη», M. Drölling, 1820
“Ορφεας και Ευρυδίκη”, F. Leighton, 1864
Απαρηγόρητος γύρισε στην πατρίδα του, όπου αρνήθηκε τη λατρεία όλων των θεών, εκτός του Ηλίου. Το τέλος που επεφύλασσε η μοίρα για τον ίδιο ήταν επίσης τραγικό. Όπως λέει η μια εκδοχή του μύθου, τον κατασπάραξαν οι Μαινάδες, κόρες του Διονύσου, καθώς είχε απαρνηθεί τον άλλοτε θεό-προστάτη του. Υπό άλλη εκδοχή, ο Μουσικός σκοτώθηκε βίαια εν είδει εκδίκησης από τς γυναίκες της Θράκης.
«Ο θάνατος του Ορφέα», Ε. Lévy, 1866
O μύθος του χαρισματικού αυτού μουσικού έχει αποτέλεσει πηγή έμπνευσης για τους καλλιτέχνες του αρχαίου, νεότερου και σύγχρονου κόσμου, όχι μόνο στη ζωγραφική, αλλά και τη λογοτεχνία και την ποίηση. Αναφορές σε εκείνον συναντάμε και στο φιλοσοφικό λόγο, όπως για παράδειγμα στον Πλάτωνα. Η τραγικότητα του Ορφέα έρχεται να αντισταθμίσει το ασύγκριτο χάρισμά του. Η μουσική, που εμφανίζεται ως θείο δώρο, είναι μέσο λύτρωσης για τον καλλιτέχνη, τον εξυψώνει και τον εντάσσει στη σφαίρα του μεταφυσικού. Εξάλλου ο μύθος λέει ότι μετά το θάνατό του, η ψυχή του μεταφέρθηκε στα Ηλύσιαπεδία, όπουσυνέχιζε να τραγουδά, ντυμένη στα λευκά, για τους Μάκαρες, τους αγαθότερους νεκρούς του ΚάτωΚόσμου .
Ο Καζιμίρ Μαλέβιτς είναι ένας από τους πλέον πολυδιάστατους και ριζοσπαστικούς καλλιτέχνες της πρωτοπορίας που στη δημιουργική του πορεία πέρασε από τον ιμπρεσιονισμό και τον συμβολισμό των αρχών του 20ου αιώνα για να συνδεθεί στη συνέχεια με τον κυβοφουτουρισμό και να επηρεαστεί από την «υπέρλογη γλώσσα» των Ρώσων φουτουριστών, την γλώσσα που έχει αποκτήσει δικό της πρωτογενές νόημα με βάση όχι τη γνώση αλλά την αίσθηση και την εμπειρία, για να αναπτύξει τη δική του θεωρία περί μη-αντικειμενικής ζωγραφικής που της έδωσε το όνομα «σουπρεματισμός».
Kazimir Malevich
Ο Καζιμίρ Μάλεβιτς γεννήθηκε κοντά στο Κίεβο και στο Κυβερνείο του Κιέβου της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (σημερινή Ουκρανία). Οι γονείς του, Σεβέριν και Λουντβίκα Μάλεβιτς, ήταν Πολωνοί στην εθνική τους καταγωγή, ενώ ο ίδιος βαπτίστηκε στην Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Ο πατέρας του διεύθυνε ένα εργοστάσιο ζάχαρης. Ο Καζιμίρ ήταν το πρώτο από τα 14 παιδιά της οικογένειας, εκ των οποίων μόνον 9 επέζησαν μέχρι την ενηλικίωση. Μέχρι τα δώδεκα η μοναδική επαφή του με τη ζωγραφική ήταν η οικοτεχνία και η διακόσμηση των αγροτικών σπιτιών στις φυτείες ζαχαρότευτλων στην Ουκρανία. Του άρεσαν ιδιαίτερα οι διακοσμήσεις που έβλεπε στις αγροτικές περιοχές, σε τοίχους και κουζίνες. Εκεί έμενε η πολυπληθής οικογένεια Μαλέβιτς, μετακομίζοντας διαρκώς, λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων του πατέρα του, ο οποίος ονειρευόταν πως ο γιος του θα ακολουθούσε τα χνάρια του. Οι ελπίδες του δεν ευοδώθηκαν, καθώς μετά τον θάνατό του, ο Καζιμίρ σπούδασε σχέδιο στο Κίεβο από το 1895 έως το 1896 και έπειτα βρέθηκε στη Μόσχα για σπουδές τόσο στη Σχολή Ζωγραφικής, Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής (σε πρώτη φάση απορρίφθηκε πανηγυρικά!), όσο και στο στούντιο του Fedor Rerberg. Η θητεία του Μαλέβιτς στον τελευταίο, όχι μόνο τον έφερε σε επαφή με τον συμβολισμό και τον ιμπρεσιονισμό, μα του έμαθε τις βασικές αρχές της ανατομίας και της προοπτικής που έλειπαν από την εκπαίδευσή του.
Πάντα υπό τη καθοδήγηση του δασκάλου του, ο Μαλέβιτς τόλμησε να εκθέσει τη δουλειά του μαζί με καλλιτέχνες συναφούς ύφους, ενώ τότε γνώρισε και τον Καντίνσκι. Και οι δύο ενδιαφέρονταν πρωτίστως για το συναίσθημα που προκαλεί η επαφή με την τέχνη, παρά για την αντικειμενική αναπαραγωγή και αναπαράσταση της πραγματικότητας. Έχει τεράστιο ενδιαφέρον η εξέλιξή του από τη «Συγκομιδή σίκαλης» του 1911, έως τη σύνθεση «Άσπρο σε άσπρο» του 1918, καθώς στο ενδιάμεσο ο Μαλέβιτς ανακάλυψε τον κυβο-φουτουρισμό, που τον επηρέασε τόσο ώστε να παραδεχτεί πως «ήταν ο μόνος σωστός τρόπος να ζωγραφίσει». Σημαντικός σταθμός στην καριέρα του ήταν επίσης η όπερα «Νίκη Πέρα Από Τον Ήλιο» (υπεύθυνος για τα κοστούμια και τα σκηνικά), η οποία σηματοδότησε τη συνεργασία του με τους Ματιούσιν και Κρουτσόνιχ, αλλά και την απαρχή του ρεύματος του σουπρεματισμού.
Παρά την καλλιτεχνική αναγνώριση, ο Μαλέβιτς θα πέσει σε δυσμένεια από το σοβιετικό καθεστώς – ειδικά μετά την επικράτηση του Στάλιν, οπότε οι αρχές έδειξαν σαφή προτίμηση σε δημιουργίες του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, προφανώς για προπαγανδιστικούς λόγους. Πολλοί καλλιτέχνες, ανάμεσά τους και ο Μαλέβιτς, αποκλείστηκαν από εκθέσεις, ενώ ο ίδιος φυλακίστηκε για κάποιο χρονικό διάστημα. Ο ζωγράφος όμως, σε πείσμα όλων, παρέμεινε στη χώρα του επιλέγοντας να διδάξει τη νεότερη γενιά, μέχρι τον θάνατό του από καρκίνο το 1935.
Η λέξη «σουπρεματισμός» προέρχεται από τη λατινική ρίζα «suprem» (υπεροχή, κυριαρχία) και δηλώνει, σύμφωνα με τον Μαλέβιτς, την υπεροχή του χρώματος πάνω σε όλα τα άλλα τεχνικά μέρη του πίνακα. Ο Μαλέβιτς θεωρούσε τον εαυτό του ιδιότυπο ρεαλιστή, μόνο που έβλεπε τον ρεαλισμό σε μια φανταστική πραγματικότητα «στην οποία για να φτάσεις πρέπει να απομακρυνθείς από την ορατή πλευρά της ζωής». Ο Μαλέβιτς ίδρυσε την ομάδα «Supremus» στην οποία προσχώρησαν πολλοί καλλιτέχνες του κυβοφουτουρισμού όπως ο Ιβάν Κλιούν, η Λιουμπόβ Ποπόβα, η Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα, η Όλγα Ρόζανοβα κ.α. ενώ στην πόλη Βιτέμπσκ διηύθυνε την σχολή καλών τεχνών «Ούνοβις» (Επιβεβαιωτές της Νέας Τέχνης) που στόχο είχε να αλλάξει μέσα από την τέχνη την αισθητική αντίληψη των ανθρώπων. Έμβλημα του σουπρεματισμού έγινε το «Μαύρο Τετράγωνο» (1915) το οποίο εξέφραζε το τέλος της παλιάς τέχνης και ταυτόχρονα την αρχή της καινούργιας.
Ο πίνακας του Καζιμίρ Μαλέβιτς «Μαύρο τετράγωνο», είναι το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο της ρωσικής πρωτοπορίας. Λακωνικό στον μέγιστο βαθμό γέννησε αναρίθμητες συζητήσεις, θρύλους και ιστορίες. Ο Μαλέβιτς τον ζωγράφισε το 1915 στο αποκορύφωμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά τον είχε εμπνευστεί νωρίτερα, το 1913.
Αποδεικνύεται πως ο πίνακας «Black Square» δεν είναι ούτε μαύρος αλλά ούτε και τετράγωνος. Καμία από τις πλευρές του δεν είναι παράλληλες μεταξύ τους ή με τις άκρες του κάδρου ενώ το μαύρο χρώμα είναι αποτέλεσμα διαφόρων χρωμάτων. Οι ειδικοί πιστεύουν πως αυτό συνέβη λόγω της αρχικής θέσης και της επιθυμίας του καλλιτέχνη να δημιουργήσει μια δυναμική, κινούμενη μορφή παρά από απροσεξία ή παράληψη του ίδιου. Ο Μαλέβιτς ζωγράφισε τον πίνακα ανακατεύοντας μπογιές, μεταξύ των οποίων δεν υπήρχε μαύρη. Αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά, η μπογιά στο τετράγωνο «έσκασε» από το χρόνο, και δημιουργείται η εντύπωση ότι πάνω στο τετράγωνο τρέχει ένα βουβάλι γυρισμένο προς τα εμάς με το πλάι και ελαφρώς με την πισινή πλευρά.
Υπάρχει ένας θρύλος ότι το «Μαύρο τετράγωνο» του «βγήκε» τυχαία. Επρόκειτο να γίνει μια φουτουριστική έκθεση, για τη διεξαγωγή της οποίας στους πίνακες του Μαλέβιτς και των ομοϊδεατών του είχε παραχωρηθεί μια τεράστια αίθουσα. Αυτοί μαθαίνοντάς το, βάλθηκαν να δημιουργήσουν κάποια έργα για να γεμίσουν το χώρο αλλά ο Μαλέβιτς συνάντησε δυσκολίες με την ολοκλήρωση του πίνακά του και γι’ αυτό πασάλειψε τον καμβά του με μπογιά, με τελικό αποτέλεσμα το τετράγωνο.
Ο ίδιος ο Μαλέβιτς ισχυριζόταν ότι δημιούργησε τον πίνακα ευρισκόμενος σε μια κατάσταση μυστικιστικής έκστασης, υπό την επήρεια της «κοσμικής συνείδησης», και του έδωσε το σχετικό νόημα. Θεωρούσε τις μορφικές απεικονίσεις των αντικειμένων ως ένα εμπόδιο στην καλλιτεχνική δημιουργία, Όλα τα οπτικά φαινόμενα του κόσμου, τα αντικείμενα, είναι χωρίς σημασία. Αξίζει μονάχα το αίσθημα, αποκομμένο από το περιβάλλον. Οποιαδήποτε αντικειμενικότητα είναι αντίθετη με την τέχνη. Θεώρησε λοιπόν αναγκαίο να εξαλείψει κάθε αναφορά στα αντικείμενα και κάθε αναγωγή σε θρησκευτικές, πολιτικές και κοινωνικές έννοιες. Η ελευθερία στην ποιότητα της γραμμής ήταν αυτό που τον ενδιέφερε. Ο ρόλος της ζωγραφικής δεν είναι να αναπαριστά τον φυσικό κόσμο, τα αντικείμενα, αλλά να δείχνει αυτό που ακριβώς είναι αυτή η τέχνη. Η χρήση του επιπέδου και του χρώματος. Η απόλαυση της τέχνης για την τέχνη. Το “Σημείο Μηδέν” της ζωγραφικής ήταν, κατά μία έννοια, αναγκαίο να εκφραστεί από τη μονοχρωματική (και μάλιστα μαύρη) απεικόνιση του Τίποτα. Ήταν η εποχή που η ζωγραφική θα καταργούσε τους δεσμούς της με την αναπαράσταση της πραγματικότητας.
Στο σουπρεματισμό, άλλωστε, βασικός εμπνευστής του οποίου ήταν ο Kazimir Malevich (Καζιμίρ Μάλεβιτς) ο οποίος επινοεί τον Σουπρεματισμό ως καθαρότερη μορφή κυβισμού, ο καλλιτέχνης καταλήγει σε μια έρημο όπου τίποτα δεν είναι αναγνωρίσιμο έκτος από την αίσθηση. Πετάει λοιπόν μακριά όλα όσα καθόριζαν την αντικειμενική-ιδανική δομή της ζωής και της «τέχνης»: πέταξε μακριά τις ιδέες, τις έννοιες και τις απεικονίσεις, για να δώσει θέση μόνο στην καθαρή αίσθηση. Ο σουπρεματισμός συμβολίζει την έννοια της καθαρής τέχνης, η οποία ξαναβρέθηκε. Είναι εκείνη η τέχνη που με το πέρασμα των χρόνων έγινε αόρατη, κρυμμένη από το πύκνωμα των «αντικειμένων». Η τέχνη δεν έχει πλέον την ανάγκη για αναπαράσταση της ιστορίας και ούτε να μένει στην υπηρεσία της Θρησκείας και του Κράτους. Η τέχνη προσδιορίζεται χωρίς την αναγκαιότητα του «αντικείμενου». Παρόλα αυτά η ουσία και το νόημα παραμένουν τα βασικά στοιχεία της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Μια ουσία εσωτερική, που πηγάζει μέσα από τα κρυφά μονοπάτια που μας οδηγεί ο καλλιτέχνης. Το μαύρο τετράγωνο στο άσπρο φόντο υπήρξε η πρώτη μορφή της έκφρασης της μη-αντικειμενικής αίσθησης: τετράγωνο = αίσθηση, άσπρο φόντο = το «Τίποτα», αυτό που είναι έξω από την αίσθηση.
«Εφτασα πέρα από το μηδέν, δηλαδή στον νέο εικαστικό ρεαλισμό, στη δημιουργία χωρίς αντικείμενο».
– Kazimir Malevich
Στην έκθεση, το «Μαύρο τετράγωνο» κρεμόταν μετά την είσοδο στη δεξιά γωνία της αίθουσας. Σύμφωνα με τη ρωσική παράδοση, στα σπίτια τοποθετούταν στη γωνιά αυτή το εικονοστάσι. Το νόημα αυτό το συνέλαβε αμέσως ο κριτικός και καλλιτέχνης, Αλεξάντρ Μπενουά, ο οποίος έγραψε: «Αναμφίβολα, αυτή είναι και η εικόνα με την οποία οι κύριοι φουτουριστές θα αντικαταστήσουν εκείνη της Παναγίας».
«Το Μαύρο Τετράγωνο παραμένει ένα μυστήριο της δημιουργικότητας, όπως μυστήριο παρέμεινε μέχρι τέλους και για τον Μάλεβιτς»
Ελένη Μαχαίρα, «Το μαύρο τετράγωνο του Καζιμίρ Μάλεβιτς»
Εκτός από το μαύρο, ο Μαλέβιτς έχει επίσης το «Κόκκινο» και το «Άσπρο» τετράγωνο. Αλλά και «Μαύρα τετράγωνα» ζωγραφίστηκαν επίσης αρκετά. Το δεύτερο τετράγωνο ζωγραφίστηκε το 1923 για τη μπιενάλε της Βενετίας και διέφερε από το πρώτο ως προς το μέγεθος. Το τρίτο ο Μαλέβιτς το δημιούργησε για την έκθεση στην πινακοθήκη Τρετιακόφ το 1929 και λέγεται ότι το έκανε μετά από παράκληση του διευθυντή της πινακοθήκης, ο οποίος δεν ήθελε να εκθέσει το «ξεφλουδισμένο» πρωτότυπο. Στο δεύτερο και στο τρίτο τετράγωνο δεν υπάρχει πλέον το «σκάσιμο» της μπογιάς στο σχέδιο και κατά πάσα πιθανότητα για να προστατέψει τον πίνακα ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε βερνίκι, το οποίο εμποδίζει την εμφάνιση ρωγμών.
Το 1933 διαπιστώθηκε ότι υπήρξε και τέταρτη εκδοχή του «Μαύρου τετραγώνου». Τον πίνακα αυτό έφερε στο υποκατάστημα μιας Τράπεζας στη Σαμάρα ένας άγνωστος, ως εγγύηση για δάνειο. Ο πίνακας κατέστη ιδιοκτησία της Τράπεζας και, μετά τη χρεωκοπία της, αποτέλεσε το κύριο περιουσιακό στοιχείο στους διακανονισμούς με τους πιστωτές. Προκειμένου ο πίνακας να μην απομακρυνθεί εκτός της Ρωσίας, η κυβέρνηση απαγόρευσε τη διεξαγωγή δημοπρασίας και ο πίνακας πωλήθηκε αντί ενός εκ. δολαρίων στον Ρώσο επιχειρηματία, Βλαντίμιρ Ποτάνιν, ο οποίος τον παρέδωσε στο κρατικό μουσείο Ερμιτάζ.
Ο δε πίνακάς του με τίτλο «Σουπρεματιστική Σύνθεση» (1916), προκάλεσε τέτοιο ενδιαφέρον, που πουλήθηκε στη Νέα Υόρκη πάνω από 60.000.000 δολάρια (το πιο ακριβά κοστολογημένο έργο της ρώσικης πρωτοπορίας), επιβεβαιώνοντας την άποψη του καλλιτέχνη ότι τελικά ο σουπρεματισμός μπορεί να παλέψει ισάξια με τον θάνατο και να νικήσει.
Η Φύση ανέκαθεν υπήρξε ο μεγάλος δάσκαλος του ανθρώπου. Τον ώθησε στην επιστημονική γνώση, τον φιλοσοφικό σχεδιασμό και την καλλιτεχνική δημιουργία. Μα ο άνθρωπος την πρόδωσε.
Σήμερα, η κατάσταση στην οποία έχουμε οδηγηθεί, λόγω των αλόγιστων ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, χαρακτηρίζεται ως «χείλος του γκρεμού». Πως όμως μπορεί η ανθρωπότητα να ξεφύγει από αυτήν την κατάσταση και να κλείσει το σύγχρονο Κουτί της Πανδώρας; Πως μπορούμε και πάλι να ελπίζουμε ότι ο κόσμος αυτός θα διατηρηθεί και για τις επόμενες γενεές;
Καθώς η περιβαλλοντική κρίση γίνεται όλο και πιο αισθητή, οι σχέσεις ανθρώπου και φύσης βρίσκονται πια στο επίκεντρο του προβληματισμού πολλών καλλιτεχνών. Πολλοί είναι οι καλλιτέχνες σήμερα οι οποίοι έχουν επιστρατευτεί στο πλευρό του αγώνα αποτροπής της επικείμενης καταστροφής του περιβάλλοντος. Κάποιοι μας μεταφέρουν τις εικόνες της καταστροφής, ενώ άλλοι μαρτυρούν μέσα από τα έργα τους για την τελειότητα της Φύσης ευαισθητοποιώντας τους ανθρώπους.
Όλο και περισσότερο συνειδητοποιούμε τα όρια του Κόσμου μας. Δεν πρέπει να σπαταλήσουμε τα αποθέματά του αλόγιστα. Εκτός και εάν θέλουμε να καταδικάσουμε τους εαυτούς μας σε αργό θάνατο.
– Willy Brandt, Γερμανός Καγκελάριος, 1973 στη σύνοδο του ΟΗΕ
Ο φωτογράφος Steven Hirsch αποφάσισε να αιχμαλωτίσει στο φακό του τη ρύπανση στο κανάλι Gowanus, στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Τα βιομηχανικά απόβλητα που πέφτουν εδώ και 150 και πλέον χρόνια στα νερά μόλυναν το κανάλι και δημιούργησαν στην επιφάνεια του νερού διάφορα χρώματα. Ο φωτογράφος αποτύπωσε τις εικόνες σαν να είναι ψυχεδελικοί πίνακες ζωγραφικής. Μάλιστα κυκλοφόρησε και την μονογραφία «Gowanus Waters». Το κανάλι Gowanus πλέον υπόκειται σε καθεστώς Superfund Site της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας (EPA) των ΗΠΑ. Και αν όλα πάνε όπως πρέπει, οι ψυχεδελικές αυτές συνθέσεις θα εξαφανιστούν από τα νερά του καναλιού.
«Λόγω του καθεστώτος Superfund Site, το κανάλι – εδώ και καιρό, οι ντόπιοι αναφέρονται σ’ αυτό ως “η Λιλά Λίμνη” – σιγά σιγά “αναρρώνει”. Σε λίγο, η ρυπασμένη παλέτα του Hirsch θα είναι μια ανάμνηση»
– γράφει ο δημοσιογράφος Jordan G. Teicher σε πρόλογο στην έκδοση «Gowanus Waters».
H Paola Pivi μετέφερε δύο ζέβρες, που κανονικά ζουν στην Αφρική, αεροπορικώς μέχρι την Αλάσκα για να τις φωτογραφίσει εκεί. Μια άλλη φορά είχε φωτογραφίσει κροκόδειλους μέσα σε σαντιγί και έναν γάιδαρο πάνω σε βάρκα! Με τον τρόπο αυτό η Pivi θέλει να τονίσει το παράλογο και το ασυνάρτητο που φέρνουν μαζί τους οι κλιματικές αλλαγές. Η μετατόπιση των κλιματικών περιοχών του πλανήτη έχει κιόλας ξεκινήσει. Εκεί που πριν λίγα χρόνια υπήρχαν πάγοι μπορεί να δημιουργηθεί ένα πράσινο οικοσύστημα. Στους τροπικούς μπορεί να δημιουργηθούν έρημοι και το βόρειο ημισφαίριο να βυθιστεί σε πολικό ψύχος. Παρότι η φωτογράφος δυσκολεύτηκε στην αρχή να συνδέσει τη δουλειά της με την προστασία του περιβάλλοντος, ύστερα από αρκετή σκέψη και αναζήτηση, βρήκε τον δικό της τρόπο να προβληματίσει τον κόσμο, μέσα από το παράλογο που εμπεριέχουν οι εικόνες της. Και από αυτό το παράλογο δεν απέχουμε πλέον μακριά. Οι φωτογραφίες της δημοσιεύονται στον ιταλικό Τύπο και προκαλούν πάντοτε το ενδιαφέρον των αναγνωστών.
Ο τελευταίος τρόπος που σου απομένει να σώσεις ένα δέντρο ή ένα δάσος, είναι να το κατοικίσεις! Στις ΗΠΑ τους αποκαλούν «treehuger» («αγκαλιαστές δέντρων») και είναι άνθρωποι πάσης ηλικίας οι οποίοι εμποδίζουν τις Αρχές και τους ξυλοκόπους να κόψουν τα δέντρα σε πολλές περιοχές της Αμερικής. Οι ίδιοι αποκαλούν τους εαυτούς τους «Forest Defenders» (υπερασπιστές των δασών) και μένουν πολλές φορές για μήνες, μέσα σε αντίξοες συνθήκες, γαντζωμένοι πάνω σε δέντρα, τα οποία οι αρχές έχουν προγραμματίσει να κόψουν, αποχαρακτηρίζοντας δασικές περιοχές. Ο Christopher LaMarca ακολουθεί και φωτογραφίζει τους «Defenders», τους ξυλοκόπους και τις Αρχές, από το 2003.
Από τις καμινάδες του τεράστιου εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Gavin Coal Power Plant στο Οχάιο των Η.Π.Α., που χρησιμοποιεί ως καύσιμο τον άνθρακα, εκλύονται το χρόνο 19 εκατομμύρια τόνοι CO2. Τόσο διοξείδιο του άνθρακα (ο βασικός υπαίτιος για το φαινόμενο του θερμοκηπίου) εκλύει σε έναν χρόνο ολόκληρη η Εσθονία! Σε αυτά προσθέστε και μερικές χιλιάδες τόνους άλλα δηλητήρια που και αυτά επιβαρύνουν το περιβάλλον αλλά και την υγεία των 200 ανθρώπων που ζουν στο μοναδικό χωριό της περιοχής, το Cheshire. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού αρρώστησαν από την ρύπανση που προκαλεί το εργοστάσιο και μήνυσαν την εταιρεία ηλεκτρισμού. Η τελευταία (AEP) αγόρασε τότε όλη την έκταση του χωριού έναντι 20 εκατομμυρίων δολαρίων, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί του να εγκαταλείψουν μετοικώντας αλλού.
«American Power» έχει ονομάσει ο Epstein την τελευταία του φωτογραφική δουλειά. Η λέξη power έχει δύο έννοιες: από την μια σημαίνει ενέργεια και από την άλλη σημαίνει εξουσία. Ο καλλιτέχνης μέσα από εικόνες εργοστασίων παραγωγής ενέργειας, διυλιστηρίων και αγωγούς φυσικού αερίου, δείχνει την επίδραση αυτών στο περιβάλλον και στις ανθρώπινες ζωές, αλλά και την σχέση της ενέργειας με την εξουσία. Η δουλειά του καλλιτέχνη έχει φιλοξενηθεί από πολλά μουσεία σε όλο τον κόσμο. Στον αγώνα του να αναδείξει τα προβλήματα που προκαλεί η παραγωγή και η μεταφορά της ενέργειας στο περιβάλλον, χρησιμοποιεί ως μέσο την φωτογραφία εκδίδοντας βιβλία, την παραγωγή ταινιών μικρού μήκους και video installations.
Οι φωτογραφίες του Mustafa AbdulHadi, Environmental Photographer of the Year για το 2016 απεικονίζουν τη σκληρή περιβαλλοντική πραγματικότητα ανά τον κόσμο. Εδώ η φιγούρα του Taj Mahal νωρίς το πρωί, σχηματίζει το σκηνικό για τη γεμάτη σκουπίδια όχθη του ποταμού Yamuna στην Agra, όπου διακρίνεται ένας άνδρας να ψάχνει για τιμαλφή.
Αυτοί είναι μόνο λίγοι από τους καλλιτέχνες που προσπάθησαν και συνεχίζουν να προσπαθούν να τονίσουν την τεράστια σημασία και τις διαστάσεις του προβλήματος της μόλυνσης του περιβάλλοντος και ταυτόχρονα να αφυπνίσουν την κοινωνία και ωθήσουν τους ανθρώπους στην αλλαγή πριν να είναι πολύ αργά. Μέσα σε αυτή τη στρατιά ανθρώπων που μάχονται για το περιβάλλον, θα μπορούσε και ο καθένας από εμάς να έχει θέση. Όλοι μπορούν να κάνουν κάτι για το περιβάλλον, αρκεί να το πιστέψουν και να προσπαθήσουν.
Χρησιμοποιούμε cookies για να διασφαλίσουμε ότι σας προσφέρουμε την καλύτερη εμπειρία στον ιστότοπό μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτόν τον ιστότοπο, θα υποθέσουμε ότι είστε ικανοποιημένοι με αυτόν.Εντάξει!
